Xuân Lan 'cãi chồng' để giành vai chính đóng cùng Thái Hòa
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Những tấm lòng vàng 25.2.2023
Thông tin tại hội nghị tổng kết năm 2024 của Bộ GTVT chiều 30.12, Bộ trưởng GTVT Trần Hồng Minh cho biết, năm 2024, bộ đã khởi công 8 dự án, hoàn thành đưa vào khai thác 7 dự án, nâng chiều dài cao tốc cả nước lên 2.021 km. Tiến độ dự án nhà ga hành khách T3 - Tân Sơn nhất cơ bản được bảo đảm. Đặc biệt dự án sân bay quốc tế Long Thành có nhiều hạng mục vượt kế hoạch.Bộ GTVT đã trình Quốc hội thông qua điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Thông qua chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam; đang tích cực triển khai dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng để phấn đấu khởi công vào cuối năm 2025.Chỉ đạo hội nghị, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, giao thông đi trước mở đường, giao thông đi đến đâu mở ra ấm no đến đó.Theo ông, trước năm 2021 cả nước mới có gần 1.200 km cao tốc. Nhưng chỉ trong giai đoạn 2021 - 2024, cả nước hoàn thành 808 km cao tốc, đưa tổng chiều dài cao tốc lên 2.024 km. Phấn đấu hết năm 2025 sẽ hoàn thành 3.000 km cao tốc. Đây là con số ấn tượng sự phát triển mạnh mẽ của ngành GTVT, Phó thủ tướng nêu.Lưu ý đồng bộ các quy hoạch, Phó thủ tướng cũng cho rằng vẫn có sự chậm chạp trong phát triển giao thông thủy nội địa, hàng hải so với đường bộ. Không có hạ tầng hàng hải, đội tàu to thì không thể đưa nước ta trở thành cường quốc về biển, mạnh về biển.Bên cạnh đó, Bộ GTVT cần tính toán, nhìn nhận ưu tiên hơn giao thông vùng miền như giao thông đường thủy ở đồng bằng sông Cửu Long. Đưa các dự án như tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đường sắt TP.HCM - Cần Thơ, Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng vào danh mục dự án trọng điểm quốc gia nhằm đẩy nhanh tiến độ các khâu chuẩn bị thủ tục đầu tư, khởi công.Về sắp xếp, tổ chức bộ máy, Phó thủ tướng cho rằng việc hợp nhất thành mô hình mới sẽ phát triển đồng bộ giao thông kết cấu hạ tầng then chốt với lĩnh vực xây dựng đô thị và nông thôn.
Tuyển sinh lớp 10 TP.HCM: Học sinh nào thuộc diện tuyển thẳng?
Ông cho biết công ty rô bốt hàng hải Anh Ocean Infinity đã bắt đầu cuộc tìm kiếm có thể là cuối cùng đối với MH370 mặc dù chưa hoàn tất hợp đồng với chính phủ.Ông Loke phát biểu rằng “Chúng tôi đã được chấp thuận về mặt nguyên tắc cho việc khôi phục tìm kiếm, nhưng chúng tôi vẫn đang hoàn thiện các chi tiết để ký hợp đồng. Tuy nhiên, chúng tôi hoan nghênh sự chủ động của Ocean Infinity trong việc tìm kiếm MH370 vì đây là tin tuyệt vời cho tất cả người thân của các nạn nhân”.Chuyến bay MH370 chở 239 người đã mất tích sau khi cất cánh từ thủ đô Kuala Lumpur (Malaysia) để đến Bắc Kinh (Trung Quốc) vào ngày 8.3.2014. Chiến dịch tìm kiếm kéo dài nhiều năm không mang lại kết quả khả quan nào và chính thức kết thúc vào tháng 1.2017.Đến nay có hàng chục mảnh vỡ được tìm thấy từ nhiều nơi trên thế giới nhưng chỉ có một số mảnh vỡ ở bờ biển Ấn Độ Dương được xác nhận là thuộc về chiếc máy bay mất tích.Bộ trưởng Loke cho biết công ty đã đảm bảo với Bộ Giao thông Malaysia rằng cuộc tìm kiếm sẽ mang lại kết quả khả quan bằng cách sử dụng dữ liệu từ các cuộc tìm kiếm trước đó.Ông nói thêm rằng nỗ lực tìm kiếm mới này sẽ không kéo dài vô thời hạn, thời gian cụ thể sẽ được xác định sau khi hợp đồng giữa bộ này và Ocean Infinity được ký kết.Phát biểu của ông Loke được đưa ra sau khi có thông tin cho biết tàu hỗ trợ nước sâu Armada 78-06 của Ocean Infinity đã đến một khu vực tìm kiếm mới ở Ấn Độ Dương, cách Perth (Úc) khoảng 1.900km.Các tàu này đã đến vào cuối tuần trước và được cho là đã bắt đầu triển khai các phương tiện tự hành dưới nước (AUV) trong vòng vài giờ sau khi đến địa điểm này, cũng như đã bắt đầu quét chi tiết đáy đại dương.
Trước giờ bóng lăn, HLV Erik Rashad của Hanoi Buffaloes gây chú ý khi điền tên Trần Minh Hiếu vào đội hình xuất phát. Tiền phong sở hữu thể hình vạm vỡ này từng là "khắc tinh" của Dominique Tham ở khu vực cận rổ. Tuy nhiên, đó chỉ là câu chuyện của mùa trước. Còn hiện tại, tay ném Việt kiều của Nha Trang Dolphins đã khác. Cụ thể, từ đầu mùa, Dominique Tham đã mở rộng đáng kể phạm vi hoạt động cũng như trình diễn bộ kỹ năng mới linh hoạt hơn. Tiền phong cao 1,95 m này như hổ mọc thêm cánh khi được đón những đường chuyền như ảo thuật của Madarious Gibbs. Sự biến hóa của bộ đôi này giúp Nha Trang Dolphins nhập cuộc đầy thuận lợi và dẫn trước Hanoi Buffaloes ngay ở hiệp đầu tiên với tỷ số 25-17. Lợi thế được đội bóng phố biển duy trì đến cuối trận để giành chiến thắng chung cuộc một cách thuyết phục trước Hanoi Buffaloes với tỷ số 85-61.
Hai căn nhà dân bị thiêu rụi trong đêm
Bắt đầu ngày mới với tin tức sức khỏe, bạn đọc còn có thể xem thêm các bài viết: Bác sĩ chia sẻ cách ăn uống, sinh hoạt giúp phụ nữ ngày càng trẻ đẹp; Dấu hiệu vết đỏ trên da cảnh báo ung thư; Khi nào sốt cảnh báo tuyến tiền liệt có vấn đề?...Bạn đã biết những điều cơ bản để sống lâu, khỏe mạnh: Ăn chế độ ăn cân bằng với nhiều trái cây và rau quả, protein nạc và ngũ cốc nguyên hạt; tập thể dục, bỏ thuốc lá, duy trì cân nặng khỏe mạnh. Nhưng có những yếu tố không ngờ có thể ảnh hưởng rất lớn đến tuổi thọ. Nghiên cứu mới cho thấy một số yếu tố bất ngờ ở tuổi trung niên có thể gây ra hậu quả lâu dài cho sức khỏe.Sau đây, 2 chuyên gia y tế sẽ chỉ ra những yếu tố bất ngờ có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ.Thường xuyên dùng thuốc kháng sinh. Tiến sĩ Scott Noorda, bác sĩ chuyên khoa về tuổi thọ, tại Viện Y học chức năng Mỹ, cho biết: Lạm dụng thuốc kháng sinh có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe lâu dài, làm giảm cả tuổi thọ và sức khỏe. Nghiên cứu cho thấy sử dụng thuốc kháng sinh kéo dài làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột, từ đó ảnh hưởng đến tình trạng viêm, quá trình trao đổi chất và chức năng miễn dịch. Sự mất cân bằng này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như bệnh tim mạch và ung thư.Không hoạt động sau nghỉ hưu. Bác sĩ Noorda khuyên người nghỉ hưu nên tiếp tục bận rộn với công việc bán thời gian, sở thích và các mối quan hệ xã hội. Nghỉ hưu mà không duy trì hoạt động thể chất, tinh thần hoặc xã hội sẽ làm tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ, bệnh tim mạch và tử vong sớm.Nghiên cứu năm 2018 trên Bulletin of Aging & Health, đã phát hiện đột ngột rút khỏi công việc có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tuổi thọ, đặc biệt là ở nam giới độ tuổi 62, bác sĩ Noorda cho biết. Nội dung tiếp theo của bài viết này sẽ có trên trang sức khỏe ngày 7.3.Sốt là phản ứng của cơ thể khi bị viêm nhiễm. Bằng cách tăng thân nhiệt, vi khuẩn và virus trong cơ thể sẽ bị suy yếu và khó nhân lên. Gặp vấn đề tuyến tiền liệt cũng có thể gây sốt.Các bệnh liên quan đến tuyến tiền liệt như viêm tuyến tiền liệt, áp xe tuyến tiền liệt, ung thư tuyến tiền liệt có thể gây sốt. Khác với các sốt thông thường, sốt do những bệnh này sẽ kéo dài không khỏi, đồng thời kèm theo các triệu chứng như có máu trong nước tiểu hay tinh dịch, đau vùng chậu, lưng dưới hay yếu cơ.Trong khi đó, căn bệnh nghiêm trọng nhất là ung thư tuyến tiền liệt. Ung thư tuyến tiền liệt gây ra các triệu chứng tương tự như phì đại tuyến tiền liệt, chẳng hạn như khó tiểu, tiểu yếu, tiểu đau, tăng tần suất đi tiểu, đặc biệt là vào ban đêm. Không giống như phì đại tuyến tiền liệt, ung thư tuyến tiền liệt có thể gây sụt cân.Ung thư tuyến tiền liệt gây sốt nhưng đây không phải là triệu chứng phổ biến của bệnh. Nhiều nam giới mắc ung thư tuyến tiền liệt sẽ không bị sốt. Tuy nhiên, bệnh hành sốt là do các tế bào ung thư phát triển và chặn dòng nước tiểu, dẫn đến tắc nghẽn nước tiểu và gây nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc viêm tuyến tiền liệt. Nội dung tiếp theo của bài viết này sẽ có trên trang sức khỏe ngày 7.3.Các triệu chứng ung thư không phải lúc nào cũng rõ ràng. Một số loại sẽ xuất hiện cục u ở cổ, nách, trong khi ung thư da lại có hình dạng khá giống nốt ruồi. Ngoài ra, dấu hiệu cảnh báo khác là vết đỏ trên da.Vết da đỏ có thể do nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như cháy nắng, dị ứng, nổi đề đay hay vẩy nến. Do đó, dấu hiệu này nếu liên quan đến ung thư sẽ dễ bị phớt lờ vì nhiều người không nghĩ đó là vấn đề lớn.Nếu đã loại trừ hết các nguyên nhân thường gặp, đồng thời tình trạng da đỏ vẫn không khỏi dù đã làm mọi cách thì người bệnh cần sớm đi khám. Tổ chức Skin Cancer Foundation (Mỹ) cho biết ung thư da là một trong những loại ung thư phổ biến nhất thế giới.Ung thư da có nhiều loại khác nhau. Tuy nhiên, nếu biểu hiện ra ngoài là vết da đỏ thì đó là ung thư biểu mô tế bào vảy. Bị ung thư này thì da không chỉ đỏ mà còn có cảm giác thô ráp khi chạm vào, đôi khi đóng vảy. Nguyên nhân của loại ung thư này thường là do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài. Hãy bắt đầu ngày mới với tin tức sức khỏe để xem thêm nội dung bài viết này bạn nhé!
