Nhan sắc thăng hạng, sự nghiệp thăng hoa của Huỳnh Uyển Ân ở tuổi 25
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.3 kịch bản của xung đột Hamas-Israel tác động đến kinh tế toàn cầu
Lãnh đạo Sở NN-PTNT tỉnh Đắk Lắk nhận định thời gian qua, giá sầu riêng đã tăng gấp đôi, gấp ba so với trước đây và người trồng sầu riêng đã có lãi cao. Tuy nhiên, việc người nông dân cứ "đòi hỏi" phải bán được với giá cao nhất có thể mà không quan tâm đến chất lượng sản phẩm đã gây khó khăn cho các doanh nghiệp thu mua xuất khẩu.
Mắc Covid-19 có thực sự làm suy giảm sinh dục nam giới?
Sáng 14.3, TAND Q.1 (TP.HCM) xét xử sơ thẩm vụ án "cố ý gây thương tích" đối với bị cáo Quách Minh Nhựt (33 tuổi, ngụ Q.6, TP.HCM). Bị cáo Nhựt là tài xế đánh người trước Bệnh viện Từ Dũ gây bức xúc dư luận hồi tháng 12.2024.Cáo trạng xác định, trưa 14.12.2024, Nhựt lái xe chở mẹ ruột, vợ và con đến Bệnh viện Từ Dũ, P.Phạm Ngũ Lão, Q.1 để khám bệnh.Đến cổng bệnh viện, nam tài xế dừng xe cho người nhà xuống, rồi lái xe đi tìm chỗ gửi. Tuy nhiên, Nhựt nhận cuộc gọi của vợ thông báo về việc bệnh viện không khám, nên người chồng lái xe quay lại để đón. Khi đến trước cổng bệnh viện, Nhựt dừng ô tô để người nhà lên xe. Lúc này, ông T.T.Th chở theo con gái chạy lên nhắc nhở việc Nhựt đỗ xe làm cản trở giao thông. Tài xế bực tức, xuống xe đánh vào mặt, đầu đối phương gây thương tích cho nạn nhân 6%.Tại phiên tòa sáng nay, bị hại có đơn xin xét xử vắng mặt. Theo đại diện Viện KSND (VKS) Q.1, trong quá trình điều tra đã có lời khai của bị hại cùng người liên quan nên việc vắng mặt những người này không ảnh hưởng tới quá trình xét xử.Trả lời câu hỏi của HĐXX, Nhựt thừa nhận hành vi như cáo trạng quy kết, khai thêm do kẹt xe, bị hại có thái độ khó chịu nên bực tức và có hành vi dùng tay đánh liên tiếp vào người ông Th.Bên cạnh đó, Nhựt khai không quen biết, không có mâu thuẫn với bị hại. Tại tòa, bị cáo Quách Minh Nhựt cũng nói lời xin lỗi đến người bị hại. "Sau khi đánh bị hại 9 cái, bị cáo được người nhà can ngăn nên dừng lại. Tuy nhiên, khi bị cáo bỏ đi thì anh Th. cầm mũ bảo hiểm nên bị cáo quật ngã bị hại xuống đường rồi mới lên xe rời đi", Nhựt khai.Hôm sau, khi xem video ghi nhận toàn bộ sự việc đăng trên mạng, Nhựt "nhận thấy hành vi của mình vi phạm pháp luật" nên đã đến Công an Q.1 trình diện.Luận tội, Viện KSND Q.1 nêu, chỉ vì mâu thuẫn nhỏ nhặt khi tham gia giao thông nhưng Nhựt đã đánh ông Th. nên cần xử lý nghiêm. Cạnh đó, đại diện VKS cũng ghi nhận cho bị cáo một số tình tiết giảm nhẹ như thành khẩn khai báo, nhân thân tốt, phạm tội lần đầu. Từ đó, VKS đề nghị bị cáo 1 năm đến 1 năm 6 tháng tù về tội “cố ý gây thương tích”, ghi nhận một phần tự nguyện của bị cáo đối với bồi thường thiệt hại cho bị hại.HĐXX đánh giá hành vi của bị cáo có tính chất côn đồ, gây bức xúc dư luận, do đó cần có bản án nghiêm khắc để răn đe. Cạnh đó, HĐXX cũng ghi nhận một số tình tiết giảm nhẹ cho bị cáo Nhựt như ăn năn hối cải, thành khẩn khai báo, nhân thân tốt, phạm tội lần đầu.TAND Q.1 (TP.HCM) tuyên phạt bị cáo Quách Minh Nhựt (33 tuổi, ngụ Q.6, TP.HCM) 1 năm tù giam. Do người bị hại vắng mặt nên chủ tọa công bố yêu cầu của người bị hại rằng, trong quá trình điều tra, ông Th. yêu cầu bị cáo Nhựt bồi thường gần 250 triệu đồng. Cụ thể, ông Th. yêu cầu bồi thường cho việc cứu chữa, phục hồi sức khỏe 4,6 triệu đồng, thu nhập bị giảm sút là 3,8 triệu đồng và tổn thất tinh thần 234 triệu đồng (tổn thất tinh thần áp dụng cho con gái ông Th. là 117 triệu đồng)."Tại thời điểm vụ án xảy ra, tôi đang chở con đi học, hành vi của bị cáo Nhựt còn xâm phạm trực tiếp đến tinh thần của con gái tôi, khiến cháu vô cùng hoảng loạn, sợ hãi khi chứng kiến toàn bộ sự việc", tòa công bố yêu cầu của người bị hại.Với yêu cầu trên của người bị hại, bị cáo Quách Minh Nhựt trình bày, xin bồi thường chi phí khám chữa bệnh, thu nhập thực tế bị giảm sút và thiệt hại về tinh thần cho ông Th. Những khoản chi phí còn lại (tổn thất tinh thần áp dụng cho con gái ông Th. là 117 triệu đồng - PV), gia đình bị cáo không đủ khả năng để chi trả vì bị cáo là lao động chính trong gia đình.Tại tòa, vợ của bị cáo Nhựt nói có mong muốn bồi thường cho ông Th. ngay sau khi xảy ra vụ việc nhưng không có thông tin liên lạc của ông Th. nên không thể thực hiện được."Xin tha thứ cho chồng con, để chồng con có cơ hội trở về với gia đình, xã hội. Con của con cũng mới chỉ 4 tháng tuổi thôi", vợ bị cáo Nhựt nói trong nước mắt, sau khi đã trình bày lại toàn bộ nội dung vụ việc.Trong quá trình điều tra, ông Th. yêu cầu bị cáo Nhựt bồi thường gần 250 triệu đồng, gồm: bồi thường cho việc cứu chữa, phục hồi sức khỏe 4,6 triệu đồng; thu nhập bị giảm sút 3,8 triệu đồng; tổn thất tinh thần 234 triệu đồng (trong đó số tiền bồi thường tổn thất tinh thần áp dụng cho con gái ông Th. là 117 triệu đồng). Về vấn đề này, HĐXX nhận định căn cứ theo các quy định pháp luật, không có cơ sở buộc bị cáo Nhựt phải bồi thường cho con gái của ông Th. Do đó, chỉ buộc bị cáo Nhựt bồi thường chi phí thiệt hại cho ông Th. hơn 125 triệu đồng.
Tại miền Tây, nắng nóng gay gắt trên 37 độ C cũng xuất hiện ở nhiều nơi như: Vĩnh Long 37,5 độ C, Cao Lãnh (Đồng Tháp) 37,2 độ C, Châu Đốc (An Giang) 37,1 độ C. Nhiều địa phương như Bến Tre, Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng cũng ghi nhận nắng nóng vượt 36 độ C.
Xôn xao mặt trăng đỏ như máu ở Việt Nam dù không phải nguyệt thực: Vì sao?
Tiến sĩ Võ Thanh Hải, Phó giám đốc thường trực ĐH Duy Tân, nhìn nhận khối ngành thiết kế - mỹ thuật - kiến trúc là khối ngành có sự tác động rất lớn của công nghệ. "Trước đây, để trúng tuyển và học các ngành này, sinh viên phải có điểm năng khiếu vẽ. Tuy nhiên những năm gần đây, sự bùng nổ của AI đã hỗ trợ rất nhiều đối với sinh viên và những người làm việc trong lĩnh vực thiết kế, kiến trúc, mỹ thuật... Có năng khiếu vẽ và vẽ đẹp chỉ là thuận lợi ban đầu. Yếu tố tiên quyết vẫn là tư duy về thẩm mỹ. Khi có tư duy thẩm mỹ, chúng ta có thể ứng dụng các phần mềm, công cụ hỗ trợ để có thể tạo nên những bản vẽ đẹp và chính xác" - tiến sĩ Hải cho biết.Theo Thạc sĩ Nguyễn Xuân Phúc, cố vấn khoa Kiến trúc mỹ thuật Trường ĐH Công nghệ TP.HCM, Phó chủ tịch Hội thiết kế TP.HCM VDAS, trường không đòi hỏi nặng về năng khiếu và trong chương trình đào tạo trường có các học phần trang bị cho người học các kỹ năng này. Quan điểm đào tạo của nhiều trường đào tạo kiến trúc ở Việt Nam vẫn cho rằng năng khiếu là yếu tố then chốt nhưng khi có đam mê, nhẫn nại, cần cù thì hạn chế về năng khiếu không phải là rào cản cho sự thành công, đặc biệt trong thời đại công nghệ phát triển như hiện nay.
