Thời tiết TP.HCM, Nam bộ nắng nóng gay gắt 37-38 độ ngay sau tết có bất thường?
Vòng loại khu vực Đông Nam bộ giải bóng đá Thanh Niên Việt Nam lần III - 2025 cúp THACO đã hoàn tất vòng đấu bảng, bước vào giai đoạn knock-out cân não, mở màn bằng cuộc chạm trán giữa Trường ĐH Công nghệ Đồng Nai và Trường ĐH Bình Dương.Vẫn giữ nguyên bộ khung chính từng đoạt HCĐ ở giải TNSV THACO cup 2024, đội Trường ĐH Công nghệ Đồng Nai được đánh giá cao hơn khi bước vào trận đấu này.Kinh nghiệm thi đấu đỉnh cao của HLV Lê Hữu Phát cũng giúp đại diện đến từ Đồng Nai có thêm lợi thế trong trận bán kết lúc 14 giờ ngày 10.1.Ở bên kia chiến tuyến, Trường ĐH Bình Dương có thành tích khiêm tốn hơn, từng thua Trường ĐH Bà Rịa - Vũng Tàu với tỷ số 1-3 ở vòng bảng. Nhưng đội bóng đến từ Bình Dương lại đang sở hữu chân sút Hoàng Văn Phúc đang tỏa sáng, vừa lập kỷ lục của giải: ghi đến 13 bàn trong một trận.Sẽ không bất ngờ nếu Trường ĐH Đồng Nai chơi trên cơ khi Trường ĐH Bình Dương sẽ chọn lối chơi chắc chắn, nhưng Hoàng Văn Phúc ở tuyến đầu sẽ là sự đe dọa đáng gờm.Một hãng xe điện bên bờ vực phá sản, bị 40.000 khách hủy cọc
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
Nắng nóng 'kinh hoàng', TP.HCM bao giờ có mưa?
Ngày 15.3, cơ quan chức năng xã Xuyên Mộc (H.Xuyên Mộc, Bà Rịa - Vũng Tàu) cho biết công an xã đã tạm giữ Bùi Chí Bình (27 tuổi, quê Tiền Giang) để tiếp tục điều tra vụ việc nghi phạm này giả làm khách hàng đến tiệm vàng rồi giật 8 chỉ vàng bỏ chạy.Theo thông tin ban đầu, sáng cùng ngày (14.3), Bùi Chí Bình đi xe máy từ TP.Vũng Tàu chạy đến khu vực chợ Xuyên Mộc (xã Xuyên Mộc), sau khi quan sát xung quanh chợ, thấy tiệm vàng K.M đang mở cửa liền chạy xe máy đến.Tại đây, Bình hỏi nhân viên tiệm vàng giá các loại trang sức. Sau đó Bình nói nhân viên cho xem các loại trang sức trưng bày trong tủ. Khi được nhân viên đưa vàng cho xem, thấy nữ nhân viên tiệm vàng không quan sát mình, Bình liền cầm 8 chỉ vàng chạy tới lấy xe gắn máy tăng ga bỏ chạy.Nghe tiếng tri hô của nhân viên tiệm vàng, người dân đã dùng xe gắn máy truy đuổi, tông vào xe máy của Bình ngã xuống, Bình bỏ lại xe, cầm theo vàng tiếp tục chạy bộ nhưng đã bị người dân vây bắt, sau đó bàn giao cho Công an xã Xuyên Mộc.
Với lợi thế giành chiến thắng 2-1 trên sân nhà Việt Trì (Phú Thọ), đội tuyển Việt Nam tự tin đến sân nhà của đội tuyển Thái Lan đấu trận chung kết lượt về AFF Cup 2024 diễn ra lúc 20 giờ ngày 5.1 với mục tiêu bảo vệ thành quả đã đạt được. Sở hữu "chân sút ngoại hạng" Nguyễn Xuân Son, đội tuyển Việt Nam trở nên đáng gờm khiến "voi chiến' phải e dè, không áp đặt được lối chơi lên đối thủ như nhiều lần chạm trán trước đó và phải nhận thất bại ở chung kết lượt đi. Người hâm mộ Việt Nam kỳ vọng Nguyễn Xuân Son cùng các đồng đội tiếp tục phát huy tinh thần thi đấu "rực lửa" để giữ vững thành quả. Tuy thua đội tuyển Việt Nam 1-2 nhưng đội tuyển Thái Lan vẫn cho thấy bản lĩnh của nhà đương kim vô địch. Bị dồn ép nhưng "voi chiến" vẫn có bàn thắng thu ngắn cách biệt xuống 1-2. Đây là cách biệt không lớn giúp đội tuyển Thái Lan đặt niềm tin có thể san bằng cách biệt khi trở về sân nhà. Theo dự đoán của độc giả Báo Thanh Niên, 59% tin vào chiến thắng cho Nguyễn Xuân Son cùng đội tuyển Việt Nam ở chung kết lượt về ngay trên sân của đội tuyển Thái Lan. 33% dự đoán kết quả hòa và chỉ 8% nghĩ rằng đội tuyển Việt Nam sẽ thua Thái Lan. Trong khi đó nhiều HLV, chuyên gia bóng đá dự đoán thầy trò HLV Kim Sang-sik sẽ cầm chân được đội tuyển Thái Lan khi tái đấu ở lượt về để lên ngôi vô địch. Bạn có thể chọn 1 mục. Bình chọn của bạn sẽ được công khai.Thái Lan thua Việt Nam Thái Lan thắng Việt Nam Thái Lan hòa Việt Nam Dự đoán kết quả trận chung kết lượt về AFF Cup 2024: đội tuyển Việt Nam hòa đội tuyển Thái Lan 1-1. Asean Mitsubishi Electric Cup 2024 được trình chiếu trực tiếp và trọn vẹn trên FPT Play, tại: http://fptplay.vn
Nam kỳ thế kỷ 19 qua ghi chép của người Pháp: Những công trình đẹp nhất ở Sài Gòn
Tờ The New York Times dẫn báo cáo cho thấy nhân viên ở tháp kiểm soát không lưu xử lý hoạt động của trực thăng quân sự ở vùng phụ cận sân bay Ronald Reagan cũng là người đưa ra các hướng dẫn cho máy bay hành khách cất cánh và đáp xuống đường băng phi trường này.Thông thường, đây là công việc của hai người khác nhau. Chưa rõ lý do đằng sau việc thiếu nhân viên ở tháp điều khiển không lưu vào đêm xảy ra tai nạn 29.1.Khoảng 21 giờ đêm 29.1 (giờ địa phương), chuyến bay AAL 5342 của Hãng hàng không American Airlines đã va chạm với trực thăng quân sự UH-60 Black Hawk của Lục quân Mỹ, khiến toàn bộ 67 người trên cả hai phương tiện thiệt mạng.American Airlines cho hay chuyến bay xấu số chở theo 60 hành khách và phi hành đoàn gồm 4 người, trong khi quân đội Mỹ cho hay 3 quân nhân có mặt trên chiếc Black Hawk.Ngay trước khi tai nạn xảy ra, các phi công trên máy bay dân sự nhận được hướng dẫn chuyển hướng hạ cánh xuống một đường băng khác, theo một nguồn thạo tin.Tổng giám đốc Robert Isom của American Airlines cho biết cơ trưởng điều khiển máy bay là phi công có kinh nghiệm.Tổ lái trên trực thăng Black Hawk cũng có nhiều kinh nghiệm, với phi công chính có khoảng 1.000 giờ bay và phi công phụ có khoảng 500 giờ bay. Người còn lại là chỉ huy của tổ lái và rất thông thạo khu vực, theo Reuters dẫn lời ông Jonathan Koziol, Chánh văn phòng Tổng cục Hàng không của Lục quân Mỹ.Tổ lái trên chiếc UH-60 cũng được trang bị kính nhìn đêm trên máy bay và có thể đã sử dụng chúng trong suốt chuyến bay.Đêm 29.1 trời trong và cả máy bay lẫn trực thăng quân sự đều tuân thủ hành trình bay tiêu chuẩn, theo Bộ trưởng Giao thông Mỹ Sean Duffy.CBS News dẫn lời các nguồn thạo tin cho biết giới hữu trách hôm 31.1 đã trục vớt thành công các hộp đen trên máy bay của American Airlines và hy vọng sớm hoàn tất việc giải mã để biết được chuyện gì đã xảy ra đêm đó.
