Nguồn cơn thảm họa nhân đạo ở Haiti
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Sau cơn 'mưa nhẹ' buổi sáng, TP.HCM nắng nóng lên tới 43 độ C
Nhằm mang đến cho khách hàng cơ hội sở hữu xế hộp dịp đầu năm, Toyota Việt Nam phối hợp cùng hệ thống đại lý trên toàn quốc triển khai chương trình "Khai xuân - Mở lộc vàng" với những ưu đãi hấp dẫn cho khách hàng mua xe Vios, Veloz Cross và Avanza Premio (tất cả các phiên bản).Theo đó, tất cả khách hàng mua xe, hoàn tất thủ tục thanh toán và đại lý xuất hóa đơn giá trị gia tăng trong thời gian diễn ra chương trình sẽ được hỗ trợ 50% lệ phí trước bạ. Mức hỗ trợ không vượt quá mức hỗ trợ tối đa theo từng dòng xe, tối đa 27 triệu đồng với Vios, 30 triệu đồng với Avanza Premio và 33 triệu đồng với Veloz Cross. Bên cạnh đó, khách hàng mua 3 mẫu xe kể trên theo hình thức trả góp còn được ưu đãi lãi suất vay, chỉ từ 6,99%/năm. Ngoài ra, chương trình gia hạn bảo hành với loạt xe Veloz Cross, Avanza Premio, Corolla Altis, Corolla Cross, Innova, Innova Cross, Camry, Fortuner, Land Cruiser Prado, Land Cruiser, Alphard và Yaris Cross Hybrid vẫn được áp dụng đến hết năm 2025. Ghi dấu ấn với giá trị bền bỉ, tiết kiệm, không ngừng cải tiến và đổi mới về thiết kế, trang bị, an toàn cùng chính sách bán hàng hấp dẫn, khách hàng yên tâm sở hữu xe Toyota để tận hưởng những chuyến du xuân tuyệt vời bên người thân và bạn bè.
Cẩm nang tuyển sinh 2021 phiên bản điện tử miễn phí trên Thanh Niên
Redmi Note 13 Series đã tạo nên một cơn sốt toàn cầu khi chinh phục hàng triệu người dùng, đặc biệt tại thị trường Việt Nam. Chỉ trong hai tháng đầu ra mắt, hơn 100.000 máy đã được bán ra, vượt 10% so với thế hệ trước. Vào thời điểm sức mua tăng cao, doanh số từng đạt mức kỷ lục 6.000 chiếc chỉ trong một ngày. Những thành tích ấn tượng này không chỉ là bước đệm vững chắc mà còn đặt ra thách thức lớn cho Redmi Note 14 Series trong việc duy trì vị thế dẫn đầu ở phân khúc smartphone tầm trung.Trong lần ra mắt này, Redmi Note 14 Series dự kiến sẽ tiếp tục giới thiệu nhiều phiên bản với mức giá đa dạng, nhằm đáp ứng nhu cầu của các nhóm người dùng khác nhau. Không chỉ kế thừa những điểm mạnh từ thế hệ trước, Redmi Note 14 Series được kỳ vọng sở hữu thiết kế tinh tế, hiện đại, cùng trang bị nhiều tính năng bền bỉ toàn năng như: kính Corning Gorilla Glass kép và khả năng chống nước chống bụi IP68, công nghệ cảm ứng Wet Touch 2.0. Camera tiếp tục là một trong những điểm nhấn của dòng Redmi Note 14 Series. Theo nhiều nguồn tin, các phiên bản Pro 5G và Pro+ 5G bản quốc tế sẽ được trang bị cụm camera 200 MP, vượt trội so với phiên bản nội địa. Bộ camera này đi kèm công nghệ AI (trí tuệ nhân tạo) hỗ trợ chụp ảnh chuyên nghiệp cùng khả năng lấy nét nhanh. Theo nhiều nguồn tin quốc tế, Redmi Note 14 Series dự kiến sẽ được tích hợp nhiều tính năng AI. Nếu điều này là sự thật thì Redmi Note 14 Series sẽ là dòng smartphone tầm trung đầu tiên của Xiaomi được phổ cập AI. Đây sẽ là yếu tố then chốt giúp Xiaomi tạo nên cú hích doanh số cho dòng Redmi Note Series trong năm nay. Một trong những điểm nổi bật của Redmi Note Series là sức mạnh phần cứng vượt trội. Redmi Note 14 Series dự kiến sẽ được trang bị vi xử lý MediaTek Dimensity 7300-Ultra hoặc Snapdragon 7s Gen 3 trên các phiên bản cao cấp. Dung lượng pin 5.110 mAh kết hợp cùng công nghệ sạc nhanh HyperCharge 120W giúp sạc đầy trong 22 phút vẫn là những điểm mạnh của dòng Redmi Note tiếp tục được duy trì. Với những nâng cấp toàn diện, dòng sản phẩm không chỉ hướng tới người dùng phổ thông mà còn đáp ứng tốt các nhu cầu chuyên sâu về công việc và giải trí. Redmi Note 14 Series hứa hẹn trở thành một "đối thủ nặng ký" và tiếp tục khẳng định vị thế smartphone dẫn đầu tầm trung. Hiện tại, Xiaomi đã chính thức mở chương trình đặt trước cho dòng sản phẩm Redmi Note 14 Series tại thị trường Việt Nam thông qua nhiều hệ thống bán lẻ trên toàn quốc.
Lãnh đạo Cục Lâm nghiệp nhấn mạnh, nếu đạt được mục tiêu sản xuất xanh, các doanh nghiệp chế biến lâm sản sẽ có những lợi thế rõ rệt.
Tử vi hằng ngày - Xem tử vi vui 12 con giáp ngày 9.2.2024
Sau 44 trận tranh tài sôi nổi, với rất nhiều bất ngờ dẫn đến niềm vui và tiếc nuối, giải PES Báo Thanh Niên lần 6 mở rộng đã tìm ra được 4 cái tên xứng đáng nhất lọt vào bán kết, gồm cặp đấu Đăng Nguyên - Nhật Đăng và Nam Trung - Đức Trường.
