Các cộng sự của HLV Kiatisak cũng đã rút khỏi đội CAHN, HLV Polking chưa 'đầu quân'
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Á quân carom 1 băng SEA Games bất ngờ bị loại dù có series 51 điểm
Xem Gold Star V.League 2-2024/25 đỉnh nhất trên FPT Play, tại https://fptplay.vn
Cấm công ty chứng khoán biến tướng huy động vốn từ nhà đầu tư
Cả Hyundai Creta mới và Kia Seltos có khá nhiều điểm tương đồng
Tác phẩm hoàn thành, anh chia sẻ với người nghe trong ngành y và "rất may, tôi nhận được sự đồng cảm của các y, bác sĩ, thậm chí là những giọt nước mắt xúc động của các bác sĩ, đó là điều làm tôi cảm thấy vô cùng hạnh phúc".
Chuyện người phụ nữ 'bảo vệ người âm', ở nghĩa trang nhiều hơn ở nhà
Mới đây, HLV Shin Tae-yong tỏ ra bức xúc và đã có động thái phản pháo lại trên trang cá nhân mạng xã hội. Vị HLV người Hàn Quốc cho rằng ông đã chịu những tin đồn ác ý từ truyền thông Indonesia. Ông Shin cho biết trong lần đầu tiên lên tiếng kể từ khi rời Indonesia: “Xin chào mọi người, tôi đã trở về Hàn Quốc an toàn và có một kỳ nghỉ Tết Nguyên đán vui vẻ nhờ sự đón tiếp nồng hậu từ người hâm mộ Indonesia. Tôi vẫn còn nhớ sự hiếu khách tôi nhận được tại sân bay Soekarno Hatta, Jakarta”.“Tôi trở về mà không cần bất kỳ lời giải thích nào vì tôi yêu Indonesia và bóng đá Indonesia. Tuy nhiên, một số phương tiện truyền thông Indonesia vẫn đang đưa tin không đúng sự thật về tôi. Tôi muốn nhấn mạnh một lần nữa rằng không có tin đồn nào hiện nay là sự thật. Nếu tình trạng này tiếp tục, lần sau sẽ không kết thúc dễ dàng như vậy đâu”, HLV người Hàn Quốc nhấn mạnh, nhưng không tiết lộ cụ thể về vấn đề mà ông đang gặp phải.HLV Shin Tae-yong bất ngờ bị Liên đoàn Bóng đá Indonesia (PSSI) chấm dứt hợp đồng vào đầu tháng 1. Trước đó, ông Shin vừa gia hạn hợp đồng dẫn dắt đội bóng xứ vạn đảo đến năm 2027. Theo đó, người được lựa chọn để thay thế cho HLV Shin Tae-yong là cựu danh thủ người Hà Lan - Patrick Kluivert.Theo truyền thông Indonesia, HLV Shin Tae-yong dù đã rời đi nhưng những câu chuyện xung quanh vị “thuyền trưởng” này vẫn là đề tài được bàn tán sôi nổi ở đất nước xứ vạn đảo. Báo chí Indonesia ghi nhận rằng trên thực tế vẫn có lượng lớn người hâm mộ tỏ ra ủng hộ HLV Shin, sau những gì mà ông đã làm được cho bóng đá Indonesia.Cũng trong nội dung đăng tải trên trang cá nhân, HLV Shin Tae-yong bày tỏ: “Cuối cùng, tôi muốn hỏi những người đang tấn công tôi bằng những câu chuyện không đúng sự thật rằng: Các bạn có mục đích phá hủy những gì tốt đẹp mà tôi và bóng đá Indonesia đã đạt được không? Và điều đó sẽ giúp ích gì cho bóng đá Indonesia?”.Liên quan đến HLV Shin Tae-yong, Shin Jae-won (con trai ông Shin) cũng đã bày tỏ sự khó chịu sau khi cha mình vướng phải những tin đồn ác ý, dù đã bị PSSI sa thải và trở về Hàn Quốc. Bên dưới bài đăng của ông Shin, Shin Jae-won bình luận: "Tôi nghĩ đã đến lúc tiết lộ sự thật rồi? Nếu những điều này cứ tiếp diễn, chúng tôi cũng sẽ không im lặng nữa".Trước đó, Shin Jae-won đã từng ám chỉ sẽ vạch trần "mặt tối" của PSSI, về những câu chuyện liên quan đến HLV Shin Tae-yong. Ngay sau khi ông Shin bị PSSI sa thải, Shin Jae-won ngay lập tức chia sẻ: "Chúng ta hãy xem họ sẽ tiến xa thế nào khi không có ông ấy. Ông ấy đã cống hiến hết mình để đưa bóng đá Indonesia có được như hôm nay".HLV Shin Tae-yong bắt đầu gắn bó với bóng đá Indonesia từ năm 2020. Ông được đánh giá đã mang đến bước ngoặt, giúp bóng đá xứ vạn đảo có bước chuyển mình lớn trong thời gian gần đây. Với chính sách chiêu mộ những cầu thủ lai, thành tích của bóng đá Indonesia đã được cải thiện rõ rệt, nhất là khi đội tuyển quốc gia góp mặt ở vòng loại thứ 3 World Cup 2026 khu vực châu Á.
