Nghĩa tình em gái miền Tây
CLB Đà Nẵng từng vô địch năm 2009 và 2012, sau đó phong độ và thành tích đi xuống dần, kéo theo sự bất ổn trên băng ghế huấn luyện cho đến lúc này, khi HLV Lê Đức Tuấn vừa cập bến. Điều này thể hiện qua thành tích lận đận của họ (ngoại trừ hạng 3 năm 2016, còn lại đều xếp thứ 9 trở xuống với lần xuống hạng mùa 2023), kèm theo thống kê trong vòng 10 năm qua, đội bóng sông Hàn đã thay đến 9 HLV.Tính từ mùa 2015, rất nhiều tướng tài đã cập bến rồi phải ra đi như HLV Lê Huỳnh Đức (2 lần), Nguyễn Minh Phương, Phan Thanh Hùng, Phạm Minh Đức, Trương Việt Hoàng, Đào Quang Hùng, Cristiano Roland.Điều này cho thấy sự bất ổn đã âm ỉ từ rất lâu bên trong đại diện từng được coi là lá cờ đầu của bóng đá miền Trung.Từng chút một, những vấn đề của CLB Đà Nẵng cứ tích lũy dày dần mà không được giải quyết, với cao trào là bị rơi xuống hạng nhất ở mùa 2023. Đáng tiếc, hành trình trở lại V-League ngay mùa sau đó đã không đồng hành cùng việc thổi lại ngọn lửa chiến đấu cho đội bóng. Các nội binh đang sa sút phong độ nhưng không được tăng cường lực lượng một cách mạnh mẽ được xem là nguyên nhân khiến CLB Đà Nẵng không có kết quả tốt.Mùa bóng này, CLB Đà Nẵng đặt ra chỉ tiêu lọt vào tốp 5 nhưng đến bây giờ đang xếp cuối bảng sau 11 vòng, với hàng công và hàng thủ đang tệ nhất V-League 2024 - 2025. Kết quả bết bát khiến họ 2 lần trảm tướng" liên tiếp với HLV Đào Quang Hùng và Cristiano Roland trong vòng chưa đầy 1 tháng.Đến hôm nay, họ sẽ có HLV thứ 3 kể từ đầu mùa là HLV Lê Đức Tuấn cùng 2 trợ lý chuyên môn Nguyễn Quốc Long, Phạm Nguyên Sa cùng 2 trợ lý thủ môn Nguyễn Viết Nam và HLV thể lực Luis.HLV Lê Đức Tuấn chia tay CLB Hà Nội, có thể đến từ thất bại đầu tiên trên sân nhà trước CLB HAGL sau 13 năm, trong ngày Đình Hai nhận thẻ đỏ sớm và Tuấn Hải đá hỏng quả 11 m vào cuối trận. Trải nghiệm trong 2 lần dẫn dắt CLB Hà Nội sẽ là vốn quý cho nhà cầm quân sinh năm 1982 trong thử thách mới.Hai cánh tay đắc lực của ông Lê Đức Tuấn sẽ là Phạm Nguyên Sa và Nguyễn Quốc Long, 2 HLV trẻ đang đầy khát khao cống hiến trong lần đầu hít thở bầu không khí tại cabin kỹ thuật V-League.Nguyên Sa là biểu tượng chuẩn mực của bóng đá Đà Nẵng. Cựu tiền vệ trụ này là chỗ dựa theo đúng nghĩa đen lẫn nghĩa bóng trong giai đoạn hoàng kim nhất của đội bóng sông Hàn. Đặc biệt, HLV trẻ sinh năm 1989 có kinh nghiệm nhờ những năm chinh chiến tại CLB Quảng Ninh.Trong khi đó Nguyễn Quốc Long từng là 1 trong những hậu vệ phải hay nhất Việt Nam, nổi danh trong màu áo CLB Hà Nội, Sài Gòn, Thể Công... với lối chơi máu lửa, tính chiến đấu cao.Nếu Nguyên Sa là sự ổn định trầm tĩnh thì ngược lại Quốc Long sở hữu cá tính mạnh mẽ của một thủ lĩnh, góp phần tạo ra bản sắc gắn kết, lì lợm của CLB Sài Gòn "ngổ ngáo" ngày nào.Hai trợ lý - một người địa phương "tĩnh", một người mới về "động" - sẽ cùng với HLV Lê Đức Tuấn tạo thành tổ hợp trẻ trung, với mong muốn sẽ thổi bùng được ngọn lửa khát vọng cho dàn nội binh đội bóng sông Hàn.Lẽ dĩ nhiên, ê kíp BHL trẻ này vẫn thiếu kinh nghiệm chinh chiến tại V-League. Nhưng họ sẽ có chỗ dựa từ Giám đốc kỹ thuật Phan Thanh Hùng, cựu HLV trưởng đội tuyển Việt Nam sẽ có những cố vấn đúng lúc cho cho những học trò cũ của mình.Người Việt có thể ngắm mưa sao băng mệnh danh cổ xưa nhất
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
'Chuyện ấy’ có liên quan đến độ tuổi ra sao?
Ngày 19.4, tại TP.Huế (Thừa Thiên – Huế), Ban tổ chức giải chạy VnExpress marathon Huế 2024 đã tổ chức họp báo, thông tin một số nội dung liên quan đến giải chạy sẽ khởi tranh vào sáng 21.4.
Trong buổi làm việc, đại diện chính quyền tỉnh có ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Bình; ông Phạm Văn Nghiêm - Phó Chủ tịch UBND tỉnh, phụ trách lĩnh vực Chuyển đổi số và Giáo dục; cùng đại diện lãnh đạo đến từ các sở ban ngành trên địa bàn tỉnh. Về phía Tập đoàn FPT, có ông Nguyễn Văn Khoa - Tổng giám đốc cùng lãnh đạo các đơn vị thành viên.Tổng giám đốc FPT - ông Nguyễn Văn Khoa bày tỏ mong muốn hợp tác chặt chẽ với tỉnh trong một số lĩnh vực trọng điểm, một trong những mục tiêu trọng tâm của FPT là xây dựng hệ thống giáo dục tại Thái Bình.Ông Nguyễn Văn Khoa đưa ra hai mô hình UniSchool (tổ hợp giáo dục) và MiniSchool (trường học quy mô nhỏ). Để phát triển các mô hình này, FPT đề xuất Lãnh đạo tỉnh có chính sách hỗ trợ tốt nhất để hai bên cùng chung tay phát triển giáo dục tại địa phương.Bên cạnh đó, Tổng giám đốc Nguyễn Văn Khoa cũng đề xuất chiến lược chuyển đổi số toàn diện nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Thái Bình, tập trung vào bảy lĩnh vực chính: thể chế - chính sách, kinh tế số, chính quyền số, xã hội số, nhân lực số, dữ liệu số và nền tảng - hạ tầng số. Những đề xuất này hướng tới mục tiêu giúp Thái Bình xây dựng nền kinh tế số vững mạnh, quản trị chính quyền thông minh và nâng cao chất lượng sống của người dân thông qua công nghệ.Qua trao đổi giữa Tập đoàn FPT và lãnh đạo sở ban ngành, ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Bình nhận thấy mục tiêu chung giữa tỉnh và Tập đoàn FPT. Chủ tịch UBND Tỉnh nhấn mạnh, hai bên sẽ ưu tiên triển khai các dự án giáo dục trước, trong đó tập trung vào đào tạo học sinh phổ thông và đào tạo nghề.Về đào tạo nghề, tỉnh nhận thấy nhu cầu rất lớn tại các khu công nghiệp. Sở Giáo dục và Đào tạo của tỉnh sẽ có trách nhiệm khảo sát, xác định rõ nhu cầu đào tạo nghề giai đoạn 2025-2030, từ đó xây dựng kế hoạch phù hợp để đảm bảo học viên sau khi học nghề có việc làm ngay.Về chuyển đổi số, Chủ tịch tỉnh đề nghị FPT khảo sát thực tế, đưa ra đề xuất cụ thể trước khi triển khai, đồng thời cam kết tạo điều kiện thuận lợi để các dự án đạt được kết quả tốt nhất.Qua buổi làm việc giữa hai bên về hợp tác về chuyển đổi số và đầu tư giáo dục tại Thái Bình, FPT tiếp tục khẳng định vai trò đồng hành cùng chính quyền địa phương để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Hợp tác này không chỉ mở ra cơ hội nâng cao chất lượng nguồn nhân lực mà còn góp phần đưa Thái Bình tiến nhanh trên hành trình chuyển đổi số, vì sự phát triển bền vững.
Na Uy cấm bán ô tô xăng, dầu vào năm tới
Hoàng Phúc háo hức chia sẻ: “Chúng mình yêu nhau được hơn 3 năm rồi. Mấy ngày tết mình sẽ phải ở nhà cùng gia đình, nhưng đến mùng 5 mình sẽ bắt xe lên Bình Dương để tận hưởng ngày Tình nhân bên người yêu”.
