Ấn tượng với những tuyệt phẩm điêu khắc sách có một không hai
Hình ảnh về người dân giáo xứ Thánh PhanxicôXavie (Q.Bình Tân, TP.HCM) cùng nhau gói bánh chưng đón tết được mọi người chia sẻ nhiều trên mạng xã hội. Hình ảnh người dân cùng đến nhà thờ quây quần gói bánh, từ người già đến người trẻ mỗi người đều có vai trò nhất định trong công việc chung đầy ý nghĩa này. Người rửa lá, người chuẩn bị nhân, người gói bánh... tuy vất vả nhưng ngập tràn tiếng cười. Được biết, đây là năm đầu tiên người dân ở giáo xứ Thánh Phanxicô Xavie thực hiện hoạt động ý nghĩa này.Áo xanh tình nguyện xây đường nông thôn
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
'Rùng rợn' xe tải nhỏ chở 'núi hàng' quá khổ, hiên ngang chạy trên cao tốc
Tôi nhớ ra rồi! Ru em bằng tiếng sóng của nhạc sĩ Dương Thụ. Tôi sẽ hẹn cậu em phóng viên một buổi cà phê để tung "bằng chứng" mới được.
Các nhà khoa học người Đức đã tìm ra phương pháp điều trị có thể ngăn ngừa ngay từ đầu các dấu hiệu lão hóa phổ biến như nếp nhăn và tóc bạc, có thể cách mạng hóa các phương pháp điều trị chống lão hóa, theo chuyên trang khoa học ScitechDaily.Các nhà nghiên cứu cho biết một số loại hoóc môn có tác dụng "đáng kinh ngạc và bất ngờ" đối với da và tóc, mở ra những hướng điều trị mới tiềm năng.Để hiểu rõ hơn về vai trò của hoóc môn trong việc kiểm soát quá trình lão hóa da, các nhà khoa học từ Đại học Munster (Đức) đã nghiên cứu các hoóc môn mà họ tin là "chìa khóa" trong việc kiểm soát quá trình lão hóa da, bao gồm yếu tố tăng trưởng giống insulin 1, estrogen, retinoid và melatonin.Đặc biệt, melatonin là loại hoóc môn tự nhiên giúp điều hòa giấc ngủ, đã cho thấy triển vọng đặc biệt.Melatonin đặc biệt thú vị như một chất chống lão hóa da tiềm năng vì nó là một phân tử nhỏ được dung nạp tốt, là chất chống oxy hóa, cũng như chất điều hòa quá trình trao đổi chất của ty thể. Hóa ra ngoài tác dụng giúp ngủ ngon, hoóc môn này cũng có thể có các đặc tính chống lão hóa quan trọng. Vì khi melatonin đi vào máu, tác dụng chống oxy hóa của nó giúp bảo vệ các tế bào khỏi bị tổn hại, về cơ bản là chống lại quá trình lão hóa, theo ScitechDaily.Ngoài ra, một số hoóc môn được nghiên cứu - bao gồm cả hoóc môn chịu trách nhiệm về sắc tố, có tác dụng sinh học đáng kinh ngạc và bất ngờ đối với chức năng của da và quá trình lão hóa của tóc. Tác giả chính, giáo sư - tiến sĩ Markus Bohm, Trưởng khoa Da liễu tổng quát, Bệnh viện Đại học Munster, cho biết: Nghiên cứu của chúng tôi nêu bật các yếu tố chính của hoóc môn điều phối các con đường lão hóa da như sự thoái hóa của mô liên kết (dẫn đến nếp nhăn), sự sống sót của tế bào gốc và mất sắc tố (dẫn đến tóc bạc).Một số hoóc môn mà chúng tôi nghiên cứu có đặc tính chống lão hóa. Nghiên cứu sâu hơn về các hoóc môn này có thể mang lại cơ hội phát triển các liệu pháp mới để điều trị và ngăn ngừa lão hóa da, tóc bạc.
Kiến tạo tương lai với thời trang bền vững
Hai khách hàng của Sun Life, chị Nguyễn Thị Thủy Tiên và cô Nguyễn Thị Chín, đã mang đến những câu chuyện chân thực từ trái tim, thể hiện rõ giá trị nhân văn mà bảo hiểm nhân thọ mang lại.Cô Nguyễn Thị Chín, một người phụ nữ kiên cường 57 tuổi hiện sống tại TP.HCM, đã có những trải nghiệm sâu sắc về giá trị của bảo hiểm nhân thọ. Cách đây 9 năm, để chuẩn bị cho những bất ngờ trong cuộc sống, chồng chị Chín đã quyết định tham gia gói bảo hiểm Bảo An Phúc của Sun Life sau khi được tư vấn bởi chị Xuân Tiên - một tư vấn viên tận tâm của công ty.Chỉ 5 ngày sau khi hợp đồng bảo hiểm được ký, một tai nạn bất ngờ đã lấy đi điểm tựa lớn nhất cuộc đời chị là người chồng của mình. Trong khoảnh khắc ấy, ngoài những nguồn động viên quý giá và kịp thời của người thân và bạn bè để ổn định cuộc sống, điều làm cô Chín cảm thấy vơi bớt nỗi lo chính là khoản tài chính chị nhận được từ gói bảo hiểm mà chồng chị đã ký ngay trước biến cố xảy ra.Chị kể lại, nhờ vào đó chị đã không chỉ trang trải được các chi phí cần thiết trong giai đoạn khó khăn đó mà chị còn quyết định tiếp tục đầu tư vào tương lai vững vàng cho gia đình bằng cách tham gia thêm hai hợp đồng bảo hiểm mới cho bản thân và hai con nhỏ. Dù phải đối mặt với nhiều thử thách, bao gồm cả việc phải vào viện điều trị bệnh, chị Chín vẫn kiên cường nuôi dạy con cái. Con gái chị hiện đã học năm 3 đại học, còn con trai đang học lớp 6."Bảo hiểm thực sự là một "lá chắn" vững chắc giúp gia đình chị vượt qua những thời điểm khó khăn nhất", chị Chín cho biết.Đối với trường hợp của gia đình chị Thủy Tiên, một người kinh doanh tự do tại quận 7, TP.HCM, thì mối lương duyên tham gia bảo hiểm của chồng chị là anh Đinh Công Thuận lại rất tình cờ.Trong một buổi sáng bình thường tại quán cà phê trong năm 2015, chồng chị nghe thấy một cuộc tư vấn bảo hiểm từ bàn bên cạnh. Sự tò mò đã dẫn lối chồng chị đến với quyết định tham gia bảo hiểm nhân thọ cùng Sun Life. Đây là một quyết định mà vào thời điểm đó, chị cũng không ngờ rằng sẽ mang lại sự bảo vệ quan trọng cho gia đình mình trong tương lai.Năm 2019, khi chồng chị không may mắc bệnh hiểm nghèo, bảo hiểm nhân thọ đã trở thành nguồn cứu trợ tài chính quan trọng. Trong quá trình điều trị, gia đình chị đã nhận được quyền lợi bảo hiểm để trang trải chi phí y tế và hỗ trợ thuốc men. Khi người chồng ra đi sau một thời gian chiến đấu với bệnh tật, chị Tiên đã đứng trước thách thức lớn trong việc một mình nuôi dạy con cái cùng với gánh nặng tài chính trên vai. Một lần nữa, khoản tài chính nhận được từ quyền lợi của hợp đồng bảo hiểm của anh đã giúp chị có thể đảm bảo một tương lai tốt đẹp hơn cho con gái mình. Chị dành một phần tài chính để mua hợp đồng bảo hiểm mới, vừa bảo vệ bản thân vừa bảo vệ cho con gái, phần còn lại chị gửi tiết kiệm để tích lũy cho tương lai của con.Chị Thủy Tiên cho biết: "Dù không ai mong muốn nhận quyền lợi bảo hiểm trong hoàn cảnh như vậy, nhưng khoản tiền này thực sự có giá trị nhân văn, giúp mẹ con mình hướng về tương lai với niềm hy vọng".Cuộc sống luôn chứa đựng những bất ngờ, đặc biệt khi người trụ cột trong gia đình không còn bên cạnh. Nhưng với tình yêu thương và những kỷ niệm đẹp, cùng sự đồng hành của bảo hiểm, mỗi gia đình sẽ có một "lá chắn" vững chắc để bước tiếp đến tương lai tươi sáng.Để cuộc sống luôn tiếp bước, và những gì có giá trị và ý nghĩa sẽ cần được vun trồng và bồi đắp. Đây là lý do Sun Life công bố dự án trồng cây mang tên "Lá chắn". Lấy cảm hứng từ cây mắm - loài cây đầu nguồn bảo vệ thiên nhiên, Sun Life sẽ trồng cây tương ứng với số lượng trường hợp nhận quyền lợi bảo hiểm và quan tâm đến sự ổn định và liên tục, giống như cách bảo hiểm nhân thọ cung cấp an toàn tài chính cho các gia đình.Sáng kiến này không chỉ làm nổi bật tính chất bảo vệ của cây trồng và bảo hiểm mà còn nhấn mạnh cam kết đối với trách nhiệm môi trường và xã hội, thúc đẩy một tương lai bền vững và mang lại sự an tâm cho những người tham gia bảo hiểm.Từ năm 2015 đến tháng 10.2024, Sun Life đã chi trả hơn 750 tỉ đồng quyền lợi bảo hiểm cho khách hàng; trong đó có gần 1.000 lượt khách hàng gặp bệnh hiểm nghèo, hơn 2.000 ca tai nạn và hơn 62.000 trường hợp chi trả viện phí.Sun Life đã áp dụng công nghệ vào quy trình yêu cầu chi trả quyền lợi bảo hiểm, nhờ vậy, có khoảng 23% yêu cầu quyền lợi bảo hiểm được giải quyết trong vòng 24 giờ nhờ tính năng tự động nhập liệu và thẩm định hồ sơ trên ứng dụng My Sun Life. Năm 2025, Sun Life sẽ tiếp tục đầu tư mạnh mẽ để nâng cao chất lượng dịch vụ bằng cách tối ưu hóa quy trình yêu cầu bồi thường bảo hiểm để mang lại cho khách hàng những trải nghiệm nhanh chóng, dễ dàng và đơn giản hơn.
