Hoàng Hà: Nàng thơ của sự giao thoa giữa nét đẹp hoài cổ và hiện đại
Để trả lời cho câu hỏi về năm Ất Tỵ 2025 này, chúng ta hãy cùng tìm hiểu về âm lịch - đóng vai trò quan trọng với đời sống văn hóa và tinh thần của người phương Đông nói chung và người Việt Nam nói riêng.Theo nhà nghiên cứu Đặng Vũ Tuấn Sơn, Chủ tịch Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam, nếu dương lịch được đặt ra dựa trên chu kỳ chuyển động của trái đất quanh mặt trời, thì âm lịch dựa trên chu kỳ chuyển động của mặt trăng quanh trái đất. Mặt trăng chuyển động quanh trái đất mỗi vòng hết 27,32 ngày.Trên thực tế, vì bản thân trái đất còn có chuyển động quanh mặt trời nên mặt trăng cần thêm một chút thời gian nữa để trở về vị trí cũ trên bầu trời khi nhìn từ trái đất. Do vậy chu kỳ mà chúng ta quan sát thực tế của mặt trăng là 29,53 ngày. Chu kỳ này được gọi là một "tuần trăng".Từ xa xưa, người phương Đông đã nhận thấy khoảng 12 tuần trăng tương đương với một chu kỳ thời tiết. Để thuận tiện cho việc quan sát, dự đoán thời tiết phục vụ sản xuất nông nghiệp, người ta chọn một chu kỳ này là 1 năm, mỗi tuần trăng gọi là một tháng. "Tuy vậy, cứ 3 năm thì lại bị chậm so với chu kì thời tiết khoảng 1 tháng nên cần có thêm một tháng bù vào. Những năm có tháng bù vào này được gọi là năm nhuận. Người phương Đông cổ đặt ra hai yếu tố nữa là can và chi, hay gọi đầy đủ là thiên can và địa chi, đều có cơ sở từ quan sát thiên văn", chuyên gia phân tích.Trước kia, người ta chưa biết rằng các ngôi sao trên bầu trời đều là các thiên thể như mặt trời, chỉ có riêng các hành tinh là chuyển động quanh mặt trời. Tuy vậy, người thời đó đã nhận thấy có năm đốm sáng không đứng im so với nền trời sao mà vị trí thay đổi mỗi ngày, họ gọi chúng là các hành tinh.5 hành tinh này gồm: sao Thủy, sao Kim, sao Hỏa, sao Mộc và sao Thổ, được gọi là ngũ hành. Sở dĩ không có sao Thiên Vương và sao Hải Vương chỉ có thể quan sát qua kính thiên văn nên người thời xưa không nhìn thấy.Khi quan sát 5 hành tinh này, người phương Đông cổ nhận thấy mỗi hành tinh đều có một chu kỳ nhất định để chúng trở về vị trí cũ so với nền trời sao. Cụ thể như sau: sao Thủy: khoảng 0,25 năm; sao Kim: khoảng 0,6 năm; sao Hỏa: khoảng 2 năm; sao Mộc: khoảng 12 năm; sao Thổ: khoảng 30 năm.Sao Hỏa cứ 2 năm lại về vị trí cũ, nên mỗi chu kỳ của nó được coi tương ứng với một hành trong ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ), mỗi hành 2 năm như vậy nên có 1 năm mang tính dương và một năm mang tính âm. Tổng cộng mỗi chu kỳ như vậy là 10 năm, vậy nên người ta đặt ra 10 can tương ứng với âm và dương của mỗi hành.10 can gồm: Giáp, Ất tương ứng với Mộc; Bính, Đinh tương ứng với Hỏa; Mậu, Kỷ tương ứng với Thổ; Canh, Tân tương ứng với Kim; Nhâm, Quý tương ứng với Thủy. Trong khi đó sao Mộc hết khoảng 12 năm trở về vị trí cũ. Con số 12 này cũng trùng với số tuần trăng trung bình của một năm. Vậy nên 12 chi được đặt ra, mỗi chi gắn vào một năm theo chu kỳ này và vào một tháng trong năm. Sao Mộc có chu kỳ trùng khớp như vậy nên còn được gọi là Tuế Tinh. 12 chi gồm có: Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi. Mỗi năm âm lịch được gọi tên bằng một can đi với một chi. Vì bội số chung nhỏ nhất của 10 và 12 là 60 nên có thể thấy ngay rằng cứ 60 năm thì chu kỳ mới kết thúc. Chẳng hạn chúng ta đón tết Ất Tỵ bây giờ thì phải đúng 60 năm sau mới lại được thấy tết Ất Tỵ. Con số 60 này cũng chính là bội số chung nhỏ nhất của 2, 12 và 30 (chu kỳ của các hành tinh như nêu trên), nên 60 năm cũng chính là khoảng thời gian tương đối chính xác để tất cả 5 hành tinh quay trở lại vị trí tương đối như cũ. Chu kỳ này còn thường được gọi là "lục thập hoa giáp".Theo như phân tích trên, nếu như năm 2024 là năm Giáp Thìn thì năm 2025 theo can và chi sẽ là Ất Tỵ. Tương ứng, năm 2026 sẽ là năm Bính Ngọ.Nên làm gì để bảo mật danh tính khi online?
Những ngày cận Tết Nguyên đán Ất Tỵ, không khí đón năm mới rộn ràng khắp nơi. Nhiều người gác lại công việc thường nhật để về sum họp gia đình. Thế nhưng, những công nhân, kỹ sư thi công cầu vượt QL61, nút giao IC4 thuộc cao tốc Cần Thơ - Cà Mau (H.Phụng Hiệp, Hậu Giang) vẫn tất bật trên công trường.Theo ghi nhận của PV Thanh Niên, tiếng máy móc, phương tiện thi công rền vang trên công trường. Bất chấp thời tiết đỉnh nắng trong ngày, các kỹ sư, công nhân vẫn miệt mài làm việc. Trong bữa cơm giờ giải lao, ai nấy đều ăn vội để nhanh chóng bắt tay làm nhiệm vụ. Nỗi nhớ nhà của mọi người dường như bị lắng xuống, vì vượt lên trên hết là sự quyết tâm góp sức hoàn thành 3.000 km đường bộ cao tốc về đích trước 31.12.2025.Anh Lê Huy Báo, chỉ huy mũi thi công cầu vượt QL61 (Công ty CP đầu tư xây dựng ĐMA) cho biết, lúc này công ty đang duy trì đội thi công từ 7 – 10 người, nỗ lực làm việc trên tinh thần "vượt nắng, thắng mưa" để lao lắp dầm cầu, gia công cốt thép, lắp đặt khe co giãn, làm dầm ngang. "Ngày tết rồi nên anh em tranh thủ từng giờ một, quyết tâm hoàn thành mục tiêu. Chẳng hạn, hôm nay bộ phận lao lắp dầm cầu phải xong 5 phiến mới nghỉ. Không kể thời gian, giờ giấc, còn việc thì sẽ làm xuyên ngày, xuyên đêm", anh Báo nói.Đến nay, dự án cầu vượt QL61 đã đạt 80% hợp đồng. Song, với sự khẩn trương đưa công trình về đích càng sớm càng tốt, các công nhân, kỹ sư vẫn nỗ lực làm việc đến hết 29 tết. Mọi người chỉ nghỉ ngơi mùng 1 - 2, đến mùng 3 tết thi công trở lại. Không có nhiều thời gian, nhiều công nhân, kỹ sư quyết định ăn tết trên công trường. Tinh thần này được quán triệt từ trước nên mọi người rất vui vẻ ở lại.Sau nhiều năm làm công nhân, năm nay là năm đầu tiên anh Trần Văn Tân (34 tuổi, H.Châu Thành, Kiên Giang) ăn tết trên công trường. Anh Tân cho biết, ở quê nhà anh có vợ và 2 con, bé nhỏ 1 tuổi, bé lớn mới 3 tuổi. Công ty hiểu hoàn cảnh, sự nỗ lực của các anh, chị em công nhân nên đã giải quyết sớm vấn đề lương thưởng, chế độ để mọi người gửi về cho gia đình mua sắm tết. Tết xa nhà nhưng được sự quan tâm của lãnh đạo công ty, đồng nghiệp nên ai cũng ấm lòng."Trước tết, tôi đã gửi quà về để vợ mua sắm đồ tết cho các con. Cảm giác nhớ gia đình là có, nhưng đón tết trên công trường cao tốc cũng có cái vui riêng. Anh em ở đây luôn chia sẻ, động viên và tạo niềm vui cho nhau. Vợ tôi rất đồng cảm, vì cũng như nhiều bà con miền Tây, rất mong cao tốc nhanh chóng hoàn thành", anh Tâm chia sẻ.Nguyễn Duy Thái (18 tuổi, H.U Minh Thượng, Kiên Giang), cho biết mình là một trong những công nhân nhỏ tuổi nhất tại mũi thi công cầu vượt QL61. Vì vậy, mọi người đều giành sự ưu tiên, muốn cho về quê ăn tết sớm, nhưng Thái từ chối."Nói không nôn nao về quê ăn tết là nói dối, nhưng tôi nghĩ nếu về thì người ở lại sẽ thêm phần vất vả. Mình có sức trẻ mà để mọi người cáng đáng công việc của mình thì sao vui được. Tôi ở miền Tây nên biết bà con ở đây rất mong cao tốc Cần Thơ - Cà Mau sớm đưa vào sử dụng. Muốn vậy, các công nhân, kỹ sư tham gia vào công trình này phải có ý thức đồng lòng thực hiện, sẵn sàng cùng nhau vượt khó để đảm bảo tiến độ thi công", Thái bộc bạch.Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam đoạn Cần Thơ - Cà Mau có chiều dài tuyến chính 110,85 km. Công trình chia làm 2 dự án thành phần, gồm: đoạn Cần Thơ - Hậu Giang và đoạn Hậu Giang - Cà Mau, tổng mức đầu tư 27.523 tỉ đồng, khởi công ngày 1.1.2023. Theo BQL dự án Mỹ Thuận (chủ đầu tư, thuộc Bộ GTVT), tính đến ngày 24.1, khối lượng thi công 2 dự án thành phần đã đạt 58%. Trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, đa số các nhà thầu trên 2 dự án thành phần sẽ tổ chức thi công xuyên tết trên công trường. Tuy nhiên, do các mỏ vật liệu, các đơn vị vận chuyển, nhà cung cấp nghỉ trong 3 ngày 29, 1, 2 (âm lịch) nên để đảm bảo tiến độ dự án, các đơn vị đang tổ chức thi công tăng ca, tăng kíp những ngày trước tết. Theo đó, ở cả 2 dự án, có 234 mũi thi công và 2.881 nhân sự, cùng 926 thiết bị máy móc đang làm việc ngày, đêm. Các hoạt động chủ yếu là thi công lu lèn nền đường, đắp gia tải, đắp lề, bờ bao, thi công đóng cọc, gác dầm, đổ bê tông bản mặt cầu. Các nhà thầu cũng tăng công suất tập kết vật tư, vật liệu về bãi tập kết để triển khai thi công trong dịp tết và triển khai song song các công tác không chịu ảnh hưởng bởi nguồn vật liệu như hoàn thiện phần đường.
Khách Trung Quốc trở lại, nguy cơ tour '0 đồng' tái diễn?
Dù đoạt danh hiệu đầu tiên cùng đội tuyển Việt Nam, nhưng AFF Cup 2024 không phải giải đấu đáng nhớ với cá nhân Nguyễn Filip. Thủ môn sinh năm 1992 chỉ bắt 2 trận gặp Indonesia (thắng 1-0) và Philippines (hòa 1-1). Ở 6 trận còn lại của đội tuyển Việt Nam, người trấn giữ cầu môn là Nguyễn Đình Triệu.Thủ môn Đình Triệu đã đáp lại niềm tin của HLV Kim Sang-sik. Anh chơi tròn vai ở các trận bán kết và chung kết, sau cùng đoạt danh hiệu thủ môn xuất sắc nhất giải. Đình Triệu cứu thua tốt, chọn vị trí ổn định. Dù còn một số tình huống xử lý chưa an toàn, song nhìn chung, đây vẫn là màn trình diễn đủ để góp sức cho thành công của đội tuyển Việt Nam. So với Đình Triệu, Nguyễn Filip trội hơn về đẳng cấp và kinh nghiệm thi đấu. Tuy nhiên trong bóng đá, giỏi hơn chưa chắc bằng phù hợp hơn. HLV Kim Sang-sik đã lý giải, Đình Triệu nhỉnh hơn ở khâu giao tiếp với đồng đội và hô khẩu lệnh trong thi đấu. Với lối chơi thiên về phòng ngự (đòi hỏi tần suất giao tiếp và hô hào của thủ môn nhiều hơn), đồng thời không đặt nặng khâu kiểm soát bóng ở hàng thủ (tức là không cần một thủ môn chơi chân xuất sắc, mà nên thi đấu an toàn), ông Kim và trợ lý Lee Woon-jae đã thống nhất Đình Triệu là giải pháp hợp lý. Ít nhất, là với bối cảnh của AFF Cup 2024. Đồng thời khi Đình Triệu vẫn đang vừa hay vừa hợp vận với đà thắng của đội, rất ít HLV lựa chọn thay đổi thủ môn. Phân tích vậy để rút ra hai kết luận. Trước tiên, Đình Triệu xứng đáng được công nhận đẳng cấp sau những nỗ lực bền bỉ. Anh có sự lì lợm, gai góc và "máu chiến" cần có của một chiến binh. Để trở lại đội tuyển dù đã bỏ bóng đá nhiều năm chẳng phải chuyện đơn giản. Người gác đền của Hải Phòng là đối thủ mà Nguyễn Filip hay Đặng Văn Lâm phải vượt qua nếu muốn chiếm lại vị trí số một.Mặt khác, Đình Triệu hay và phù hợp với AFF Cup 2024. Nhưng, không có nghĩa thủ môn này được mặc định suất bắt chính ở mọi giải đấu. Bởi như đã nói, Đình Triệu được tin dùng vì hợp lối chơi và bối cảnh của đội tuyển Việt Nam ở AFF Cup. Tuy nhiên ở bối cảnh khác, với đòi hỏi lối chơi có thể thay đổi theo thời gian, cánh cửa để Nguyễn Filip trở lại vẫn còn. Từng có giai đoạn, Nguyễn Filip khép mình. Thủ môn sinh năm 1992 chia sẻ với Báo Thanh Niên rằng đâu đó trong khâu giao tiếp với đồng đội, anh vẫn có sự tự ti bởi "mình nói chưa chắc họ hiểu, còn họ nói thì chắc mình không hiểu rồi". Dù những khẩu lệnh như tiến, lùi, trái, phải, ập vào, lên... được cựu thủ môn Slovan Liberec đọc tương đối thành thạo, nhưng bóng đá không chỉ là câu chuyện của khẩu lệnh trên sân. Ở một số trận tại V-League, Nguyễn Filip rơi vào tình trạng hô... nhầm tên đồng đội. Giao tiếp thông thường là một chuyện, tư duy ngôn ngữ ra sao trong trận đấu với tiết tấu nhanh, áp lực lớn cùng sự ồn ào đặc trưng (vốn nặng nề hơn nhiều ở cấp đội tuyển so với V-League) vẫn là bức tường ngăn cách mà cho tới hôm nay, Nguyễn Filip đang tìm cách vượt qua. Anh cùng vợ (Aneta Nguyễn) vẫn học tiếng Việt 3 buổi 1 tuần và đến nay, vốn tiếng Việt của Filip đã cải thiện, nhưng vẫn cần tốt hơn. Nếu vượt qua rào cản giao tiếp, Nguyễn Filip vẫn là thủ môn đẳng cấp. Theo thống kê của SportBase, Nguyễn Filip có tỷ lệ cứu thua 77% (cao thứ ba), chuyền chuẩn xác 88% (đồng hạng nhất với Văn Phong, Đình Triệu, Minh Toàn), số bàn thua thấp nhất và số phút thi đấu cao thứ hai. Dựa trên thang đo về sự toàn năng của thủ môn, màn thể hiện của Filip được chấm cao nhất.2 năm sau khi về nước, Nguyễn Filip vẫn giữ phom người ổn định, tần suất vận động (thông qua buổi tập trên sân và tập gym) cùng chế độ dinh dưỡng đều ở chuẩn châu Âu. Filip cùng Văn Lâm là những thủ thành Việt kiều hiếm hoi luôn duy trì tiêu chuẩn sinh hoạt và tập luyện chuẩn mực. Cùng với thái độ chừng mực dù ngồi dự bị tại AFF Cup 2024, Filip có nền tảng tốt để bật trở lại trong năm 2025. Còn nguyên đẳng cấp cao với 8 năm thi đấu ở châu Âu, cùng với vốn giao tiếp và sự cầu tiến, Nguyễn Filip đã sẵn sàng cho cuộc cạnh tranh mới mẻ.
Ngày 8.3, Chi cục Kiểm lâm TP.HCM tiếp nhận và đưa về cứu hộ một con khỉ cụt đuôi do người dân trên địa bàn H.Bình Chánh bàn giao.Ông Nguyễn Văn Trung (ở xã Tân Nhựt, H.Bình Chánh, TP.HCM) cho biết, con khỉ trên ông được một người tặng vào năm 2024. Khi đó, con khỉ đã có đặc điểm bị cụt đuôi. Trong quá trình nuôi, ông Trung thấy khỉ bị nhốt trong chuồng nên tội nghiệp. Ông Trung đã liên hệ kiểm lâm để bàn giao, mong muốn thả khỉ về lại tự nhiên.Đến tiếp nhận, kiểm lâm xác định đây là khỉ đuôi dài, giới tính đực, nặng khoảng 4,6 kg, tên khoa học là Macaca fascicularis, thuộc nhóm IIB trong danh mục động vật rừng nguy cấp, quý hiếm. Khỉ đuôi dài trên có có đặc điểm cụt đuôi.Kiểm lâm sau đó đã gây mê con khỉ, đưa về Trạm cứu hộ động vật hoang dã ở Củ Chi (TP.HCM) để chăm sóc sức khỏe, cứu hộ theo quy định. Trước đó, ngày 4.3, Chi cục Kiểm lâm TP.HCM vừa phối hợp Vườn quốc gia Chư Yang Sin (tỉnh Đắk Lắk) thả 42 cá thể động vật hoang dã về môi trường tự nhiên.Theo đó, số động vật hoang dã trên thuộc 11 loài, gồm: mèo rừng, rùa núi vàng, rùa ba gờ, rùa răng, rùa đất lớn, rùa cổ sọc, tê tê Java, trăn gấm, trăn đất, khỉ đuôi lợn, kỳ đà hoa.Số động vật hoang dã này chủ yếu do người dân tự nguyện giao nộp cho Chi cục Kiểm lâm TP.HCM. Sau thời gian được chăm sóc sức khỏe, cứu hộ tại Trạm cứu hộ động vật hoang dã Củ chi, số động vật hoang dã trên được lực lượng chức năng thả về Vườn quốc gia Chư Yang Sin.
Bán lỗ condotel cũng khó
CLB CAHN đã nối dài mạch trận không thắng ở V-League 2024 - 2025 lên con số 3. Trên sân Hàng Đẫy tối 15.2, đội bóng của HLV Alexandre Polking để hòa CLB Quảng Nam với tỷ số 4-4. Dù đã có tới ba lần vươn lên dẫn bàn, nhưng CLB CAHN bị đối thủ dẫn lại 4-3, để rồi phải chờ tới bàn thắng quý giá ở thời gian bù giờ của Alan Grafite để níu lại 1 điểm."Chúng tôi đã mắc những sai lầm, mất bóng ở những tình huống không cần thiết, ghi 4 bàn nhưng không thể giành chiến thắng. Sau trận đấu, chúng tôi sẽ cải thiện để hướng đến chặng đường phía trước. Đội bóng nào cũng có thể mất điểm. Tôi vẫn tin tưởng 100% các cầu thủ của mình. Cần nhìn nhận ở trận này, CLB CAHN đã mắc lỗi, để cho họ dễ dàng chơi bóng. Chúng tôi sẽ thay đổi và trở lại mạnh mẽ hơn", HLV Polking nhận định về trận đấu.Thủ môn Nguyễn Filip mắc sai sót ở trận này, khi để tuột bóng trong tình huống ra vào trong hiệp 2, tạo cơ hội cho CLB Quảng Nam cân bằng tỷ số 3-3. Tuy nhiên, ông Polking không trách học trò."Nguyễn Filip vẫn là thủ môn tuyệt vời. Ai cũng có thể mắc sai lầm. Điều quan trọng là tư tưởng và sự tập trung, cùng với tinh thần chiến đấu mạnh mẽ. Tôi sẽ không chỉ vì vài lỗi mà đánh giá về cầu thủ", HLV Polking khẳng định.Cựu HLV đội tuyển Thái Lan nhấn mạnh thêm: "Khi nhìn vào điều tích cực trong trận đấu, tôi thấy Alan Grafite đã trở lại và ghi bàn. Đây là một kết quả đáng thất vọng, tuy nhiên chúng tôi sẽ quay trở lại phân tích các tình huống, trước mắt là chặng đường dài và cơ hội vẫn còn cho CLB CAHN".Sau 12 trận, CLB CAHN đứng hạng 7 với 17 điểm, kém đội dẫn đầu Nam Định khoảng cách 7 điểm."Tôi hài lòng với màn trình diễn của CLB Quảng Nam trên sân khách, khi chúng tôi phải đối đầu với CLB CAHN vốn đang cạnh tranh chức vô địch V-League và Đông Nam Á. Chúng tôi đã giành chiến thắng trong 97 phút, nhưng thực sự, tôi không nghĩ trận đấu lại có kết quả như vậy", HLV Văn Sỹ Sơn của CLB Quảng Nam bày tỏ.Nhà cầm quân của đội khách đã mất bình tĩnh khi học trò để CLB CAHN gỡ hòa 4-4 ở phút 90+7. Ông Văn Sỹ Sơn cho rằng trước khi Thành Long thực hiện quả tạt từ cánh trái cho Grafite ghi bàn, đã có một cầu thủ Quảng Nam bị chủ nhà CLB CAHN phạm lỗi.Tuy nhiên, VAR đã xem lại tình huống và cho rằng không có va chạm trái luật. Bởi vậy, trọng tài Nguyễn Mạnh Hải đã công nhận bàn gỡ hòa của CLB CAHN. "VAR đưa ra nhận định chính xác nhất về bàn thắng, thẻ phạt, hay các tình huống phạm lỗi. Dù vậy, tôi không hài lòng và bức xúc về công tác trọng tài. Cuộc cạnh tranh càng ngày càng khốc liệt, chúng tôi sẽ cố gắng theo đuổi cuộc chơi. CLB Quảng Nam đã chơi đôi công với CLB CAHN, chứ không hề chơi tiêu cực", HLV của đội Quảng Nam kết luận.FPT Play - Đơn vị duy nhất phát sóng trọn vẹn LPBank V.League 1-2024/25, tại https://fptplay.vn
