Việt Nam sẵn sàng cho “bước nhảy vọt” về AI
Bộ Nội vụ vừa ban hành Thông tư 001/2025/TT-BNV về Nội quy và quy chế tuyển dụng, nâng ngạch, xét thăng hạng công chức, viên chức, áp dụng từ 1.5.2025.Đối tượng áp dụng là những người tham gia tuyển dụng công chức, viên chức, thi nâng ngạch công chức, xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp viên chức; người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền tuyển dụng công chức, viên chức.Theo nội quy, đối với thí sinh, phải có mặt tại phòng thi đúng giờ quy định. Thí sinh dự thi đến muộn không quá 5 phút đối với bài thi có thời gian thi tối đa 30 phút hoặc không quá 10 phút đối với bài thi có thời gian thi tối đa từ 60 phút trở lên thì được dự thi.Ngoài ra, khi xảy ra sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan theo quy định của pháp luật làm cho thí sinh không thể có mặt đúng giờ hoặc trong thời gian quy định tại điểm a khoản này, trưởng ban coi thi, trưởng ban phỏng vấn, trưởng ban kiểm tra sát hạch báo cáo chủ tịch hội đồng xem xét, quyết định việc thí sinh được dự thi đối với các trường hợp cụ thể.Đáng chú ý, thông tư đưa ra 4 hình thức xử lý vi phạm đối với thí sinh trong kỳ thi tuyển dụng công chức, viên chức như sau:Khiển trách áp dụng với các trường hợp: không vào đúng vị trí quy định sau khi bị nhắc nhở lần đầu; trao đổi với thí sinh khác sau khi đã bị nhắc nhở lần đầu nhưng không chấp hành hoặc vẫn tái phạm.Cảnh cáo: đã bị khiển trách và tái phạm; trao đổi bài làm hoặc giấy nháp với thí sinh khác; cho thí sinh khác chép bài hoặc chép bài của thí sinh khác; sử dụng tài liệu trái quy định, mang vào phòng thi các thiết bị điện tử (điện thoại, máy ghi âm, máy vi tính,...), trừ trường hợp có quy định khác.Đình chỉ thi, áp dụng với các trường hợp: đã bị cảnh cáo và tái phạm; sử dụng các thiết bị điện tử trong thời gian làm bài thi (trừ trường hợp có quy định khác); gây mất an toàn, trật tự làm ảnh hưởng đến phòng thi.Hủy kết quả thi, áp dụng với các trường hợp: viết, vẽ những nội dung không liên quan đến bài thi vào tờ giấy thi; đánh tráo bài làm, làm hộ bài cho thí sinh khác, thi hộ; bị đình chỉ thi. Về xử lý thí sinh vi phạm, thí sinh bị khiển trách trong bài thi nào sẽ bị trừ 25% tổng số câu trả lời đúng hoặc 25% tổng số điểm đạt được của bài thi đó.Thí sinh bị cảnh cáo trong bài thi nào sẽ bị trừ 50% tổng số câu trả lời đúng hoặc 50% tổng số điểm đạt được của bài thi đó.Khi tổng hợp kết quả, căn cứ biên bản xử lý vi phạm do giám thị phòng thi lập và báo cáo của trưởng ban coi thi, trưởng ban phỏng vấn, trưởng ban kiểm tra sát hạch, chủ tịch Hội đồng xem xét, quyết định việc trừ số câu trả lời đúng hoặc trừ số điểm.Trường hợp thí sinh gây mất an toàn, trật tự làm ảnh hưởng đến phòng thi thì ngoài việc bị đình chỉ, hủy kết quả thi, tùy theo tính chất, mức độ còn bị xử lý theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính hoặc pháp luật hình sự.Thí sinh dự thi là cán bộ, công chức, viên chức nếu bị đình chỉ thi hoặc bị hủy kết quả thi, người đứng đầu cơ quan, đơn vị có thẩm quyền quản lý xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức, viên chứcLàm nông thức thời: Lúa ông Cua lên núi 'trổ tài'
Messi giúp Inter Miami sớm dẫn trước tỷ số 1-0 ngay phút thứ 5 khi có pha kiến tạo đẹp mắt cho cầu thủ Tomas Aviles ghi bàn. Nhưng chính Tomas Aviles sau đó lại nhận thẻ đỏ trực tiếp ở phút 23 vì pha phạm lỗi với đối phương ngay trước vòng cấm, khiến đội nhà rơi vào tình thế đầy gian nan.Tận dụng cơ hội chơi hơn người và hưởng quả phạt thuận lợi, cầu thủ Mitja Ilenic ghi bàn gỡ hòa tỷ số 1-1 cho New York City FC ở phút 26. Vào hiệp 2, đội khách tiếp tục gây sức ép và sớm có bàn vươn lên dẫn lại tỷ số 2-1 do công Alonso Martinez ghi phút 55.Phải nhờ đến những nỗ lực không biết mệt mỏi của Messi, cho đến tận những phút đá bù giờ đầy nghẹt thở, danh thủ người Argentina cuối cùng cũng đã mang lại thành quả ngọt ngào cho Inter Miami. Trong đó, Messi đã thực hiện pha kiến tạo thứ 2 trong trận thành bàn giúp cầu thủ Telasco Segovia lập công gỡ hòa tỷ số 2-2 phút 90+10.Cuối trận, Messi nhận 1 thẻ vàng ở phút bù giờ 90+15, do những tranh cãi gay gắt với trọng tài. Trong đó, gồm tình huống phạt thẻ đỏ cầu thủ Aviles được cho quá nặng tay, bỏ qua của Inter Miami 1 quả phạt đền trong hiệp 2 sau khi đã kiểm tra VAR…Messi và đồng đội từ chỗ có khởi đầu tưởng như mơ, thì lại trở nên vô cùng khó khăn do thi đấu thiếu người từ sớm. HLV Mascherano cũng phải có những sự thay người từ rất sớm, khi tiền đạo tân binh Fafa Picault rời sân ngay phút thứ 10 vì chấn thương để Robert Taylor vào thay.Messi thi đấu rất cố gắng kể từ lúc Inter Miami chơi thiếu người. Tuy nhiên, một mình danh thủ 37 tuổi này không thể làm thay đổi tình thế, dù anh cũng liên tiếp tạo ra các cơ hội cũng như tìm kiếm hy vọng thông qua các quả sút phạt sở trường. Hàng thủ và thủ môn Matt Freese của New York City FC thi đấu rất chắc chắn để hạn chế mọi "ma thuật" từ Messi.Một phần nữa, đồng đội thân thiết của Messi, tiền đạo kỳ cựu Suarez có một ngày thi đấu dưới sức do ảnh hưởng thể lực. Còn Jordi Alba và Busquets luôn gặp nhiều khó khăn bởi sự đeo bám rất sát sao của các cầu thủ New York City FC. Phải đến những phút bù giờ, từ những nỗ lực không biết mệt mỏi của Messi mới giúp Inter Miami giành lại 1 điểm ngay trên sân nhà.Sau trận mở màn mùa giải MLS, Messi và Inter Miami chuẩn bị gặp lại đối thủ Sporting Kansas City ở trận lượt về vòng 1 giải CONCACAF Champions Cup, cũng trên sân nhà lúc 8 giờ ngày 26.2 (lượt đi Inter Miami thắng tỷ số 1-0).
5 chương trình giúp nhận biết tuổi thọ SSD
Nhiệt độ trung bình giai đoạn từ tháng 3 - 5.2024, trên phạm vi toàn quốc phổ biến cao hơn khoảng 0,5 - 1,5 độ C so với trung bình nhiều năm.
Tại TP.HCM, lượng heo về nhà máy tăng nhẹ vào những ngày cuối tuần do nhu cầu tiêu thụ cao. Giá heo mảnh tại chợ đầu mối dao động 68.000 - 75.000 đồng/kg. Giá thịt heo phổ biến như: thịt ba rọi 107.000 đồng/kg, sườn non từ 140.000 đồng/kg, sườn già 96.000 đồng/kg, nạc vai 95.000 đồng/kg, chân giò rút xương 106.000 đồng/kg, ba rọi rút xương 165.000 đồng/kg…
Công bố thành lập TP.Gò Công trực thuộc tỉnh Tiền Giang
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
