Khối ngành xã hội nhân văn có những ngành học nào 'hot'?
Đường hoa Nguyễn Huệ Tết Ất Tỵ 2025 tiếp tục đón nhận sự tham gia nhiệt tình từ các Tổng lãnh sự quán các nước. Mỗi không gian trang trí là nơi giới thiệu những hình ảnh và nét đặc trưng văn hóa của mỗi quốc gia. Đặc biệt, gian trưng bày của Tổng lãnh sự quán Mỹ nổi bật với con số 30.Tổng lãnh sự Mỹ tại TP.HCM Susan Burns cho biết: "Chúng tôi rất hào hứng với gian trưng bày này. Đây là dịp kỷ niệm 30 năm quan hệ ngoại giao giữa Mỹ và Việt Nam, như bạn có thể thấy từ con số 30 lớn trên bảng hiệu. Chúng tôi đang kỷ niệm những thành tựu to lớn mà hai nước đã đạt được trong 30 năm qua, đồng thời hướng tới tương lai hợp tác để làm cho cả hai quốc gia an toàn và thịnh vượng hơn. Việc có gian hàng này tại phố đi bộ trong dịp Tết là một biểu tượng của hy vọng về tương lai. Chúng tôi mong rằng nhiều người sẽ đến và thích gian trưng bày này."Theo bà Tổng lãnh sự Mỹ tại TP.HCM Susan Burns, thành phố đã hoàn thành Đường hoa Nguyễn Huệ một cách ấn tượng. Bà cho biết rất thích đi dạo tại đây trong những ngày Xuân, và Tết năm nay cũng không ngoại lệ.Kể từ năm 2021, đường hoa bắt đầu có sự tham gia của các tổng lãnh sự quán tại TP.HCM, thể hiện qua các gian trưng bày. Và đây là năm thứ tư liên tiếp Tổng lãnh sự quán Mỹ góp mặt trong sự kiện quan trọng của TP.HCM vào những ngày Tết. Đặc biệt, gian trưng bày năm nay còn thể hiện dấu ấn về bảo vệ môi trường.Bà Burns chia sẻ: "Một trong những điều chúng tôi muốn làm tại Tổng Lãnh sự quán là trở thành những công dân tốt của TP.HCM. Điều đó có nghĩa là chúng tôi cố gắng giảm tác động đến môi trường, đặc biệt là hạn chế sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần. Chẳng hạn, trong sự kiện Quốc khánh Mỹ vừa qua, chúng tôi đã tổ chức mà không sử dụng bất kỳ vật liệu nhựa nào. Chúng tôi cũng áp dụng nguyên tắc này cho gian hàng lần này để thể hiện cam kết của mình đối với môi trường Việt Nam".Trong nhiệm kỳ 3 năm tại TP.HCM, Tổng lãnh sự Mỹ tại TP.HCM Susan Burns cũng ba lần đón cái Tết truyền thống của người Việt. Tết Ất Tỵ 2025 càng thêm đặc biệt vì đây là sự khởi đầu của chuỗi hoạt động kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Mỹ."Đây là năm thứ 3 tôi ở Việt Nam, và đây là một thời điểm tuyệt vời trong năm. Tôi thực sự thích hình ảnh mọi người đi dạo, mặc áo dài và chụp ảnh. Tôi rất thích đi dạo ở phố đi bộ này. Tôi chắc chắn sẽ có thêm một lần tản bộ nữa trong năm nay. Thành phố thực sự đã làm rất tốt trong việc tổ chức mọi thứ. Ngoài ra, tôi cũng đã quen với phong tục lì xì và hoa Tết. Tôi đặc biệt thích điều đó. Hoa xuất hiện khắp nơi, khiến thành phố trở nên vô cùng rực rỡ và đầy không khí lễ hội", bà Burns cho hay.Vào thời điểm bà Burns bắt đầu nhiệm kỳ từ năm 2022, TP.HCM cũng như những vùng miền khác của Việt Nam vừa trải qua giai đoạn dịch Covid-19. Bà cho hay điều tự hào nhất của bà trong 3 năm trên cương vị Tổng lãnh sự Mỹ tại TP.HCM chính là thành tựu phát triển kinh tế song phương.Bà Burns cho biết: "Tôi nghĩ điều tôi tự hào nhất là sự phát triển kinh tế giữa hai nước. Kim ngạch thương mại song phương đã đạt hơn 130 tỉ USD – đó là một con số đáng kinh ngạc. Tôi cũng rất hào hứng với sự phát triển của các ngành công nghệ cao, đặc biệt là ngành sản xuất chất bán dẫn. Nhiều công ty Mỹ đã mở rộng hoạt động tại Việt Nam trong vài năm qua. Điều này không chỉ tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho giới trẻ Việt Nam mà còn giúp tăng cường an ninh chuỗi cung ứng cho Mỹ."Đẩy mạnh hoạt động trao đổi giáo dục song phương cũng là điểm nhấn trong nhiệm kỳ Tổng lãnh sự của bà Burns. Bên cạnh con số ấn tượng với hơn 30.000 du học sinh Việt Nam đang học tập tại Mỹ, Việt Nam cũng nhận được nhiều sự quan tâm của các đại học Mỹ, mở ra cơ hội đẩy mạnh quan hệ hợp tác giữa đại học hai nước. Bà sẽ tiếp tục ưu tiên cho nỗ lực này trong giai đoạn còn lại của nhiệm kỳ.Kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Mỹ, Tổng lãnh sự quán Mỹ đã lên kế hoạch triển khai nhiều sự kiện đặc sắc, như các lễ hội hữu nghị ở 4 thành phố lớn, bao gồm TP.HCM. Người dân các thành phố đều được chào đón đến tham gia lễ hội dành cho công chúng này.Hoạt động mở rộng hợp tác trong lĩnh vực giáo dục cũng được triển khai thông qua nhiều chương trình khác.Tổng lãnh sự Mỹ cam kết không ngừng làm việc để vun bồi cho quan hệ song phương Việt Nam – Mỹ cho đến tận ngày kết thúc nhiệm kỳ ở Việt Nam.
Kia Sorento thắng lớn tại Hàn Quốc nhờ các phiên bản Hybrid
Dầu ô liu có thể giúp cơ thể tạo ra nhiều hóc môn nam testosterone hơn. Nó cũng chứa đầy chất béo không bão hòa đơn tốt cho sức khỏe, giúp loại bỏ cholesterol xấu, theo WebMD.
Vĩnh Phúc chuyển đổi số, hướng tới xây dựng nông thôn mới thông minh
Để phòng bệnh, các chuyên gia khuyến cáo nam giới sau 45 tuổi nên kiểm tra sức khỏe định kỳ, trong đó có khám sàng lọc tuyến tiền liệt. Điều này đặc biệt quan trọng với những trường hợp mà tiền sử gia đình có người từng bị ung thư tuyến tiền liệt, theo Men's Health.
Ngày mai 17.1, tại SVĐ Cần Thơ, sẽ diễn ra trận chung kết vòng loại Tây Nam bộ giải bóng đá Thanh Niên sinh viên Việt Nam lần III – 2025 cúp THACO (TNSV THACO cup 2025) giữa 2 đội Trường ĐH Nam Cần Thơ và Trường ĐH Trà Vinh.Trong hành trình vào trận chung kết, Trường ĐH Trà Vinh khẳng định sức mạnh áp đảo. Tại vòng bảng, đội đã giành trọn 9 điểm trong 3 lượt trận, ghi 14 bàn thắng và chỉ để thủng lưới 1 bàn. Tại trận bán kết, đội thắng 1-0 trước Trường ĐH Cửu Long. Trường ĐH Trà Vinh đang là đương kim quán quân vòng loại khu vực Tây Nam bộ năm 2024. Trận chung kết tới đây sẽ có rất nhiều ý nghĩa với ban huấn luyện và các cầu thủ. Nếu thắng, đội sẽ bảo vệ thành công ngôi vương khu vực, đồng nghĩa có 2 lần liên tiếp giành vé dự VCK toàn quốc. Đội đang rất quyết tâm lập cú đúp thành tích, một điều ít đội bóng nào làm được, để viết thêm câu chuyện đẹp cho thể thao trường mình. Tuy nhiên, để thực hiện được mục tiêu trên, Trường ĐH Trà Vinh phải vượt qua Trường ĐH Nam Cần Thơ. Đây là đội càng chơi càng hay, càng tiến bộ. Khởi đầu vòng bảng, đội thua 1-2 trước Trường ĐH Cần Thơ. Trận kế tiếp hòa 0-0 với Trường ĐH Đồng Tháp. Đến trận 3, đội giành chiến thắng 2-0 trước Trường ĐH Cửu Long. Tại vòng bán kết, các chàng trai Trường ĐH Nam Cần Thơ thắng đậm 5-1 trước Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật Vĩnh Long. Sau mùa giải 2024 bị loại sớm ở vòng bảng, Trường ĐH Nam Cần Thơ đang thực sự là "ngựa ô" tại vòng loại khu vực Tây Nam bộ, giải bóng đá TNSV THACO cup 2025. Vì vậy, khán giả đang rất háo hức chờ xem cuộc đối đầu giữa hai đội Trường ĐH Nam Cần Thơ và Trường ĐH Trà Vinh. Liệu đội chủ nhà còn lại có thể viết tiếp câu chuyện của mình hay đại diện đến từ Trà Vinh sẽ tiếp tục bản lĩnh trong việc ngăn chặn đối thủ đang trên đà hưng phấn. Trận chung kết vòng loại Tây Nam bộ còn là cuộc đối đầu hấp dẫn giữa 2 cây "săn bàn" xuất sắc nhất: Cao Lữ Minh Thuận (số 8, Trường ĐH Trà Vinh) và Từ Chí Minh (số 9, Trường ĐH Nam Cần Thơ). Qua 4 trận đấu, Từ Chí Minh ghi 4 bàn thắng; Cao Lữ Minh Thuận ghi 6 bàn thắng, đang là 2 cầu thủ dẫn đầu danh sách ghi bàn tại giải.2 cầu thủ này đang thể hiện một phong độ xuất sắc, là những nhân tố tạo đột biến cho đội với những bàn thắng và nhiều đường kiến tạo hay. Cao Lữ Minh Thuận cho thấy anh là cầu thủ đa năng, có thể ghi bàn thắng từ pha phạt góc, đánh đầu, trên chấm penalty. Trong khi đó, Từ Chí Minh gây ấn tượng với những pha chạy chỗ chiến thuật thông minh, lối đá tốc độ, chớp thời cơ nhanh để ghi bàn.Trong trận bán kết, Cao Lữ Minh Thuận đã ghi bàn thắng duy nhất vào lưới Trường ĐH Cửu Long để đưa đội Trường ĐH Trà Vinh một lần nữa vào chung kết. Từ Chí Minh cũng xuất sắc không kém khi lập cú đúp, để góp phần giúp Trường ĐH Nam Cần Thơ có chiến thắng tưng bừng 5-1 trước Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật Vĩnh Long. Những điểm khá tương đồng về thành tích khiến cho khán giả rất mong chờ màn đối đầu của 2 cầu thủ xuất sắc này trong trận chung kết.Trước trận đấu quan trọng vào ngày 17.1, Từ Chí Minh chia sẻ: "Trường ĐH Trà Vinh là đội bóng rất đáng gờm. Em rất ấn tượng với anh Cao Lữ Minh Thuận, bởi anh ấy có lối chơi tỉnh táo, dày dặn kinh nghiệm với những cú sút rất hiểm hóc mà em phải học hỏi".Trong khi đó, Cao Lữ Minh Thuận cũng đánh rất cao đối thủ: "Trường ĐH Nam Cần Thơ là một đội bóng đã tham gia rất nhiều giải đấu của sinh viên, nên có nhiều kinh nghiệm trong những trận đấu quyết định. Em ấn tượng nhất với đội trưởng Nguyễn Lê Tứ và tiền đạo Từ Chí Minh. Hẳn là sẽ có nhiều khó khăn nhưng em quyết tâm thể hiện 200% tinh thần và quyết thắng trong trận quyết định này".Vòng loại giải bóng đá Thanh Niên sinh viên Việt Nam lần III - 2025 cúp THACO có 66 đội sẽ chia vào 6 bảng thi đấu theo khu vực địa lý từ ngày 28.12.2024 đến 18.1.2025. Cụ thể gồm khu vực phía bắc (từ ngày 30.12.2024 - 10.1.2025 tại sân Trường ĐH Thủy Lợi); khu vực Duyên hải miền Trung (từ ngày 6.1 - 12.1.2025 tại sân Quân khu 5 - Đà Nẵng); khu vực Nam Trung bộ và Tây nguyên (10.1 - 18.1.2025 tại sân Trường ĐH Nha Trang); khu vực Đông Nam bộ (4.1 - 12.1.2025 tại SVĐ Bàu Thành, Bà Rịa - Vũng Tàu); khu vực Tây Nam bộ (8.1 - 17.1.2025 tại SVĐ Cần Thơ) và khu vực TP.HCM (28.12.2024 - 15.1.2025 sân Trường ĐH Tôn Đức Thắng) để chọn ra 11 đội cùng với đội chủ nhà Trường ĐH Tôn Đức Thắng tranh vòng chung kết giải từ 1.3 - 16.3.2025.
Ông Bùi Thành Nhơn chính thức trở lại ghế Chủ tịch Novaland
Đỗ Trịnh Gia Hân, sinh viên Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, cũng cảm thấy thất vọng khi nghe theo lời giới thiệu của một số TikToker. “Mình đã xem được 1 video giới thiệu về món cháo ếch của một TikToker nổi tiếng. Trong video đó toàn là những lời khen đồ ăn ngon, khuyên mọi người nên đến thử. Mình cảm thấy thuyết phục nên đã trực tiếp trải nghiệm”, Hân nói.
Chiến sự Ukraine ngày 724: 5 tỉnh Nga bị tấn công, Mỹ gửi thông điệp mới
Bếp cơm thiện nguyện
Bản tin cập nhật từ MDM (Dự án giám sát hoạt động các đập thủy điện trên sông Mekong) cho biết, trong 3 tuần qua các con đập trên toàn lưu vực sông Mekong đã xả khoảng 1,5 tỉ mét khối nước. Nó đánh dấu sự khởi đầu của những đợt xả nước trong mùa khô năm 2025. Các đợt xả này là kết quả của nhu cầu sản xuất điện từ các con đập.Tổng lượng nước xả ra trong 3 tuần qua khoảng 1,5 tỉ mét khối, không phải là con số quá lớn. Dữ liệu từ những mùa khô trước cho thấy trong những tuần tới, mỗi con đập riêng lẻ của Trung Quốc có khả năng xả hơn cả tỉ mét khối nước một tuần.Các đợt xả này đã làm mực nước sông Mekong dâng lên và gây xáo trộn các hoạt động quan trọng trong mùa khô của những người dân sinh sống dọc theo con sông, những người trong số họ không được hưởng lợi từ việc sản xuất thủy điện. Các đợt xả nước này cũng phá vỡ các chu kỳ sinh thái tự nhiên của cá, động vật, thực vật và cây cối trong hệ thống sông Mekong, đe dọa đến sự ổn định của hệ sinh thái và cuộc sống của những người phụ thuộc vào các quá trình sinh thái tự nhiên này. Ở thời điểm hiện tại, vùng phía bắc của Lào đang khô hơn bình thường, trong khi phần lớn đông bắc Thái Lan cũng như miền trung và miền nam Lào ẩm ướt hơn bình thường. Trong khi phần lớn vùng đồng bằng ở Campuchia và ĐBSCL của Việt Nam có lượng mưa nhiều hơn trung bình. Với xu hướng nhiệt độ trái đất đang tăng dần qua từng năm nên phần lớn khu vực hạ lưu vực sông Mekong đang ấm hơn so với mức thông thường cùng thời điểm. Vào năm ngoái, khu vực sông Mekong đã trải qua một mùa khô nóng nhất từng được ghi nhận và mùa khô năm 2025 cũng không loại trừ khả năng nóng bằng hoặc thậm chí còn nóng hơn năm trước.
Nga bắt hàng chục người biểu tình quá khích
NSND Lệ Thủy chia sẻ với Thanh Niên, năm nay bà đón tết trong không khí đoàn viên ấm áp, khi các con, cháu từ Úc trở về thăm. Với nữ nghệ sĩ, tết là thời gian quý báu để gia đình sum vầy, cùng nhau quây quần bên mâm cơm, chia sẻ những khoảnh khắc vui vẻ và yêu thương.Ngày tết, nữ nghệ sĩ luôn giữ những món ăn truyền thống như thịt kho trứng, canh khổ qua và đặc biệt là làm bì, món ăn gắn bó với bà từ thời thơ ấu. "Năm nào tôi cũng mua thịt về làm bì, bởi đây là món ăn quen thuộc mà bà ngoại tôi thường làm. Tôi được ảnh hưởng nhiều từ bà ngoại, những món bà từng nấu, giờ tôi cũng làm cho con cháu. Các con tôi cũng học theo và tiếp nối truyền thống này", nữ nghệ sĩ chia sẻ.Ở tuổi U.80, ngôi sao cải lương gạo cội tiết lộ sức khỏe của bà tạm ổn, dù mắc một số bệnh người già. Nữ nghệ sĩ cho biết niềm đam mê nghề vẫn luôn cháy bỏng nên bà duy trì đi hát để phục vụ khán giả. Tuy nhiên, NSND Lệ Thủy không thể đi diễn thường xuyên như những năm trước vì nhiều lý do. "Bây giờ sân khấu cải lương không còn được như hồi xưa, không thể diễn hằng đêm. Trung bình một tuần, tôi hát 3, 4 điểm ở những sự kiện, hội chợ thương mại, những buổi tiệc... cho đỡ nhớ nghề. Tôi không câu nệ sân khấu lớn nhỏ, miễn được đem tiếng hát đến khán giả. Với tôi bây giờ, được đứng trên sân khấu là niềm vui", nữ nghệ sĩ tâm sự."Cô đào ngoại hạng" của sân khấu cải lương miền Nam chia sẻ bà muốn hát để lưu dấu những kỷ niệm đẹp. Ngoài tham gia các chương trình ở TP.HCM, bà không ngại đi đến các tỉnh ở vùng sâu vùng xa. Với NSND Lệ Thủy, đây là cơ hội để bà mang lời ca tiếng hát đến gần hơn với những khán giả ít có cơ hội thưởng thức nghệ thuật. Nữ nghệ sĩ vô cùng hạnh phúc khi đi đến đâu cũng được khán giả chào đón, thương mến cái tên Lệ Thủy. Giọng ca Đời cô Lựu bộc bạch: "Một người lớn tuổi như tôi mà bầu sô vẫn còn mời đi diễn, nghĩa là khán giả vẫn còn thương mình. Khi tôi đi hát ở vùng sâu, vùng xa, nhiều em nhỏ chạy lại thể hiện sự ái mộ, xin chụp hình kỷ niệm. Đây là niềm vinh dự lớn lao đối với tôi. Người lớn yêu mến tôi là điều bình thường, nhưng khi các em nhỏ ái mộ mình như vậy, tôi cảm thấy vô cùng hạnh phúc và xúc động. Sự yêu thương, mến mộ của khán giả là nguồn động lực lớn lao để tôi tiếp tục cống hiến". Khi đứng trên sân khấu, NSND Lệ Thủy luôn mang đến những màn biểu diễn đầy đam mê và nhiệt huyết. Nữ nghệ sĩ tâm sự, có những lúc mệt mỏi, đi không nổi, nhưng khi vừa bước ra sân khấu, bà lại cảm thấy tràn đầy năng lượng. "Khi khán giả vỗ tay hưởng ứng, tự nhiên tôi quên mất mình bao nhiêu tuổi rồi. Tình cảm của khán giả là động lực để tôi vui, tôi khỏe, không còn thấy mệt mỏi nữa. Mong ước lớn nhất của tôi trong năm mới là có sức khỏe, bởi có sức khỏe là có tất cả. Với tôi, được đi hát là một niềm vui nên nếu ai có mời mà tôi thấy mình đảm nhận được thì tôi đi. Khán giả còn thương thì tôi phải đi, chừng nào khán giả hết thương tôi mới hết đi hát", nghệ sĩ U.80 bày tỏ.
xổ số miền trung hôm quả
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
quay-thử-xổ-số-miền-trung-thứ-tư
