Phục dựng lễ hội cầu ngư theo phong tục xưa
Bảo hiểm Xã hội (BHXH) TP.Hà Nội đang lấy ý kiến dự thảo Nghị quyết của HĐND thành phố về quy định mức hỗ trợ kinh phí đóng BHXH tự nguyện, bảo hiểm y tế (BHYT) cho hộ gia đình nghèo, người cao tuổi, người khuyết tật, học sinh - sinh viên có hoàn cảnh khó khăn.Theo ông Phan Văn Mến, Giám đốc BHXH TP.Hà Nội, từ năm 2022 - 2024, để gia tăng tỷ lệ bao phủ BHXH, BHYT, thành phố đã triển khai thực hiện các giải pháp tăng tỷ lệ bao phủ BHXH, BHYT, trong đó có hỗ trợ mức đóng BHXH tự nguyện, BHYT theo quy định của Chính phủ và một số nhóm đối tượng đặc thù của thành phố. Tuy nhiên, từ 1.7.2024, mức lương cơ sở tăng từ 1,8 triệu đồng lên 2,34 triệu đồng dẫn đến mức đóng BHYT tăng lên 1,3 lần nên việc tham gia BHYT của người dân gặp khó khăn.Do đó, việc hỗ trợ thêm tiền đóng BHYT cho người dân tham gia BHYT sẽ tạo điều kiện khuyến khích người dân tham gia BHYT và được quỹ BHYT chi trả khi ốm đau, từ đó giảm áp lực tài chính cho người dân..."Việc hỗ trợ tiền đóng BHXH tự nguyện, BHYT cho một số đối tượng từ ngân sách thành phố là phù hợp với chủ trương đầu tư cho an sinh, phúc lợi xã hội; đồng thời giảm áp lực tài chính của một số nhóm đối tượng có hoàn cảnh khó khăn khi tham gia BHXH, BHYT. Từ đó khuyến khích người dân tham gia BHXH tự nguyện trong giai đoạn hiện nay", ông Mến chia sẻ.Ngoài các đối tượng đang được hỗ trợ mức đóng như: người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ thoát nghèo, hộ thoát cận nghèo; người khuyết tật nhẹ; người dân tộc thiểu số; học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn; người làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp có mức sống trung bình, dự thảo còn bổ sung thêm đối tượng là người cao tuổi từ đủ 60 tuổi đến dưới 75 tuổi.Theo tính toán của BHXH TP.Hà Nội, sẽ có gần 160.000 người cao tuổi thuộc diện thụ hưởng nếu chính sách được thông qua.Chính sách dự kiến áp dụng từ ngày 1.1.2026 cho khoảng 614.000 người thụ hưởng với tổng kinh phí trích từ ngân sách gần 709 tỉ đồng.Người dân khi tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hỗ trợ một phần chi phí đóng hàng tháng, cụ thể là 70% đối với người thuộc hộ nghèo, 75% với người thuộc diện cận nghèo và 20% với các nhóm khác.Các thành viên thoát nghèo, cận nghèo (tính từ thời điểm được công nhận), người khuyết tật nhẹ chưa có thẻ BHYT (trừ trẻ dưới 16 tuổi) và người dân tộc thiểu số thuộc nhóm đóng BHYT bắt buộc và chưa có thẻ được TP.Hà Nội hỗ trợ 100% đóng BHYT trong vòng 36 tháng. Người cao tuổi từ 60 đến dưới 70 tuổi không thuộc diện tham gia bắt buộc và chưa có thẻ cũng được hỗ trợ toàn bộ kinh phí đóng BHYT.Đối với học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được hỗ trợ 70% tiền đóng BHYT, người thuộc hộ gia đình nông lâm ngư có mức sống trung bình được hỗ trợ 30%.
Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn nhận danh hiệu Anh hùng Lao động lần 2
“Tân binh” MG5 cũng tỏ ra không kém cạnh các đối thủ cùng phân khúc khi trang bị một loạt hệ thống an toàn hỗ trợ người lái như kiểm soát hành trình, hỗ trợ chuyển làn, cảnh báo điểm mù, hệ thống vi sai điện tử, hệ thống kiểm soát phanh khi vào cua, cảnh báo phương tiện cắt ngang phía sau, cảnh báo va chạm sau. Đáng chú ý, mẫu xe này còn có camera 360 với chế độ hiển thị 3D, phanh tay điện tử, chìa khóa thông minh.
Giá xăng dầu hôm nay 4.4.2024: Chiều nay xăng trong nước tăng bao nhiêu đồng một lít?
Thông tin Hoàng Thúy Hằng qua đời trưa qua 12.3 khiến nhiều đồng nghiệp, khán giả bàng hoàng, tiếc thương. Tên tuổi của cô gắn liền với dòng nhạc bolero. Cô thường livestream trên các nền tảng, thể hiện một số ca khúc như Loài hoa không tên, Xuân này con về mẹ ở đâu, Tha thứ lỗi lầm… Theo thông tin từ gia đình, lễ viếng nữ ca sĩ diễn ra từ 8 giờ hôm nay ngày 13.3 tới 6 giờ ngày 15.3.Những thông tin liên quan vụ bê bối của 2 ngôi sao Hàn Quốc Kim Soo Hyun và Kim Sae Ron vẫn đang leo top tìm kiếm nhiều giờ qua. Khi những tình tiết mới được tiết lộ lại gây sốc dư luận. Sau 3 ngày dính bê bối, tài tử này cho biết sẽ phá vỡ sự im lặng vào hôm nay.Ở trong nước thì drama quảng cáo “lố” của Hoa hậu Thùy Tiên vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Sau thời gian im lặng, công ty quản lý Sen Vàng đã chính thức lên tiếng xin lỗi khán giả và cam kết phối hợp với nhãn hàng, cơ quan chức năng để làm rõ vụ việc.Cũng phá vỡ im lặng sau thời gian im lặng, đội ngũ luật sư mới của Đàm Vĩnh Hưng đã chính thức lên tiếng về tình trạng sức khỏe và vụ kiện gây tranh cãi tại Mỹ. Vụ tai nạn nghiêm trọng khiến nam ca sĩ phải cắt cụt 4 ngón chân đang trở thành tâm điểm, khi cả hai bên liên tục có những động thái pháp lý căng thẳng. Từ nguyên đơn thành bị đơn, từ rút đơn kiện đến quay lại theo đuổi công lý – diễn biến vụ việc ngày càng phức tạp.
Hiện nay, Nam bộ đang trong giai đoạn cuối của thời kỳ nắng nóng đỉnh điểm của mùa khô. Vẫn còn ít nhất 2 tuần cuối tháng 4 nữa mới kết thúc mùa nắng nóng và bước sang giai đoạn chuyển mùa. Thời gian này, độ ẩm trong không khí tăng khiến cho tình trạng nắng nóng có cảm giác oi bức rất khó chịu. Người dân cần đặc biệt chú ý bảo vệ sức khỏe nhất là những người nhạy cảm với thời tiết và sự thay đổi nhiệt độ đột ngột. Đây cũng là giai đoạn thường xuất hiện các hiện tượng thời tiết cực đoan như: giông, lốc xoáy, gió giật mạnh, mưa đá…
Chuyện xưa chưa nguôi thời sự
Kiểm soát các căng thẳng. Stress có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng, vì vậy kiểm soát stress bằng cách thực hành thiền, yoga, hoặc các hoạt động giảm stress khác.

Quảng Ngãi: Hơn 300 vận động viên tham gia chạy việt dã Cung đường đảo Lý Sơn
Quán mì 3 đời ở TP.HCM, mắc nhất 350.000 đồng/tô: Chủ đi Mỹ nhưng khách vẫn đông
Theo đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bí thư Đảng ủy Chính phủ lãnh đạo, quản lý toàn diện mọi hoạt động thuộc chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ. Theo dõi, chỉ đạo Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Thông tấn xã Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam.Thủ tướng trực tiếp chỉ đạo, điều hành chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của cả nước. Chiến lược, chính sách tài chính, tín dụng, tiền tệ quốc gia; định hướng sử dụng ngân sách nhà nước.Chiến lược quốc phòng, an ninh, đối ngoại và công tác bảo đảm quốc phòng, an ninh. Công tác cán bộ; tổ chức bộ máy; cải cách hành chính; địa giới hành chính; những vấn đề chung về công tác thi đua, khen thưởng. Quan hệ phối hợp giữa Chính phủ với các cơ quan Đảng, Quốc hội, Chủ tịch nước, Ủy ban T.Ư Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.Đồng thời, Thủ tướng kiêm nhiệm Chủ tịch Ủy ban Chỉ đạo nhà nước về Biển Đông - Hải đảo; Chủ tịch Ủy ban quốc gia về Chính phủ điện tử; Chủ tịch Hội đồng Thi đua - Khen thưởng T.Ư; Trưởng ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành giao thông vận tải.Trưởng ban Chỉ đạo các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt; Trưởng ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân; Trưởng ban Chỉ đạo An toàn, an ninh mạng quốc gia; Trưởng ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ; Chủ tịch một số Hội đồng, Ủy ban quốc gia và Trưởng các ban chỉ đạo khác.Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình theo dõi, chỉ đạo Bộ Nội vụ, Thanh tra Chính phủ, Văn phòng Chính phủ.Đồng thời, thay mặt Thủ tướng trực tiếp theo dõi, chỉ đạo các lĩnh vực công tác phòng, chống tội phạm; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo; những vấn đề thường xuyên về thi đua - khen thưởng, cải cách hành chính; đặc xá.Ngoài ra, có thêm các lĩnh vực cải cách tư pháp; phối hợp công tác giữa Chính phủ với Tòa án nhân dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân tối cao; lao động, việc làm, người có công, bình đẳng giới.Các nội dung liên quan đến Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam. Xử lý, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến các dự án đã tồn đọng kéo dài trên phạm vi cả nước...Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình cũng kiêm nhiệm Trưởng ban Chỉ đạo phòng, chống tội phạm; Trưởng ban chỉ đạo về rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến các dự án tồn đọng kéo dài trên phạm vi cả nước; Chủ tịch các Hội đồng, Ủy ban quốc gia, Trưởng các ban chỉ đạo, Chủ tịch Hội đồng thẩm định các quy hoạch theo lĩnh vực liên quan.Thay mặt Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo thực hiện các công việc của Chính phủ khi Thủ tướng vắng mặt và được ủy nhiệm.Phó thủ tướng Trần Hồng Hà theo dõi, chỉ đạo Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường.Thay mặt Thủ tướng Chính phủ trực tiếp theo dõi, chỉ đạo các lĩnh vực giao thông vận tải; bảo đảm trật tự, an toàn giao thông; xây dựng; tài nguyên và môi trường; biến đổi khí hậu; nông nghiệp và phát triển nông thôn, xây dựng nông thôn mới; phòng, chống lụt bão, tìm kiếm cứu nạn. Xóa đói giảm nghèo; các công trình trọng điểm quốc gia, các dự án đầu tư xây dựng cơ bản thuộc thẩm quyền theo lĩnh vực được phân công; các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất; cơ chế, chính sách chung về đấu thầu...Ông đồng thời là Chủ tịch Hội đồng quốc gia về tài nguyên nước; Chủ tịch phân ban Việt Nam trong Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam - Liên bang Nga; Chủ tịch Ủy ban An toàn giao thông quốc gia; Chủ tịch Ủy ban An ninh hàng không dân dụng quốc gia; Chủ tịch Ủy ban sông Mê Kông Việt Nam...Phó thủ tướng Lê Thành Long theo dõi, chỉ đạo Bộ Tư pháp, Bộ GD-ĐT, Bộ Y tế.Thay mặt Thủ tướng Chính phủ trực tiếp theo dõi, chỉ đạo các lĩnh vực xây dựng thể chế, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; xử lý tranh chấp, khiếu kiện quốc tế; giáo dục, đào tạo; giáo dục nghề nghiệp; các vấn đề xã hội; công tác quản lý về cai nghiện ma túy; việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030; y tế, dân số, gia đình và trẻ em.Ông kiêm nhiệm Chủ tịch Hội đồng quốc gia giáo dục và phát triển nhân lực; Chủ tịch Hội đồng Giáo dục quốc phòng - an ninh T.Ư; Chủ tịch Ủy ban quốc gia phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm...Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc theo dõi, chỉ đạo Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội, Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Bảo hiểm tiền gửi.Trực tiếp theo dõi, chỉ đạo lĩnh vực kế hoạch đầu tư; dự báo và chính sách điều hành kinh tế vĩ mô; tài chính, giá cả; tiền tệ, ngân hàng; thị trường vốn, thị trường chứng khoán; các nguồn đầu tư tài chính; dự trữ nhà nước; chi ngân sách nhà nước, sử dụng dự phòng ngân sách Nhà nước, Quỹ dự trữ tài chính, Quỹ dự trữ ngoại hối và các Quỹ khác của Nhà nước; phát hành công trái, trái phiếu Chính phủ; chính sách tiền lương và bảo hiểm xã hội; sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp nhà nước.Ông cũng là Chủ tịch Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia; Chủ tịch Ủy ban chỉ đạo quốc gia về Cơ chế một cửa ASEAN, Cơ chế một cửa quốc gia và tạo thuận lợi thương mại; Chủ tịch Hội đồng quốc gia về phát triển bền vững...Phó thủ tướng Bùi Thanh Sơn kiêm giữ chức Bộ trưởng Bộ Ngoại giao. Ông theo dõi, chỉ đạo Bộ Ngoại giao, Bộ Công thương. Các lĩnh vực ngoại giao và quan hệ đối ngoại; hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vận động vốn vay ưu đãi; viện trợ phi Chính phủ nước ngoài, các tổ chức phi Chính phủ nước ngoài; hội nhập quốc tế; theo dõi, chỉ đạo đàm phán và thực hiện các cam kết quốc tế song phương, đa phương; quan hệ của Việt Nam với các tổ chức quốc tế và khu vực; công tác biên giới và các vấn đề Biển Đông - Hải đảo; công tác người Việt Nam ở nước ngoài và các vấn đề người nước ngoài ở Việt Nam...Ông là Chủ tịch Ủy ban chỉ đạo hợp tác song phương Việt Nam - Trung Quốc; Trưởng ban Chỉ đạo nhà nước về phân giới cắm mốc biên giới trên đất liền...Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng theo dõi, chỉ đạo Bộ Khoa học và Công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam.Các lĩnh vực khoa học và công nghệ; đổi mới sáng tạo; chuyển đổi số; phát triển các loại hình doanh nghiệp; kinh tế tập thể, hợp tác xã; đầu tư trực tiếp của nước ngoài (FDI), đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài; các nội dung liên quan đến công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI)...; quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh.Ông là Chủ tịch Hội đồng quy hoạch quốc gia; Trưởng ban Chỉ đạo đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã; Phụ trách Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam - Lào... Đồng thời, giúp Thủ tướng Chính phủ theo dõi, chỉ đạo, điều hành việc thực hiện các nhiệm vụ, hoạt động của Tiểu ban Kinh tế - Xã hội trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Giúp Thủ tướng Chính phủ phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trên phạm vi cả nước và ở nước ngoài.Phó thủ tướng Mai Văn Chính, theo dõi, chỉ đạo Bộ Dân tộc và Tôn giáo, Bộ VH-TT-DL. Các lĩnh vực dân tộc, tôn giáo; văn hóa; du lịch; thể dục, thể thao; truyền thông, báo chí, xuất bản.Ông cũng theo dõi, chỉ đạo việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đoạn 2021 - 2030, Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035. Ông là Trưởng ban chỉ đạo nhà nước về du lịch.
Mỹ hạ tên lửa chống hạm, UAV của Houthi nhằm vào tàu khu trục trên biển Đỏ
Sau thông tin úp mở từ CEO Tim Cook, Apple vừa chính thức trình làng bản kế nhiệm của iPad Air thế hệ thứ sáu. So với bản tiền nhiệm, iPad Air mới là bản nâng cấp lớn về thông số. Model 2025 chạy chip M3, hỗ trợ trí tuệ nhân tạo Apple Intelligence. Mặc dù không trang bị con chip hiện đại nhất (M4), Apple cho biết iPad Air mới vẫn mạnh gấp đôi bản dùng chip M1 và A14 Bionic. Trong thông tin gửi báo chí, Apple không trực tiếp so sánh sức mạnh của máy tính bảng mới với bản tiền nhiệm, ra mắt chưa đầy một năm. iPad Air mới có bốn màu gồm xám, xanh dương, tím và vàng. Người dùng có thể tùy chọn hai phiên bản kích thước màn hình 11 inch hoặc 13 inch. Cả hai dùng màn hình Retina với lớp phủ chống phản chiếu và True Tone. Riêng bản 13 inch có độ sáng 600 nit, theo công bố của Apple. Máy vẫn có các tùy chọn về kết nối Wi-Fi hoặc 5G. Các thông số kỹ thuật khác không được Apple nhắc đến nhiều. Model này gần như không quá khác biệt về ngoại hình so với bản tiền nhiệm.Tại Việt Nam, iPad Air dùng chip M3, bản 128 GB có giá khởi điểm từ 16,9 triệu đồng cho bản 11 inch. Bản 13 inch có giá từ 22,5 triệu đồng. Phiên bản đắt nhất dùng bộ nhớ 1 TB, kết nối 5G, giá 39,9 triệu đồng. Máy hỗ trợ bút Apple Pencil Pro (giá 3,5 triệu đồng) và Apple Pencil (giá 2,1 triệu đồng). Ngoài ra Apple cũng giới thiệu thêm phụ kiện cho iPad Air là Magic Keyboard. Bàn phím mới có giá từ 8,2 triệu đồng. Phụ kiện này bổ sung hàng phím chức năng và bàn di chuột được thiết kế lớn hơn.Theo The Verge, iPad Air là dòng máy tính bảng đặc thù trên thị trường. Đôi khi nó là sản phẩm hấp dẫn bậc nhất trong dòng thiết bị của Apple khi kết hợp hoàn hảo giữa giá thành và hiệu năng. Đôi khi nó lại là lựa chọn khó khăn với người dùng. Với việc nâng cấp con chip M3 nhưng không tăng giá, Apple dường như đang tìm cách giúp người mua bớt băn khoăn hơn khi chọn mua dòng iPad Air.Trong khi đó, Bloomberg cho rằng model mới là bản sửa đổi nhanh chóng của dòng Air, ra mắt chưa đầy một năm. Apple muốn tận dụng đà tăng trưởng mạnh của iPad trên thị trường. Hãng gần như không có đối thủ trong ngành máy tính bảng, do đó việc nâng cấp iPad Air chủ yếu để chạm đến nhóm khách hàng còn đang do dự.Tuy nhiên, sự ra mắt liên tục của iPad Air cũng phần nào cho thấy Apple vẫn mắc kẹt trong câu hỏi kéo dài hai thập kỷ: iPad thực sự dùng để làm gì? iPad Air vừa ra mắt trông như một bản nâng cấp mạnh mẽ, nhưng nói về trải nghiệm người dùng, không phải lúc nào nó cũng mang đến những khác biệt rõ ràng. Về ngoại hình, model này càng không nổi bật. Nhiều người thậm chí đặt câu hỏi vì sao Apple không trang bị con chip mới nhất (M4) cho iPad Air mà chỉ dừng lại chip M3? Với những người lần đầu mua iPad, đây có thể vẫn là lựa chọn khó nhưng với những người muốn nâng cấp từ một iPad đời cũ, iPad Air chạy chip M3 vẫn là bước tiến lớn về thông số kỹ thuật trong khi giá không tăng.Bom tấn được quan tâm hơn cả là MacBook Air thế hệ mới vẫn chưa được Apple giới thiệu. Laptop thế hệ mới của hãng có thể được trang bị chip M4, tương tự iPad Pro, MacBook Pro, iMac và Mac mini ra mắt trước đó. Theo giới phân tích, nếu trang bị chip M4 cho MacBook Air, Apple cho thấy họ đang ưu tiên nâng cao hiệu suất cho dòng máy tính xách tay trong bối cảnh thị trường cạnh tranh khốc liệt.
bongtructuyen
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
quay-thử-xổ-số-miền-trung-thứ-tư