51 tay chèo tranh tài tại giải đua thuyền sup Tuy Hòa
Tết Nguyên đán là thời điểm đầu của chu kỳ năm mới. Khi căn cứ vào các sử liệu và văn hóa dân gian, chúng ta khó xác định người Việt bắt đầu ăn tết vào dịp lập xuân từ khi nào; tuy nhiên, nhắc về nguồn gốc tết chúng ta lại có nhiều thông tin thú vị.PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ, Giảng viên cao cấp Viện Phát triển năng lực lãnh đạo, Đại học Quốc gia TP.HCM cho biết, người Việt cổ sớm hiểu và xác định Tết Nguyên đán là mở đầu cho một năm nông lịch nhờ vào khả năng nhận thức sự tuần hoàn của thời tiết và sự thích ứng của vụ mùa ngoài đồng. Từ thời cổ đại, khi tổ tiên người Việt nhận thức được sự chuyển giao của thời tiết và chu kỳ thời gian trong năm đã có một số hình thức sơ khai về việc xác lập chu kỳ tuần hoàn và tổ chức đón tết. Khảo cứu về phong tục của người Bách Việt cổ, trong đó có tổ tiên Lạc Việt, cho thấy ngày tết đầu năm trước đây rơi vào đầu tháng 11 âm lịch (ứng với tháng Tý), chứ không phải đầu tháng giêng (tháng Dần). Cụ thể, người Việt xưa không dùng số đếm để gọi ngày, tháng mà dùng Thiên can – Địa chi để gọi tên, chẳng hạn hết tháng Tý thì tới tháng Sửu, rồi đến Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi là hết một năm. Giờ Tý là giờ chuyển giao giữa hai ngày trong đêm, tháng Tý là tháng lạnh nhất trong năm - tháng 11, ứng với thời điểm Đông chí, thời điểm để bắt đầu một chu kỳ đếm mới. Lúc này mùa màng cũng đã kết thúc, người Việt xưa nghỉ ngơi để chờ đến khi thời tiết ấm lên mới tính tới việc gieo cấy mùa sau. Vì vậy, họ đã chọn đầu tháng Tý (tức tháng 11 âm lịch) để ăn tết. Tính từ đầu tháng 11 cho tới đầu tháng 5 năm sau là trọn 6 tháng; do đó, người Việt gọi Tết Đoan ngọ ngày mùng 5.5 âm lịch là Tết nửa năm. "Có giả thuyết cho rằng, tháng 11 ở Việt Nam trời chưa quá lạnh, người Việt cổ có thể tổ chức các hoạt động đón tết. Trong khi đó, ở Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản… tháng 11 là bắt đầu vào chính đông, quá lạnh không ăn tết được nên họ phải tính toán lựa chọn thời điểm tiết lập xuân để ăn tết, chính vì thế họ xác định tết âm lịch vào tháng Dần (tức tháng giêng, ngay trước hoặc sau tiết lập xuân). Họ xác định tháng Dần là tháng đầu năm, gọi là "Chính nguyệt" (tức tháng chính trong năm). Quá trình này diễn ra rất sớm trong lịch sử, dưới nhãn quan "di phong định tục" . Trong quá trình tiếp xúc văn hóa và hội nhập, người Việt cổ đã dần chuyển đổi tổ chức đón tết từ đầu tháng Tý (tháng 11) sang đầu tháng Dần (tháng giêng) như ngày nay vậy", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ chia sẻ.Trước đây không lâu, một số làng quê ở Vĩnh Phúc, Phú Thọ - nơi được cho là vùng đất kinh đô xưa của nhà nước Văn Lang xưa của các vị vua Hùng còn lưu lại một số tập tục cổ (như tục ăn đất khoán hun khói, tục làm lễ mở cửa rừng...) gợi về ký ức của ngày tết cổ xưa vào đầu tháng 11 của người Việt cổ. Một số gia đình người Việt gốc Hoa ở Đồng bằng sông Cửu Long vốn có nền tảng Bách Việt cổ cũng tổ chức cúng tết Đông chí bằng chè trôi nước, bánh ngọt và trái cây, coi tết Đông chí là ngưỡng thêm tuổi mới của mọi người. Như đã nói, trên đây là một giả thuyết cần có nhiều khảo cứu hơn nữa để làm rõ hơn vấn đề.Theo PGS.TS. Nguyễn Ngọc Thơ, khó có thể biết rõ người Việt xưa ăn tết thế nào nhưng cơ bản tết không thay đổi về ý nghĩa. Tết xưa còn lưu lại trong ký ức người Việt Nam hôm nay chỉ có thể là ký ức tết từ thời bao cấp hay ở giai đoạn đầu của cải cách – mở cửa mà thôi. Phong tục ngày tết xưa về cơ bản thể hiện sinh động các ý nghĩa tạ ơn đất trời, thần linh và tổ tiên, củng cố mối quan hệ vốn có của gia đình - dòng tộc, thực hiện các nghi lễ cổ truyền để chào đón năm mới và truyền dạy văn hóa cho các thế hệ con cháu, củng cố và mở rộng giao tiếp với láng giềng xung quanh, tổng kết – đúc kết kinh nghiệm của năm cũ và gửi gắm mong ước cho năm mới, chuẩn bị tâm thế mới cho năm làm việc tiếp theo. Nhìn chung, dù là tết xưa hay tết nay gì đi nữa thì ngày tết vẫn là dịp để chúng ta nhìn lại những thành quả của năm cũ và rút ra bài học cho năm mới (đối với cá nhân) và củng cố truyền thống gia đình và các mối quan hệ (đối với xã hội). Ông Thơ cho rằng, trước đây, cuộc sống hằng ngày chưa thật đủ đầy nên người ta mong đến tết để được nghỉ ngơi, ăn ngon, mặc đẹp. Vậy nên mới có câu:Cu kêu 3 tiếng cu kêuMong mau tới tết dựng nêu ăn chè.Còn ngày nay, cuộc sống no ấm hơn nên việc ăn mặc không là vấn đề nữa. Thay vào đó, sau một năm làm việc vất vả, dịp tết được nghỉ dài ngày, nhiều người quay về gia đình đoàn tụ và đón tết với gia đình trong khi không ít người muốn được nghỉ ngơi, giải trí, giao tiếp (không muốn các nghi lễ theo họ là "rườm rà"), hoặc đi du lịch..., nên dường như có sự chuyển dịch từ "ăn tết" sang "chơi tết". Dù vậy, dù là "ăn tết", "chơi tết" hay gì đi nữa thì các nghi lễ truyền thống trong dịp tết như cúng ông Táo, cúng tất niên và đ1n ông bà tổ tiên về ăn tết, cúng giao thừa, mừng tuổi ông bà cha mẹ, lì xì trẻ thơ, chúc tết dòng họ, láng giềng, thăm viếng thầy cô cũ thưở thiếu thời, tạ ơn những quý nhân đã giúp đỡ trong đời... vẫn được ưu tiên gìn giữ. Nói cách khác, các ý nghĩa cơ bản của ngày tết vẫn được giữ nguyên trạng qua phong tục và nghi lễ, việc tổ chức "ăn tết" hay "chơi tết" chỉ là hình thức thích ứng của cuộc sống đương đại. Cũng cần nhấn mạnh rằng, các phong tục, nghi lễ quan trọng trong mấy ngày tết chỉ đẹp khi chúng ta không tạo gánh nặng các thành viên gia đình, nhất là phụ nữ (chẳng hạn bắt buộc phải mâm cao cỗ đầy, nấu nướng phải tươm tất nhiều món, gánh nặng con cháu làm ăn xa quay về phải "lễ nghĩa" đầy đủ với cả họ, cả làng...). Tết là dịp sum vầy để củng cố hay xây đắp truyền thống gia đình, chúng ta cần chú ý đến nhu cầu được nghỉ ngơi, chơi tết của phụ nữ trong nhà và những người trẻ vốn đã vất vả ngược xuôi mưu sinh trong suốt năm qua. Theo nhà nghiên cứu văn hóa, dù là ăn tết hay chơi tết chúng ta cũng cần chú ý yếu tố về sự ấm cúng của gia đình, đặc biệt là những người có tuổi, ông bà cao tuổi vì ngày tết là khoảng thời gian thiêng liêng để các bậc cao niên được sống trong không gian thiêng liêng của gia đình, được tương tác, đối thoại và thể hiện lòng tôn kính, kính nhớ với tổ tiên. Đối với nhiều gia đình Việt Nam, bàn thờ tổ tiên những ngày tết phải đầy đủ lễ phẩm và nhang khói, có như vậy họ mới cảm thấy ấm cúng, an lòng. Vậy nên người trẻ mong muốn tổ chức chơi tết (như mời bố mẹ đi du lịch xa nhà chẳng hạn) phải lưu ý việc này."Do đó, nếu người trẻ mong muốn mời ba mẹ rời quê lên thành phố ăn tết hay cùng nhau đi du lịch đó đây mà ba mẹ từ chối thì không nên buồn, bởi ba mẹ và những người lớn trong nhà còn có những nhiệm vụ phải làm để giữ lửa, giữ phong tục, giao tiếp với người tổ tiên đã khuất", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ lưu ý.Thêm vào đó, những ai đang làm bố làm mẹ cần chú ý tạo điều kiện để con trẻ được trải nghiệm không khí tết qua những tập tục cổ truyền như cùng bố mẹ tảo mộ ông bà, bài trí bàn thờ, dán liễn xuân, quây quần bên nồi bánh chưng/bánh tét và sum họp đêm giao thừa, được mặc trang phục đẹp nhất chúc tết ông bà cha mẹ, mừng tuổi dòng họ, láng giềng, khuyến khích các con biết thể hiện lòng biết ơn đối với gia đình, thầy cô, láng giềng. Tất cả những hình ảnh ấy sẽ kết thành ký ức tuổi thơ thật đẹp về ngày tết, sẽ theo các con suốt cuộc đời, và sẽ thôi thúc chúng thực hiện những điều tương tự đối với thế hệ sau nữa khi chúng trưởng thành.Mùa hành tím bội thu
Bóng rổ Việt Nam đã kết thúc các sự kiện thi đấu trong năm 2023 từ cấp độ đội tuyển đến các CLB nên nhiều VĐV tranh thủ làm thêm để thỏa đam mê. Họ cũng duy trì tập luyện, thi đấu ở các giải mời để duy trì phong độ, sẵn sàng cho mùa giải mới 2024.
Bất ngờ bến đỗ mơ ước của HLV Zidane, không phải là Bayern Munich
Theo thông tin từ tiến sĩ Võ Thanh Hải, Phó giám đốc thường trực ĐH Duy Tân, 1 trong 5 nhóm ngành nghề có tỷ lệ nhập học cao là xã hội nhân văn và sư phạm. Lý do đây là nhóm ngành liên quan trực tiếp đến sự vận động của xã hội, của quá khứ, hiện tại và tương lai, liên quan trực tiếp đến con người, giúp định hình xã hội phát triển cân bằng. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 làm thay đổi mọi thứ nhưng mối quan hệ giữa con người với con người vẫn vô cùng quan trọng, không thể thay đổi.Đây là lĩnh vực mà các ngành có tính ổn định rất cao. Lĩnh vực nhân văn luôn nằm trong top 5 nhóm ngành nghề có tỷ lệ nhập học cao. Còn sư phạm cũng là nhóm ngành trọng yếu, chỉ tiêu được xác định theo nhu cầu địa phương, nhà nước có chính sách hỗ trợ học phí và sinh hoạt phí.Các ngành khoa học xã hội nhân văn và sư phạm dễ học nên số lượng đăng ký rất đông. Lĩnh vực này ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào quá trình làm việc rất lớn, dự báo một số ngành nghề trong lĩnh vực này có quy mô lao động hẹp lại. Ví dụ app dạy tiếng Anh do AI dạy. Tuy nhiên nó chỉ ảnh hưởng hiệu suất làm việc chứ không thay thế được vai trò của con người.
Trao đổi với chúng tôi, người thân xác nhận thông tin nhà sản xuất Nguyễn Ngọc Quyền qua đời hôm 2.2. Tang lễ của anh được tổ chức tại nhà riêng ở Đồng Nai, sau đó linh cữu nhà sản xuất phim Ma da được an táng tại địa phương. Nhà sản xuất Nguyễn Ngọc Quyền sinh năm 1989, từng tham gia thực hiện một số bộ phim như Bến phà xác sống, Cù lao xác sống… Gần đây, anh sản xuất phim Ma da (có sự tham gia của nghệ sĩ Việt Hương), thu về hơn 127 tỉ đồng. Trong nghề, Nguyễn Ngọc Quyền được nhận xét cần mẫn, hiền lành. Vì vậy, sự ra đi đột ngột của nhà sản xuất sinh năm 1989 để lại nhiều tiếc nuối cho bạn bè, đồng nghiệp. Nói với chúng tôi, nghệ sĩ Việt Hương không khỏi bàng hoàng khi hay tin dữ. Cô chia sẻ Nguyễn Ngọc Quyền là một người chăm chỉ, hăng say với công việc. Nữ nghệ sĩ kể một kỷ niệm với đàn em: “Mỗi năm, Quyền thường tranh thủ dịp tết đến tặng bánh khiến tôi vô cùng cảm kích. Hôm 27 tết em ấy còn hỏi tôi chuyện hợp đồng, rồi rủ làm Ma Da 2. Cuộc đời sao mà vô thường quá”. Trên trang cá nhân, Ninh Dương Lan Ngọc viết: “Em xin tiễn biệt anh”. Trong khi đó, Ngô Kiến Huy chia sẻ: “Vĩnh biệt người anh”. Trên trang cá nhân, một người quen bộc bạch về sự ra đi của Nguyễn Ngọc Quyền: “Tạm biệt người sếp, người anh đáng kính của em. Đồng hành với anh bao nhiêu năm, buồn có, vui có. Anh em tâm sự với nhau nhiều lắm, anh nói cố gắng phấn đấu để có một tương lai tốt hơn để lo cho bản thân và gia đình. Biết bao mơ ước hoài bão còn chưa thực hiện được mà anh ơi”.
Rác tràn lan gần trường học
Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết, trong tháng 2.2025, nước ta chịu ảnh hưởng bởi 4 đợt không khí lạnh vào các ngày 3.2, 7.2, 16.2 và 23.2. Tại miền Bắc đã xuất hiện 2 đợt rét đậm, rét hại trên diện rộng từ ngày 7 - 10.2 và 24 - 26.2. Đặc biệt, đợt rét đầu tháng 2 còn lan rộng xuống các tỉnh Thanh Hóa đến Quảng Bình. Nhiệt độ thấp nhất trong đợt không khí lạnh này ở Bắc bộ và Bắc Trung bộ phổ biến từ 11 - 14 độ C, vùng núi cao có nơi dưới 5 độ C như Sa Pa (Lào Cai) 4,4 độ C, Đồng Văn (Hà Giang) 4,3 độ C, Tam Đảo (Vĩnh Phúc) 4,8 độ C, Mẫu Sơn (Lạng Sơn) 1,2 độ C.… Ngoài ra, không khí lạnh còn gây gió đông bắc mạnh cấp 6 (13 m/giây), giật cấp 7 (14 m/giây) tại khu vực vịnh Bắc bộ.Cũng trong tháng 2, nhiệt độ trung bình tại Đông Bắc bộ, Trung bộ và một số nơi ở khu vực Tây nguyên phổ biến thấp hơn trung bình nhiều năm khoảng 0,5 - 1,5 độ C, một số nơi ở Cao Bằng, Lạng Sơn thấp hơn 2 độ C. Các nơi khác nhiệt độ trung bình phổ biến xấp xỉ và cao hơn so với trung bình nhiều năm từ 0,5 - 1,5 độ C, có nơi cao hơn.Cơ quan khí tượng dự báo, tháng 3, không khí lạnh có xu hướng hoạt động mạnh hơn so với trung bình nhiều năm. Tuy nhiên, do trung tâm áp cao lạnh lục địa có xu hướng lệch ra phía đông nên có thể gây ra nhiều ngày mưa nhỏ, mưa phùn và sương mù. Trong nửa đầu tháng 3, rét đậm, rét hại có khả năng xuất hiện, tập trung tại khu vực vùng núi phía bắc.Nhiệt độ trung bình trong tháng 3 ở miền Bắc và từ Thanh Hóa đến Huế phổ biến thấp hơn từ 0,5 - 1 độ C so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ, các nơi khác phổ biến ở mức xấp xỉ so với trung bình nhiều năm.Trước đó, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho hay, từ ngày 6 - 8.3, miền Bắc đón đợt không khí lạnh mạnh, trời chuyển rét. Tại các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, nơi đầu tiên đón không khí lạnh, nhiệt độ thấp nhất là 7 - 8 độ C, thời điểm rét nhất là ngày 8.3. Tại Hà Nội, nhiệt độ thấp nhất là 15 - 16 độ C, thời điểm rét nhất là ngày 8.3 với nhiệt độ dao động từ 15 - 18 độ C.
