Nhân sự lãnh đạo mới của Hải quan TP.HCM
Theo đó, Sở Y tế tỉnh Gia Lai chỉ đạo Trạm y tế xã Kon Thụp tiếp tục nắm bắt toàn bộ thông tin về vụ việc nhóm người hành hung nhân viên y tế xảy ra tại trạm chiều 11.2; tổ chức thăm hỏi động viên cán bộ y tế có liên quan và điều hành đảm bảo hoạt động của trạm trong việc chăm sóc sức khỏe cho nhân dân; tăng cường tuyên truyền giáo dục cho cán bộ y tế về việc thực hiện nghiêm đạo đức nghề y. Đồng thời, động viên tinh thần làm việc vì bệnh nhân phục vụ, không hoang mang dao động trước vụ việc. Sở Y tế tỉnh Gia Lai cũng chỉ đạo Trạm y tế xã Kon Thụp và những người có liên quan phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng giải quyết vụ việc theo thẩm quyền và xử lý đúng quy định của pháp luật.Ông Nguyễn Hoàng Quân, Trạm trưởng Trạm y tế xã Kon Thụp, cũng có tường trình gửi lãnh đạo Trung tâm y tế H.Mang Giang về vụ việc nhân viên y tế bị hành hung.Theo tường trình, chiều 11.2, ông Quân trực tại Trạm y tế xã Kon Thụp một mình và được phân công nhiệm vụ kiểm tra sức khỏe cho thanh niên lên đường nhập ngũ lúc 19 giờ cùng ngày (sáng 12.2, các thanh niên lên đường nhập ngũ). Tranh thủ lúc không có bệnh nhân, ông Quân chạy về tắm rửa và lấy máy đo huyết áp ở nhà lên trạm để kiểm tra cho nhanh, do số lượng thanh niên đông.Khi ông Quân vừa về đến nhà, khoảng 17 giờ 53 ngày 11.2, có 2 bệnh nhân (bị ngã cầu thang bên nhà văn hóa xã) có mùi rượu bia được một vị lãnh đạo xã Kon Thụp đưa đến trạm.Do không thấy người, vị lãnh đạo xã này gọi y sĩ L.T.T.T, nhân viên Trạm y tế xã Kon Thụp và sau đó gọi cho ông Quân đến để xử lý vết thương cho bệnh nhân.Khi đến Trạm y tế xã Kon Thụp, ông Quân thấy vị lãnh đạo xã và 3 người khác. Lúc này, vị lãnh đạo xã ra về, ông Quân nói người nhà đưa bệnh nhân vào phòng cấp cứu để xử lý vết thương. Trong thời gian ông Quân đang xử lý vết thương, y sĩ L.T.T.T có đến trạm hỗ trợ ông Quân (chiều 11.2 không phải ca trực của bà T.).Nhận thấy bệnh nhân Lệ có vết thương vùng cằm, kích thước 1cm x 2cm và vết thương vùng sau đầu sưng to, chảy máu, kích thước 5cm x 6cm, ông Quân tiến hành băng ép vùng đầu và giải thích với vết thương vùng đầu nên đi tuyến trên chụp chiếu, kiểm tra, ở tuyến xã chỉ sơ cứu ban đầu. Còn 1 bệnh nhân tên Lê có vết xước vùng mu bàn tay phải cần rửa vết thương.Khi ông Quân băng vết thương và giải thích chuyển tuyến trên để kiểm tra, bệnh nhân Lệ chửi cả ông Quân và bà T.Bà T. cự cãi lại thì hai bên xảy ra xô xát. Một bệnh nhân đạp bà T. ngã xuống đất và 1 người không bị thương cầm cây lau sàn nhà đập vào bà T. Ông Quân can ngăn nên nhóm 3 người lên xe bỏ đi.Đến khoảng 18 giờ 35 ngày 11.2, công an đưa các bệnh nhân nói trên lại Trạm y tế xã Kon Thụp. Lúc này, ông Quân lại giải thích vết thương ở đầu nên đi kiểm tra và băng bó. Các bệnh nhân đồng ý, ông Quân khâu vết thương vùng cằm vùng sau đầu cho một bệnh nhân.Công an xã Kon Thụp cũng đã làm việc với những người liên quan để xử lý vụ việc theo quy định của pháp luật. Bước đầu, lực lượng công an xác định nhóm người hành hung nhân viên y tế nói trên là công nhân đang xây dựng một công trình trên địa bàn xã Kon Thụp. Như Thanh Niên thông tin, trên mạng xã hội lan truyền đoạn video ghi lại cảnh 3 người đàn ông lao vào hành hung một phụ nữ, thu hút nhiều lượt bình luận và chia sẻ. Lãnh đạo Trạm y tế xã Kon Thụp xác nhận người bị hành hung là bà L.T.T.T, nhân viên y tế của đơn vị này.Sở Xây dựng Lâm Đồng nói gì về 17 căn biệt thự xây dựng không đúng quy hoạch?
Phía luật sư tổng thống Hàn Quốc hồi tháng trước đã đệ đơn yêu cầu Tòa quận trung tâm Seoul hủy lệnh bắt giữ đối với vị tổng thống bị luận tội. Lý do là việc bắt giữ được tiến hành không hợp pháp vì phía công tố đã chờ quá lâu để truy tố ông.Với phán quyết của tòa án, Tổng thống Yoon Suk-yeol có thể được thả ngay lập tức và được yêu cầu tiếp tục tham dự phiên tòa từ bên ngoài.Tuy vậy, theo AFP, luật sư của Tổng thống Yoon Suk-yeol cho biết nhà lãnh đạo vẫn chưa rời trung tâm giam giữ sau khi tòa án hủy lệnh bắt giữ ông.Luật sư Seok cho hay ông Yoon chỉ được thả khi phía công tố rút lại quyền kháng cáo hoặc không kháng cáo trong một thời gian cụ thể. Phía công tố chưa bình luận về thông tin trên.Trước đó, ông Yoon Suk-yeol ngày 25.2 tham dự phiên điều trần luận tội cuối cùng để xác định trách nhiệm của ông trong vụ ban bố thiết quân luật hồi tháng 12.2024.Ông đã bị quốc hội luận tội và nếu Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc tuyên có tội thì ông sẽ bị phế truất. Nếu không, ông sẽ được khôi phục chức vụ.Trước tòa, ông Yoon xin lỗi người dân nhưng bác bỏ cáo buộc nổi loạn. Ông Yoon nói “Đảng đối lập cho rằng tôi ban bố thiết quân luật nhằm thiết lập chế độ độc tài và kéo dài thời gian cầm quyền. Đây là âm mưu bịa đặt nhằm buộc tội tôi nổi loạn”.Ông cho rằng vào thời điểm đó, Hàn Quốc đang đối diện một “cuộc khủng hoảng hiện hữu” và nhu cầu cấp thiết là công nhận tình hình và có hành động để vượt qua.
Trải nghiệm chạy ven sông Lam, nghe dân ca ví giặm ở Nghệ An
Tham dự sự kiện có Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, nguyên Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng, Đại tướng Lê Hồng Anh - nguyên Thường trực Ban Bí thư TW Đảng cùng hơn 370 đại biểu là lãnh đạo các cơ quan TƯ, sở, ban, ngành tỉnh Kiên Giang, TP.Phú Quốc và đại diện các doanh nghiệp đang đầu tư tại Phú Quốc.Phát biểu tại buổi lễ, Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà khẳng định: “Chúng ta phải cùng nhau xác định rõ ràng rằng việc đăng cai tổ chức APEC 2027, vừa là vinh dự to lớn, vừa là trách nghiệm thiêng liêng và cũng là nhiệm vụ hết sức nặng nề. Đồng thời đây cũng là một cơ hội đặc biệt, có một - không - hai, để giúp Phú Quốc trở thành tâm điểm của thế giới, khẳng định vị thế của một trong những thiên đường du lịch đẹp nhất hành tinh, chứng minh năng lực tổ chức sự kiện trọng đại, tầm cỡ thế giới của Việt Nam, của Kiên Giang và Phú Quốc”.Tại đây, Đảng và Chính phủ đã xác định rõ, việc chủ động khởi công các dự án, công trình trọng điểm phục vụ hội nghị là bước quan trọng trong công tác tổ chức thành công APEC 2027. Các dự án công trình hoàn thành không chỉ góp phần hoàn thiện cơ sở hạ tầng, phục vụ tốt công tác tổ chức tuần lễ cấp cao APEC 2027 mà còn nâng tầm cho đảo ngọc Phú Quốc trên bản đồ những điểm đến hấp dẫn.Chuẩn bị cho APEC, hạ tầng giao thông không, thuỷ, bộ tại Phú Quốc đều được gấp rút đầu tư. Theo đó, Phú Quốc sẽ xây dựng cảng hàng không đạt cấp 4E, bao gồm đầy đủ các hạng mục nâng công suất nhà ga, ga hàng hóa, nhà ga VIP, vị trí đỗ tàu bay, nâng cấp đường cất hạ cánh… Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc sẽ mở rộng lên 1.073 ha, kéo dài đường cất hạ cánh hiện hữu lên 3,5 km, xây dựng mới đường cất hạ cánh số 2 dài 3,3 km, xây dựng mới nhà ga T2 là nhà ga quốc tế với công suất lên đến 20 triệu khách và nhà ga VIP, sân đỗ có sức chứa lên đến 70 chỗ, khu hangar (nhà chứa máy bay), bảo dưỡng, sửa chữa tàu bay, kho hàng hóa…Bên cạnh đó, cảng hàng không Rạch Giá cũng được chỉ đạo nâng cấp, mở rộng với quy mô khoảng 200 ha, kéo dài đường băng khoảng 2,4 km và xây mới nhà ga, nhằm tiếp nhận máy bay cỡ lớn. Ngoài đường hàng không, cảng biển quốc tế An Thới sẽ được nâng cấp quy mô 100 ha, có thể đón những tàu du lịch lớn nhất thế giới như Icon of the Seas, với khả năng chở từ 7.000 đến 10.000 khách.Về các tuyến giao thông đường bộ từ sân bay Phú Quốc về Trung tâm hội nghị APEC, Phú Quốc sẽ mở rộng đường tỉnh 975, đầu tư xây dựng mới tuyến tàu đô thị, triển khai dự án đường bao ven biển phía đông, nâng cấp các tuyến đường trục Dương Đông đi bắc đảo (975B) và dự án đại lộ Đông - Tây đảo Phú Quốc kết nối khu hành chính mới của Phú Quốc với cảng Hàm Ninh. Cùng với đó là các dự án đại lộ APEC tạo tuyến trục ngang kết nối từ tuyến ĐT. 973, ĐT. 975 với Khu tổ hợp đa chức năng APEC, có quy mô nền đường rộng 68m, dài khoảng 3 km. Ngoài các tuyến đường mới, Phú Quốc cũng sẽ tiến hành chỉnh trang, ngầm hóa nhiều hạng mục tại những đô thị hiện hữu như An Thới, Dương Đông và gấp rút hoàn thiện các công trình hạ tầng tạo sự phát triển đồng bộ cho thành phố như: đầu tư hồ nước và các nhà máy nước; cải tạo sông Dương Đông; xây dựng nhà máy xử lý nước thải và xử lý rác thải sinh hoạt. Khu tổ hợp đa chức năng APEC là công trình trọng điểm góp phần nâng tầm vị thế quốc gia trong kỷ nguyên mới. Dự án được lấn biển 57 ha, không phải giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất phát triển dự án có cảnh quan đặc sắc gắn với bãi biển hiện hữu.Khu tổ hợp có tổng sức chứa gần 15.000 người, bao gồm các công trình: Trung tâm Hội nghị và triển lãm rộng đến 10.000 m2 phục vụ yêu cầu tổ chức hội nghị, hội thảo quốc tế có công suất từ 3.000 - 3.500 chỗ ngồi; khán phòng đa năng; Trung tâm Báo chí quốc tế đảm bảo phục vụ 3.000 - 4.000 phóng viên, Quảng trường APEC, khu hỗn hợp cao tầng bao gồm khách sạn, trung tâm thương mại mua sắm phi thuế quan và Cung văn hóa nghệ thuật đa năng với sức chứa 3.000 - 3.500 chỗ, với trang thiết bị hiện đại có thể tổ chức các chương trình nghệ thuật, show diễn được dàn dựng bởi những đơn vị hàng đầu thế giới. Trong khuôn viên cung văn hóa nghệ thuật đa năng còn có không gian ẩm thực đủ phục vụ 3.000 - 4.000 người.Bên cạnh đó là khu hỗn hợp tòa nhà biểu tượng 69 tầng, kết hợp văn phòng, khách sạn, trung tâm thương mại và khu bến du thuyền được kỳ vọng sẽ làm nên công trình thế kỷ mới của Phú Quốc.Cùng với các công trình mang tính biểu tượng đang hiện hữu như Cầu Hôn, cáp treo Hòn Thơm dài nhất thế giới, show diễn đa phương phương tiện Kiss of the Sea với màn bắn pháo hoa hàng đêm…, khu tổ hợp đa chức năng khi ra mắt không chỉ góp phần tạo nên thành công cho APEC 2027, mà còn kiến tạo biểu tượng mới cho Phú Quốc, tạo ra những giá trị bền vững cho ngành du lịch địa phương.APEC 2027 được xem là một cơ hội lịch sử cho Phú Quốc, nhưng cũng đặt ra cho đảo Ngọc nhiều thách thức, đặc biệt là tiến độ hoàn thành các dự án. Để các công trình có thể kịp “về đích”, Phú Quốc cần sự đồng hành quyết liệt của chính quyền địa phương và sự vào cuộc mạnh mẽ của các nhà đầu tư chiến lược được “chọn mặt gửi vàng”. Phát biểu trong lễ khởi động, ông Nguyễn Thanh Nhàn - Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang nhấn mạnh: “Nếu như Quyết định 178 đã đặt nền móng quan trọng, là kim chỉ nam “giúp Phú Quốc cất cánh”, thì sự kiện APEC 2027 chính là cơ hội lần thứ hai hết sức quý giá, mang tính đột phá, mở ra cho sự phát triển mạnh mẽ của “Phú Quốc trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”. Đây không chỉ là cơ hội để nâng tầm vị thế quốc tế, quảng bá hình ảnh của Phú Quốc, Kiên Giang mà còn là hình ảnh, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế".Không chỉ là một sự kiện, APEC 2027 sẽ là bệ phóng đưa Phú Quốc từ một hòn đảo nghỉ dưỡng trở thành trung tâm kinh tế và hội nghị hàng đầu khu vực. Chỉ còn 2 năm để Phú Quốc chuẩn bị cho APEC 2027, Phó thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Phú Quốc cần thực hiện tốt công tác chuẩn bị đầu tư và công tác giải phóng mặt bằng các dự án; đẩy nhanh công tác xúc tiến đầu tư, thu hút các nhà đầu tư chiến lược; khẩn trương đàm phán, xác định các công trình đã đầu tư để có phương án chỉnh trang, nâng cao chất lượng. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực, khẩn trương của tỉnh Kiên Giang, thành phố Phú Quốc và các nhà đầu tư chiến lược trong công cuộc nâng cấp và đầu tư các dự án, cơ sở hạ tầng được lựa chọn. Khi được hỏi về đón nhận nhiệm vụ và trọng trách nếu được tin giao triển khai các dự án phục vụ APEC 2027, đại diện cộng đồng doanh nghiệp đầu tư tại Phú Quốc, ông Đặng Minh Trường - Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Sun Group chia sẻ: “APEC 2027 sẽ là cột mốc quan trọng, tạo động lực đưa Phú Quốc trở thành trung tâm du lịch - kinh tế hàng đầu khu vực và thế giới. Với quyết tâm, trách nhiệm và khát vọng làm giàu đẹp hơn nữa những vùng đất, chúng tôi cam kết sẽ đồng hành cùng Chính phủ, chính quyền và nhân dân Kiên Giang, Phú Quốc, huy động mọi nguồn lực để hiện thực hóa tầm nhìn này”.Cùng với sự vào cuộc sâu xa của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương và nỗ lực vượt bậc của Đảng bộ, chính quyền, quân và nhân dân Phú Quốc, Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tin tưởng rằng Phú Quốc hoàn toàn có cơ sở để hoàn thành trọng trách. Phó thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh: “Chúng ta cùng quyết tâm hướng tới APEC 2027 thành công, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng bạn bè, các nền kinh tế thành viên APEC về một Việt Nam thân thiện, hòa bình, năng động, hội nhập và phát triển, về một Phú Quốc tươi đẹp, đặc sắc, để trở thành điểm hấp dẫn trên bản đồ thế giới”.
FPT Play - Đơn vị duy nhất phát sóng trọn vẹn LPBank V.League 1-2024/25, tại https://fptplay.vn
Lý do Úc và Canada là những điểm đến được du học sinh yêu thích
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
