Trót ghiền chả cốm Hà Thành
Xem Cúp quốc gia 2024/25 đỉnh nhất trên FPT Play, tại https://fptplay.vnVụ 5 du học sinh Việt mất tích tại Úc: Các em có được bảo vệ không?
Ngày 27.2, theo nguồn tin của PV Thanh Niên, UBND tỉnh Cà Mau vừa chỉ đạo rà soát nội dung clip lan truyền trên mạng xã hội, trong đó người xưng là giáo viên phản ánh về tình trạng lạm thu tại một trường học trên địa bàn. Trước đó, trên mạng xã hội xuất hiện một đoạn clip của người tự xưng là N.T.G, giáo viên Trường THCS T.Q.T (H.Cái Nước, Cà Mau), phản ánh về việc nhà trường thu nhiều khoản không hợp lý từ phụ huynh học sinh.Theo nội dung clip, người này cho biết, trường thu 50.000 đồng/học sinh/năm cho phần mềm edu, trong khi những thông tin này có thể thực hiện miễn phí qua nhóm Zalo. Ngoài ra, trường còn thu 40.000 đồng/học sinh/năm cho giấy thi, giấy kiểm tra, giấy nháp, trong khi các khoản này đã được UBND tỉnh hỗ trợ kinh phí. Giáo viên trên cũng nhấn mạnh rằng nhà trường không có quyền giữ tiền của học sinh hay thu tiền mua quà tặng giáo viên vào ngày 20.11.Ngoài ra, clip còn đề cập đến các khoản thu như quỹ lớp, tiền sinh nhật thầy cô, tiền tổ chức ngày 8.3, liên hoan cuối năm… Người phản ánh ước tính tổng số tiền trường thu sai có thể lên đến hơn 200 triệu đồng.Trước sự việc trên, UBND tỉnh Cà Mau đã giao UBND H.Cái Nước chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan để rà soát, báo cáo cụ thể về nội dung phản ánh. Đồng thời, tỉnh cũng yêu cầu tổ chức kiểm điểm, xử lý theo quy định nếu phát hiện sai phạm.UBND tỉnh cũng chỉ đạo Sở GD-ĐT cùng UBND các huyện, TP.Cà Mau tăng cường kiểm tra, chấn chỉnh tình trạng lạm thu trong các cơ sở giáo dục. Các trường hợp thu không đúng quy định sẽ bị xử lý nghiêm nhằm đảm bảo quyền lợi của học sinh và phụ huynh.
Ngoại hạng Anh: Có một mẫu tiền đạo lần đầu tiên xuất hiện…
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
Theo trang Earth ngày 25.1, sỏi mật trâu bò, được dùng để bào chế vị thuốc ngưu hoàng trong đông y, đang trở thành mặt hàng thịnh hành trong thị trường chợ đen và các đường dây buôn lậu toàn cầu. Các băng nhóm tội phạm trên nhiều châu lục đã bắt đầu săn lùng sỏi mật, đặc biệt ở những nước có thế mạnh về sản lượng xuất khẩu gia súc như Brazil. Những thông tin truyền nhau về mức độ quý hiếm của sỏi mật bò khiến khi đêm xuống, các lò mổ tại Brazil trở thành mục tiêu của kẻ trộm. Sỏi mật gia súc đã trở nên có giá trị đến mức các thương nhân chợ đen sẵn sàng trả tới 5.800 USD/ounce (hơn 145 triệu đồng), gấp đôi giá vàng.Sỏi trong mật trâu bò đã được dùng làm thuốc đông y từ lâu đời và chỉ xuất hiện ở những con trâu bò bị bệnh. Sỏi thường được sấy khô, nghiền thành bột và sau đó kết hợp với các nguyên liệu khác để tạo thành những viên thuốc mà một số người tin rằng có thể giúp điều trị các tình trạng nghiêm trọng như đột quỵ. Một số lời đồn phóng đại sỏi mật bò như một loại "thần dược" trị bách bệnh càng khiến giá mặt hàng này tăng và đẩy mạnh làn sóng săn lùng sỏi mật ở các lò mổ bò.Nhu cầu tăng đã tạo ra làn sóng săn lùng sỏi mật bò ở Mỹ, Úc và đặc biệt là Brazil - quốc gia xuất khẩu bò lớn nhất thế giới năm 2023. Buôn bán sỏi mật trâu bò không bị cấm tại Brazil, song hoạt động trao đổi vật phẩm này đang được nở rộ ở thị trường chợ đen. "Người ta nghe về giá cao và họ dần mất kiểm soát" nhà nghiên cứu Daniela Gomes da Silva từ Đại học bang Sao Paulo (Brazil) nói với The Wall Street Journal.Điều tra viên tại Brazil Rafael Faria nói rằng ban đầu "còn tưởng đây là trò đùa", tuy nhiên ngày càng xuất hiện nhiều hơn các vụ trộm và buôn lậu sỏi mật bò. Mới đây, một nhóm cướp có vũ trang đã đột nhập trang trại ở gần thành phố Barretos, Brazil, trói chủ nhà cùng người cháu trai 6 tuổi trước khi bỏ trốn với số sỏi mật bò trị giá 50.000 USD.
Các cách giảm đau xương khớp nhanh, an toàn, không dùng thuốc
The Khang Show tập 102 chào đón khách mời là ca sĩ Lưu Bích, cô là thành viên của gia đình gồm những ca sĩ nổi tiếng như Bích Chiêu, Tuấn Ngọc, Anh Tú, Khánh Hà và Thúy Anh. Ngay từ đầu chương trình, Lưu Bích khiến MC Nguyên Khang bất ngờ vì tiết lộ ban đầu cô không có ý định trở thành ca sĩ. "Tôi không có ý định đi hát vì tôi sang Mỹ từ nhỏ, rồi đi học nên cứ phát triển theo con đường đó. Mấy anh chị muốn đi hát thì cứ đi còn tôi không nghĩ đến, nhưng khi sang Mỹ lại khó kiếm ban nhạc nên anh Tuấn Ngọc mới đề nghị gia đình thành lập một ban nhạc. Lúc đó, không có ai chơi đàn cả nên bảo tôi vào đánh đàn. Anh Tú vừa hát vừa đánh đàn còn chị Thúy Anh thì đánh trống", Lưu Bích chia sẻ. Tuy nhiên, sau một thời gian tham gia đánh đàn cho ban nhạc gia đình, mẹ và Khánh Hà đề nghị Lưu Bích chuyển sang đi hát vì thấy làm nhạc công quá vất vả. Sau đó, cô bắt cặp với Tô Chấn Phong trở thành một đôi song ca nổi tiếng ở thị trường hải ngoại. Cô kể: "Lúc đó, Tô Chấn Phong chưa làm ca sĩ, anh chỉ mới quen chị Hà để làm về nhạc vì cả hai muốn mở một trung tâm ca nhạc. Khi đó, chị Hà đang kiếm một người nam để hát chung với tôi và đề nghị kết hợp với Tô Chấn Phong ở cuốn băng Mối tình đầu. Chúng tôi nổi tiếng từ bài Dĩ vãng nhạt nhòa, có thể nói là làm chơi mà ăn thật". Nhìn vào con đường hoạt động nghệ thuật của Lưu Bích, MC Nguyên Khang cho rằng cuộc đời làm nghề của cô khá thuận lợi. Tuy nhiên, giọng ca Hắt hiu đời nhau tiết lộ đó chỉ là bề nổi vì ai cũng có giai đoạn thăng trầm. Lưu Bích tâm sự: "Thời điểm cả gia đình tôi chới với là lúc mẹ và Anh Tú mất trong vòng 3 tháng. Mất một người trong gia đình đã là chuyện lớn rồi mà trong 3 tháng nhà tôi lại mất đi 2 người nên cả nhà đều sửng sốt, đó là quãng thời gian đau khổ mà gia đình tôi phải trải qua". Giọng ca Dĩ vãng nhạt nhòa cho biết nếu sự ra đi của mẹ cô là điều có thể biết trước thì ca sĩ Anh Tú lại mất đột ngột. "Anh Tú mất khiến cả nhà và những bạn bè bên Mỹ bất ngờ khủng khoảng. Vì anh ấy còn trẻ mà lại ra đi đột ngột như thế nên cả nhà đều bị sốc. Tôi bị hoang mang luôn bởi tôi mới nói chuyện với anh ấy 2 ngày trước, đó là điều khủng khiếp. Còn mẹ tôi do bị té, ngày càng yếu dần nên mình cũng có chuẩn bị phần nào còn Anh Tú thì mình không có sự chuẩn bị", cô nói. Thậm chí, ca sĩ Thúy Anh cũng không muốn đi hát nữa sau khi mẹ và Anh Tú qua đời. Nói về quyết định về Việt Nam hoạt động muộn hơn so với những ca sĩ khác, Lưu Bích cho biết bất cứ điều gì cũng có một thời điểm phù hợp. Em gái của danh ca Tuấn Ngọc bày tỏ: "Có thể ai đó thấy tôi chậm trễ nhưng tôi thấy năm 2010 mới là thời điểm phù hợp và đối với Tô Chấn Phong cũng vậy. Tôi đã làm rồi thì không hối tiếc và cũng không nghĩ đến chuyện giá như mình về sớm hơn". Chia sẻ thêm về gia đình, Lưu Bích thừa nhận mình gắn kết với mẹ nhiều hơn với bố Lữ Liên. Dù mẹ của Lưu Bích chỉ làm nội trợ nhưng lại đam mê nghệ thuật, vì vậy, bà luôn ủng hộ các con theo đuổi con đường này. Sau khi mẹ qua đời, Lưu Bích chỉ cảm thấy tiếc nuối vì chưa thể cùng mẹ về quê ngoại ở Hải Phòng.Khi đề cập đến chuyện tình yêu, Lưu Bích cũng bật mí về gu người yêu của mình. Cô thừa nhận mình thích một người cao ráo, phong độ, tốt tính, chung thủy và biết yêu thương mọi người. Mặc dù chưa tìm được người ưng ý nhưng nữ ca sĩ 6X không cảm thấy tuyệt vọng hay mất niềm tin bởi cô cho rằng chỉ cần mình hài lòng với lựa chọn ở thời điểm hiện tại, mình sẽ hạnh phúc.
