Người thổi hồn vào linh vật năm mới
Sau khi hoàn thành, giới quan lại sĩ phu thành lập hội Văn Thánh miếu để trông nom gìn giữ, tế tự. Văn Thánh miếu Vĩnh Long là thiết chế văn hóa chính thống của triều đình Huế, được công nhận là di tích văn hóa cấp quốc gia vào ngày 25.3.1991.Ở TP.HCM không phải ai cũng biết những trải nghiệm ẩm thực độc đáo này
"Căn cứ không quân Luxeuil sắp được nâng cấp theo cách chưa từng có và đóng vai trò tối quan trọng trong lực lượng răn đe hạt nhân của Pháp", Tổng thống Macron phát biểu ngày 18.3. Nhà lãnh đạo Pháp nói thêm rằng căn cứ này sẽ cần khoản đầu tư lớn để tiếp nhận 2 phi đội máy bay phản lực Rafale có khả năng mang vũ khí hạt nhân, theo Politico.Pháp dự kiến sẽ đầu tư 1,5 tỉ euro vào căn cứ không quân Luxeuil-Saint-Sauveur. Đến năm 2035, Pháp đặt mục tiêu có chiến đấu cơ F5 Rafale cũng như tên lửa bội siêu thanh phóng trên không ASN4G. Đội ngũ nhân viên làm việc tại căn cứ sẽ tăng gấp đôi lên 2.000 người.Tổng thống Macron cũng xác nhận rằng nước này sẽ đặt mua thêm máy bay Rafale từ nhà thầu quân sự Dassault Aviation (Pháp), nhưng không nêu rõ số lượng. Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Sebastien Lecornu cho biết không quân Pháp sẽ cần thêm khoảng 20 chiếc Rafale nữa, bổ sung vào đội bay dự kiến sẽ đạt hơn 180 chiếc."Nếu chúng ta muốn tránh chiến tranh, đất nước và lục địa [châu Âu] của chúng ta phải tiếp tục phòng thủ, trang bị và chuẩn bị cho chính mình", ông Macron nói. Nhà lãnh đạo Pháp cho biết ông sẽ sớm đưa ra thêm thông báo về việc tái vũ trang của đất nước.Tổng thống Macron cho hay Pháp quyết định đặt tên lửa hạt nhân hiện đại tại căn cứ không quân cách biên giới Đức chưa đầy 200 km. Động thái trên được đánh giá là một bước đi chiến lược của Pháp. Kế hoạch trên được đưa ra sau khi Thủ tướng tương lai của Đức Friedrich Merz cho biết ông muốn tổ chức các cuộc đàm phán về khả năng răn đe hạt nhân của Pháp vì quan ngại về sự hỗ trợ và cam kết của Mỹ đối với châu Âu.Đây không phải lần đầu tiên Pháp đề cập kế hoạch này. Hồi tháng 6.2023, Chủ tịch Ủy ban đối ngoại và quốc phòng của Thượng viện Pháp Cédric Perrin từng nhắc đến kế hoạch nâng cấp căn cứ không quân. Căn cứ Luxeuil-Saint-Sauveur đã lưu trữ vũ khí hạt nhân trong nhiều thập niên, cho đến khi các máy bay chiến đấu Rafale được chuyển đến một địa điểm khác vào năm 2011.
Đầu năm 2024, EB5 Capital nhận loạt chấp thuận cho nhiều dự án
"Messimania! (Cơn cuồng Messi)", "Chào mừng Messi đến Jamaica", là những dòng tít lớn xuất hiện trên hầu hết các tờ báo hàng đầu tại Jamaica, khi danh thủ 37 tuổi người Argentina cùng CLB Inter Miami đến đây thi đấu trận lượt về vòng 16 đội CONCACAF Champions Cup.Đây là lần đầu tiên sau hơn 50 năm đất nước Jamaica mới lại chào đón một danh thủ bóng đá kiệt xuất nhất thế giới đến thi đấu, sau sự kiện huyền thoại người Brazil, "Vua bóng đá" Pele và CLB Santos đến đây thi đấu vào năm 1971. Tiếp đó, vào năm 1975, Pele cùng CLB New York Cosmos (Mỹ) cũng có trận giao hữu tại đây với đội bóng toàn ngôi sao của Jamaica, thu hút đến 45.000 người đến xem.Do đó, sự kiện Messi đến Jamaica đã trở thành tâm điểm của nước này trong các ngày qua. CLB Cavalier đã chuyển từ sân đấu có sức chứa chỉ 3.000 khán giả, đến sân vận động Quốc gia ở thủ đô Kingston có sức chứa lên đến 35.000 chỗ ngồi nhằm đáp ứng nhu cầu của các CĐV.Họ đã không thất vọng. Sau khi ngồi dự bị suốt hiệp 1, vào đầu hiệp 2, Messi được HLV Mascherano tung vào sân thay người bạn thân Suarez để dẫn dắt hàng công Inter Miami. Suarez trước đó là người ghi bàn mở tỷ số trận đấu cho Inter Miami ở phút 37 từ chấm 11 m, sau tình huống cầu thủ Tadeo Allende bị hậu vệ đội Cavalier phạm lỗi trong vòng cấm.Sự có mặt của Messi trên sân lập tức tạo sự phấn khích cho các CĐV Jamaica. Đa số họ lại quay sang ủng hộ danh thủ này thi đấu, thay vì phải ủng hộ đội nhà đang thua trận. Messi tạo không ít cơ hội ngay khi vào sân. Nhưng danh thủ này cũng thi đấu một cách thận trọng, do mới vừa trở lại sau thời gian dưỡng thương và không thi đấu ở 3 trận trước đó.Phải đến cuối trận, 35.000 CĐV Jamaica mới thực sự mãn nhãn sự chờ đợi khi chứng kiến Messi ghi bàn. Danh thủ người Argentina có pha thoát xuống cực nhanh vào vòng cấm, nhận đường chuyền của cầu thủ trẻ mới 18 tuổi Santiago Morales để tung cú đệm bóng cực hiểm hạ gục thủ môn đối phương. Bàn thắng nâng tỷ số 2-0 của Messi, giúp anh tiếp tục nâng tổng số bàn thắng lên 37 bàn ghi cho Inter Miami và 853 bàn thắng trong sự nghiệp. Đây cũng là bàn thứ 3 của Messi và 2 kiến tạo, sau 4 trận thi đấu cho Inter Miami kể từ đầu mùa giải 2025.HLV Mascherano sử dụng Messi thi đấu trong khoảng hơn 35 phút ở hiệp 2, nhằm giúp danh thủ này tìm lại nhịp độ và thể lực cần thiết. Nhưng hiệu quả đến ngay lập tức, khi danh thủ này vừa trở lại đã ghi bàn.Inter Miami giành suất vào tứ kết CONCACAF Champions Cup, sẽ đối đầu trước đối thủ rất mạnh là Los Angeles FC. Trong thành phần của Los Angeles FC hiện có 2 danh thủ kỳ cựu người Pháp thi đấu, đó là thủ môn Hugo Lloris và tiền đạo Olivier Giroud, đây những người đã từng đối đầu với Messi từ trận chung kết World Cup 2022 tại Qatar. Nay duyên nợ đã cho họ một lần nữa lại đối mặt nhau trên các sân cỏ ở nước Mỹ.
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
Các công ty con thuộc Vietnam Airlines kinh doanh ra sao khi công ty mẹ lỗ lớn?
Sự kiện còn có sự hiện diện của các Phó thủ tướng, đại diện các bộ, ban, ngành của hai nước cùng gần 100 doanh nghiệp hàng đầu Việt Nam và Nga, hoạt động trong các lĩnh vực thương mại, đầu tư, năng lượng, vận tải, logistics, nông nghiệp, xây dựng...Phát biểu tại đối thoại, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Nga không chỉ được xây dựng trên nền tảng lịch sử, ân tình gắn bó mà còn có cả sự đồng hành của hai Chính phủ và nỗ lực của doanh nghiệp hai bên.Thủ tướng cam kết Việt Nam sẽ tiếp tục hoàn thiện môi trường đầu tư, cải cách thủ tục hành chính và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Nga phát triển sản xuất kinh doanh tại Việt Nam.Thủ tướng cho rằng, quan hệ kinh tế chưa tương xứng quan hệ chính trị, ngoại giao tốt đẹp giữa hai nước và đặc biệt là tình cảm giữa hai dân tộc, nhân dân hai nước; chưa khai thác được hết tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh trong quan hệ song phương.Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, hai bên đã thống nhất nâng kim ngạch thương mại song phương, phải đa dạng hóa thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng, nhanh chóng cấp phép cho các sản phẩm, hàng hóa, các doanh nghiệp cũng phải linh hoạt, sáng tạo trong kết nối hai thị trường.Cùng với đó, Thủ tướng đề nghị cần đột phá hơn trong hợp tác năng lượng, mở rộng không gian hợp tác thăm dò, khai thác dầu khí; đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình gồm đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ, ưu đãi tài chính, chuyển giao kinh nghiệm và nâng cao năng lực quản trị, bảo đảm an toàn hạt nhân và truyền thông về sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình.Đánh giá các chủ đề đối thoại, đặc biệt là nông nghiệp, năng lượng và giao thông là 3 lĩnh vực mà Nga có thế mạnh và Việt Nam có nhu cầu, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan Việt Nam tiếp tục trao đổi với các đối tác Nga để triển khai hợp tác cụ thể.Phía Việt Nam, các doanh nghiệp nhấn mạnh một số thách thức như quy trình thông quan tại Nga còn phức tạp, thiếu hụt cơ sở hạ tầng logistics và nhu cầu cải thiện các chính sách đầu tư.Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin cho biết, Nga xác định Việt Nam là đối tác quan trọng tại khu vực. Đồng thời, đề cao việc thúc đẩy kết nối cơ sở hạ tầng logistics, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi và khuyến khích các dự án hợp tác chiến lược giữa hai nước.Nhất trí với Thủ tướng Phạm Minh Chính, Thủ tướng Nga cho rằng, kim ngạch thương mại song phương hiện nay mới khoảng gần 5 tỉ USD là chưa tương xứng với tiềm năng lớn giữa hai nước. Ông Mikhail Mishustin cho biết, phía Nga rất quan tâm tới vấn đề logistics và đánh giá Việt Nam đã trở thành trung tâm logistics quan trọng. Nga mong muốn và sẵn sàng hợp tác với Việt Nam để đẩy mạnh hợp tác giao thông vận tải; cũng như cung ứng sản phẩm công nghiệp, hợp tác triển khai dự án điện hạt nhân.Thủ tướng Mikhail Mishustin nhấn mạnh rằng Chính phủ Nga luôn sẵn sàng tạo điều kiện thuận lợi để hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng hoạt động và nắm bắt cơ hội tại Nga.Nhấn mạnh tình cảm mà nhân dân hai nước dành cho nhau, Thủ tướng Nga đề nghị mở rộng phạm vi hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư. Bên cạnh đó, Thủ tướng Mikhail Mishustin đã mời gọi các nhà đầu tư Việt Nam đầu tư tại Nga trên cơ sở chia sẻ giá trị chung và cùng có lợi, đặc biệt là tại vùng Viễn Đông với nhiều chính sách ưu đãi về đất đai, vận tải, tài chính.
