Phục vụ mình, giúp đồng minh
Sáng 22.1, tại TP.Quy Nhơn (Bình Định) khai mạc Hội báo Xuân Ất Tỵ năm 2025. Tại đây, Văn phòng đại diện Báo Thanh Niên tại Bình Định phối hợp Hội Nhà báo Việt Nam tỉnh Bình Định, Hội Bảo trợ bệnh nhân nghèo tỉnh Bình Định, Phòng Công tác xã hội (Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Định), Công ty CP Nguyệt Anh, Chi nhánh Vietravel Bình Định và Chi hội Bảo trợ bệnh nhân nghèo Sen Việt, đã trao 40 suất quà tết (tổng trị giá 30 triệu đồng) cho bệnh nhân nghèo và các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Phát biểu khai mạc Hội báo Xuân, ông Đỗ Nguyên Hùng, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam tại Bình Định, cho biết hôm nay Hội Nhà báo Việt Nam tỉnh Bình Định phối hợp Sở TT-TT, Sở VH-TT tổ chức khai mạc Hội báo Xuân Ất Tỵ năm 2025 nhằm chào mừng kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam và mừng xuân mới, đón Tết cổ truyền dân tộc. Hội báo Xuân được tổ chức từ ngày 22 - 25.1. Đây là ngày hội lớn, hoạt động văn hóa tinh thần, nét đẹp truyền thống hằng năm của giới báo chí trong cả nước nói chung và Bình Định nói riêng."Hội báo Xuân tôn vinh những thành tựu to lớn và sự phát triển mạnh mẽ của báo chí Bình Định và báo chí Cách mạng Việt Nam, quảng bá những sản phẩm báo chí gắn liền với hoạt động lao động, sáng tạo của các nhà báo trong cả nước. Đồng thời, tăng cường giao lưu, gặp gỡ giữa người làm báo với công chúng, khích lệ giới báo chí thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao của nhân dân. Đây cũng là một trong những hoạt động truyền thống của địa phương, tạo nên không khí đón xuân thêm vui tươi và ý nghĩa", ông Hùng nói.Sau khi cắt băng khai mạc Hội báo Xuân Ất Tỵ năm 2025, các đại biểu đã tham quan gian trưng bày báo Xuân Ất Tỵ năm 2025 với gần 300 đầu báo của các cơ quan báo chí địa phương, báo chí Trung ương, báo chí các tỉnh, thành phố trong cả nước.Dịp này, Ban tổ chức đã trao giải cho 5 trang bìa báo đẹp nhất và trao giải cho các hội viên nhà báo có tác phẩm đạt tác phẩm báo chí chất lượng cao năm 2024.
Đinh Y Nhung trải lòng về nỗi đau mất cha mẹ, phải gồng gánh nuôi em trai
Như vậy, trong tuần này thị trường khởi đầu với 3 phiên tăng mạnh liên tiếp với tổng mức tăng 201 USD, đưa giá đạt mốc lịch sử 3.559 USD/tấn. Tuy nhiên, 2 phiên cuối tuần giảm 160 USD. Kết quả tuần này thị trường vẫn duy trì đà tăng 41 USD/tấn và đây là tuần thứ 5 liên tiếp giá cà phê tăng.
Dân mạng lấy tên nghệ sĩ biến thành 'đơn vị quy đổi' có vi phạm pháp luật?
Những ngày này, bãi biển Mỹ Khê, Q.Sơn Trà, TP.Đà Nẵng đang bị sạt lở nghiêm trọng.Trước tình trạng này, chính quyền TP.Đà Nẵng đã huy động nhiều lực lượng phối hợp thực hiện "4 tại chỗ" để ứng phó sóng biển tiếp tục xâm thực sâu vào bờ.Cụ thể, trong ngày 2.1.2025, các lực lượng gồm Ban quản lý bán đảo Sơn Trà và các bãi biển du lịch TP.Đà Nẵng, Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn đã được huy động toàn bộ để tham gia xử lý sạt lở bờ biển Mỹ Khê.Ghi nhận tại hiện trường sạt lở, hơn 200 người chia làm nhiều nhóm bỏ cát vào bao sau đó đóng thành từng rọ với kích thước 1,5 x 2m xếp chồng lên nhau thành một hàng dài để ngăn sóng biển đánh phá bờ biển.Trước tình hình sạt lở tại đây, Chủ tịch UBND TP.Đà Nẵng Lê Trung Chinh đã kiểm tra hiện trường và yêu cầu các đơn vị có giải pháp ứng phó khẩn cấp, đảm bảo an toàn cho người dân và du khách. Ông Lê Trung Chinh yêu cầu các sở, ban, ngành, địa phương tiếp tục nghiên cứu, đề xuất giải pháp xử lý ổn định, lâu dài để bảo vệ bờ biển, nhất là tại bãi biển Mỹ Khê.Theo ông Phan Đình Đức, Phó giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình NN-PTNT TP.Đà Nẵng, hiện nay các khu vực bãi biển thuộc Q.Sơn Trà, Q.Ngũ Hành Sơn vẫn đang bị sóng xâm thực, tiếp tục gây sạt lở. Trong các vị trí sạt lở thì nặng nhất là đoạn hơn 100 m bờ biển Mỹ Khê (P.Phước Mỹ, Q.Sơn Trà).Sau khi nhận lệnh của lãnh đạo UBND TP.Đà Nẵng, Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình NN-PTNT thành phố phối hợp Ban quản lý bán đảo Sơn Trà và các bãi biển du lịch triển khai lực lượng tranh thủ thời gian làm để bảo vệ bờ biển.Các lực lượng vẫn đang ứng phó bằng lực lượng tại chỗ, cho bao tải cát vào trong các rọ thép để đảm bảo liên kết, thi công khoảng 3 lớp và sẽ đẩy nhanh nhất tiến độ có thể. Theo ông Đức, những ngày qua sóng biển rất cao đã gây khó khăn cho việc thi công, các lực lượng tranh thủ buổi sáng nước cạn để thi công gấp rút, vào buổi chiều nước lên không thi công được. Về lâu dài, địa phương có chủ trương làm kè bê tông. Sau khi phê duyệt hồ sơ thì Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình NN-PTNT TP.Đà Nẵng sẽ triển khai thi công.
Tiến sĩ Lưu Văn Quyết, Trưởng khoa lịch sử, Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn TP.HCM, chia sẻ: “Đây là cơ hội để người trẻ tham gia tìm hiểu, trải nghiệm những di sản văn hóa về vật chất và tinh thần, khoác lên mình trang phục truyền thống đầy tự hào. Thông qua chương trình, chúng tôi mong muốn lan tỏa nhiều hơn điều tích cực, truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ về các giá trị văn hóa của dân tộc”.
Hướng dẫn tra cứu lịch cắt điện trực tuyến
Nhiều năm qua, đông đảo người trẻ đã viết đơn tình nguyện tham gia nghĩa vụ quân sự. Trong năm nay, có thêm nhiều người trẻ làm việc này.

Biên giới Trung Quốc - Ấn Độ giờ ra sao sau 2 năm xung đột?
3 điều Samsung cần khắc phục với dòng Galaxy A
Chiều 11.3, TAND TP.Hà Nội tiếp tục xét xử 8 bị cáo trong vụ cháy chung cư mini khiến 56 người tử vong. Kết thúc phần xét hỏi, tòa chuyển sang phần tranh luận. Đại diện viện kiểm sát đề nghị mức án đối với các bị cáo.Theo bản luận tội, bị cáo Nghiêm Quang Minh, chủ chung cư mini, bị đề nghị mức án 11 - 12 năm tù về tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy (PCCC).Ngoài án tù, ông Minh còn bị đề nghị chi trả bồi thường cho các nạn nhân, theo phương án trước đó đã được hội đồng xét xử dự tính.7 cựu cán bộ Q.Thanh Xuân và P.Khương Đình bị truy tố về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.Trong đó, ông Chu Xuân Sơn (cựu Phó chủ tịch UBND phường, giai đoạn 2015 - 2020) và Nguyễn Đình Quân (cựu tổ trưởng Thanh tra Xây dựng phường, giai đoạn 2014 - 2016) bị đề nghị mỗi người 6 - 7 năm tù.Ông Phạm Tần Anh (cựu Phó chủ tịch UBND phường từ năm 2018) và Nguyễn Tuấn Anh (cựu Phó trưởng Công an phường) bị đề nghị mỗi người 4 - 5 năm tù.Ba người còn lại được đề nghị mức án treo, 30 - 36 tháng, gồm: ông Trần Trọng Khang (cựu Đội trưởng Thanh tra Xây dựng Q.Thanh Xuân, giai đoạn 2013 - 2016); Nguyễn Thị Kim Trang (cựu cán bộ địa chính - xây dựng phường, giai đoạn 2010 - 2018) và Phạm Thanh Tùng (cựu nhân viên hợp đồng phụ trách lĩnh vực môi trường đô thị).Trước đó, trong phần xét hỏi, hội đồng xét xử dự kiến mức bồi thường bị cáo Nghiêm Quang Minh phải chi trả các bị hại là hơn 25 tỉ đồng. Nêu ý kiến, các bị hại mong muốn được xem xét những tổn thương không thể bù đắp, do có những người cùng lúc mất tới 4 người thân, người còn sống mất sức khỏe, sang chấn tâm lý, khó vực dậy cuộc sống sau mất mát.Về phía mình, bị cáo Minh đồng ý, chấp nhận mọi phán quyết. Hiện bị cáo được vợ bồi thường thay 300 triệu đồng.Vẫn theo bản luận tội, ngoài 8 bị cáo bị đưa ra xét xử còn nhiều cá nhân thuộc chính quyền địa phương có trách nhiệm liên quan. Những người này không bị xử lý hình sự song đều đã bị kỷ luật, cách chức, thuyên chuyển.Cùng đó, vụ án còn một phần trách nhiệm đến từ sự không chấp hành quy định về PCCC của chính cư dân. "Đây là bài học không chỉ riêng ai, tập thể đơn vị nào mà bài học của tất cả chúng ta", đại diện viện kiểm sát nêu.Cơ quan công tố cho rằng, để hậu quả xảy ra, lỗi đầu tiên thuộc về bị cáo Nghiêm Quang Minh. Bị cáo nhằm hưởng lợi trong việc xây được nhiều căn hộ, bán được nhiều tiền mà thi công vượt tầng, vượt mật độ, đồng thời chối bỏ trách nhiệm khi không phối hợp cư dân trong hoàn thiện, khắc phục hệ thống PCCC.Ngoài bị cáo Minh là trách nhiệm của 7 cựu cán bộ khi đã buông lỏng, tiếp tay cho chủ chung cư mini xây dựng trái phép. Dù vậy, để xảy ra cháy, lỗi chính thuộc về công tác PCCC không hiệu quả, khi nhiều vi phạm đã được chỉ ra từ năm 2019 nhưng không được khắc phục.Đại diện viện kiểm sát cho rằng, bản án cần kiến nghị các đơn vị tham mưu, phụ trách PCCC đưa ra chế tài nghiêm khắc với cá nhân, tổ chức không chấp hành quy định lĩnh vực này.Cùng đó là kiến nghị chấn chỉnh công tác thanh tra lĩnh vực xây dựng để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, không gây áp lực cho công tác PCCC, giảm tối đa thiệt hại.Theo cáo buộc, bị cáo Nghiêm Quang Minh là chủ sở hữu thửa đất có diện tích 240 m2 trên phố Khương Hạ, được cấp giấy phép xây dựng nhà ở riêng lẻ, gồm 6 tầng, tầng lửng và tum thang, với tổng số 33 phòng.Năm 2015, bị cáo xây dựng và tự ý thay đổi thiết kế công trình thành 9 tầng và 1 tum, nâng tổng số phòng lên 45.Quá trình xây dựng, cơ quan chức năng Q.Thanh Xuân và P.Khương Đình ra quyết định đình chỉ thi công, xử phạt 15 triệu đồng, buộc phá dỡ phần xây dựng sai phép, đồng thời ra quyết định cưỡng chế thi hành xử phạt.Tuy nhiên, vì thiếu trách nhiệm, các bị can là cán bộ có nhiệm vụ, quyền hạn liên quan đã không giám sát, kiểm tra, đôn đốc việc thi hành quyết định xử phạt, để mặc cho công trình tiếp tục xây dựng mà không hề bị xử lý.Đến tháng 4.2016, bị can Minh bán xong 45 căn hộ bằng hình thức ký thỏa thuận mua bán hoặc thỏa thuận giao quyền quản lý, sử dụng lâu dài cho các cá nhân và hộ gia đình. Sau khi bán, bị can không cư trú tại đây.Tính đến tháng 9.2023, tòa chung cư mini có tổng cộng 147 cư dân sinh sống.Khoảng 23 giờ 20 ngày 12.9.2023, từ một mạch điện bị chập, tầng 1 tòa nhà, nơi để khoảng 80 xe máy, xe điện các loại, xảy ra hỏa hoạn.Ngọn lửa nhanh chóng bao trùm, khiến 56 người chết, 44 người bị thương, thiệt hại về tài sản hơn 3,2 tỉ đồng.
Tàu sân bay Anh HMS Queen Elizabeth 3 tỉ bảng bị cháy
Tham gia lễ trao giải Quả cầu vàng vừa qua cho bộ phim Wicked có nhiều đề cử, nam đạo diễn Jon M. Chu đã có những chia sẻ bất ngờ về dự án mới của mình, xoay quanh tác phẩm tiểu sử về Britney Spears.Vị đạo diễn cho biết "công chúa nhạc pop" chắc chắn sẽ "tham gia rất tích cực" vào quá trình chuyển thể cuốn hồi ký bán chạy nhất Người đàn bà trong tôi vào năm 2023 của mình. Tuy vậy, anh từ chối cung cấp thêm thông tin sâu hơn và cho biết: "Tôi hầu như chưa bắt đầu bất cứ điều gì. Nhưng Britney sẽ tham gia sâu vào rất nhiều khâu. Tôi có ý tưởng và cách tiếp cận, nhưng vẫn còn rất, rất sớm để tuyên bố điều gì".Phản ứng nói trên là tương đối bất ngờ khi Britney đã không ít lần hoài nghi về ý định này. Theo đó, vào tháng 11.2022, khi nhà sản xuất Millie Bobby Brown lên tiếng bày tỏ mong muốn đưa câu chuyện cuộc đời của Spears lên màn ảnh rộng, siêu sao nhạc pop đã phản hồi bằng một bài đăng trên Instagram rằng: "Tôi nghe nói mọi người muốn làm phim về cuộc đời tôi... Nhưng mà các bạn, tôi chưa chết mà!!!"Tuy vậy mọi thứ gần đây đã có tiến triển. Theo nhiều nguồn tin thân cận, dự án lần này đã được nhiều công ty phim ảnh mong muốn đàm phán. Nhiều trong số đó là LuckyChap của Margot Robbie, Hello Sunshine của Reese Witherspoon và Plan B của Brad Pitt. Jon M.Chu dường như là một lựa chọn tương đối hợp lý khi trước đây anh đã cầm trịch bộ phim ca nhạc Never Say Never của Justin Bieber. Thành công gần đây của Crazy Rich Asians và Wicked cũng giúp tên tuổi của anh lên như diều gặp gió.Nói về diễn viên chính, Chu cho biết hiện vẫn chưa chọn được ai sẽ vào vai Britney. Anh nói thêm: "Tôi đã xem tất cả các gợi ý của người hâm mộ để tìm ra người tốt nhất. Nhưng điều quan trọng trước mắt là phải xem xem bộ phim đi theo hướng nào".Britney, theo đó, không còn xa lạ với ngành công nghiệp điện ảnh khi từng thủ vai chính trong bộ phim đầu tay ra mắt vào năm 2002 là Crossroads. Điều đáng buồn là sau tác phẩm này cô không tiếp tục với sự nghiệp diễn xuất."Công chúa nhạc pop" cũng tiết lộ bản thân từng tham gia thử vai siêu phẩm lãng mạn The Notebook trong cuốn hồi ký Người đàn bà trong tôi, cũng như nhận được lời mời vào vai phản diện trong bộ phim nhạc kịch Chicago giành giải Oscar. Nhưng đứng trước những cơ hội vụt mất này, Britney cho biết mình không mấy để tâm, thậm chí còn thấy may mắn vì đã từ chối và không tham gia.
nha cai uy tin
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
quay-thử-xổ-số-miền-trung-thứ-tư