Người dân và du khách đội nắng xem đua mô tô nước tại vịnh Thị Nại
Hàng ghế thứ 2 với 2 ghế ngồi có thiết kế độc lậpMức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện năm 2023
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
Khai trương tủ sách tại bến xe để phục vụ hành khách
Ngày 20.2, HĐND tỉnh Phú Yên tổ chức kỳ họp về sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo Nghị quyết số 18-NQ/TW.Sau sắp xếp, tinh gọn bộ máy, tỉnh Phú Yên giảm 6 cơ quan chuyên môn (đạt 32%), có 13 cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, gồm: Sở Tài chính; Sở Xây dựng; Sở Nông nghiệp và Môi trường; Sở Công thương; Sở GD-ĐT; Sở KH-CN; Sở VH-TT-DL; Sở Y tế; Sở Dân tộc và Tôn giáo; Sở Nội vụ; Sở Tư pháp; Thanh tra tỉnh; Văn phòng UBND tỉnh. Riêng Thanh tra tỉnh tiếp tục thực hiện sắp xếp sau khi có chủ trương của Trung ương.Việc sắp xếp bên trong các cơ quan chuyên môn còn lại 160 đầu mối, giảm 36 đầu mối (đạt 18,4%), gồm: 9 chi cục và tương đương, 74 đơn vị sự nghiệp công lập, 77 phòng chuyên môn và tương đương (12 văn phòng sở, 10 thanh tra sở, 55 phòng chuyên môn nghiệp vụ).HĐND tỉnh Phú Yên yêu cầu UBND tỉnh Phú Yên triển khai thực hiện nghị quyết đã thông qua (kể cả việc tổ chức, sắp xếp lại tổ chức bên trong của các sở, ngành), hoàn thành chậm nhất ngày 21.2.2025 để sớm ổn định, đảm bảo hoạt động của cơ quan. Sau sắp xếp, tinh gọn, bộ máy mới và nhân sự phải được "nâng tầm, chất lượng tốt hơn, hiệu quả cao hơn".
Theo ghi nhận của Báo Thanh Niên, vào lúc 11 giờ sáng 7.2, giá vàng thế giới giảm xuống 2.868 USD/ounce. Trong nước, Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn - SJC công bố giá mua vàng miếng ở mức 86,8 triệu đồng, bán ra 90,3 triệu đồng, tăng 800.000 đồng so với cuối ngày hôm qua. Tuy nhiên, nếu so với một ngày trước thì mỗi lượng vàng miếng đã giảm 700.000 đồng. Chênh lệch mua bán vàng miếng SJC được giảm xuống còn 2,5 triệu đồng/lượng thay vì trên 3 triệu đồng trong hôm qua.Riêng vàng nhẫn 4 số 9 loại 1 - 2 chỉ được SJC mua vào 86,5 triệu đồng, bán ra 89,5 triệu đồng, giảm 1,5 triệu đồng ở chiều mua và giảm 1 triệu đồng ở chiều bán so với hôm qua. Chênh lệch giá mua bán vàng nhẫn tại SJC vẫn neo cao ở mức 3 triệu đồng/lượng. Như vậy, người mua vàng nhẫn trước ngày Thần tài sau một lần đã lỗ lên 4 triệu đồng/lượng.Vàng nhẫn tại các công ty khác cũng giảm mạnh ở chiều mua vào trong khi chiều bán ra giảm nhẹ hơn. Cụ thể, Công ty Doji mua vào ở mức 86,6 triệu đồng, bán ra 90,3 triệu đồng, giảm 1,4 triệu đồng ở chiều mua và giảm 700.000 đồng ở chiều bán ra; Công ty Phú Quý mua vào 86,7 triệu đồng và bán ra 90,2 triệu đồng, giảm 1,3 triệu đồng ở chiều mua và giảm 300.000 đồng ở chiều bán ra…Giá vàng thế giới đi xuống khi đồng USD tăng trở lại. Phát biểu trên CNBC, chuyên gia phân tích tại RJO Futures nhận định, có sự kết hợp giữa đồng USD mạnh hơn, một số hoạt động chốt lời và lợi suất tăng cao hơn một chút đã gây áp lực lên vàng trước khi có báo cáo việc làm của Mỹ. Một cuộc thăm dò của Reuters dự báo nền kinh tế Mỹ đã tạo ra thêm 170.000 việc làm trong tháng 1.2025 sau khi tăng 256.000 việc làm trong tháng 12.2024. Tỷ lệ thất nghiệp được dự báo không đổi ở mức 4,1%. Thị trường lao động phục hồi đang thúc đẩy tăng trưởng kinh tế được cho rằng sẽ tác động đến việc Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) chậm hạ lãi suất…
Messi giúp Copa America sớm ‘cháy vé’, EURO 2024 cho đăng ký 26 cầu thủ
Trong thời gian qua, trên hành trình chinh phục Giải Bóng đá Đông Nam Á 2024, Đội tuyển Bóng đá Nam Quốc gia Việt Nam đã thể hiện được sự nỗ lực không ngừng nghỉ, ý chí chiến đấu bền bỉ qua từng trận đấu với tinh thần bất khuất, kiên cường làm nức lòng người hâm mộ.Vượt qua bán kết đầy thuyết phục, Đội tuyển Bóng đá Nam Quốc gia Việt Nam đã xuất sắc khi giành chiến thắng 2-1 trước Đội tuyển Thái Lan trong trận lượt đi trên sân Việt Trì. Chiến thắng không chỉ khẳng định tinh thần, ý chí mà còn là động lực để các cầu thủ bóng đá Việt Nam hướng đến chinh phục Cúp vô địch Giải Bóng đá Đông Nam Á 2024.Để tiếp tục động viên, khích lệ Đội tuyển Bóng đá Nam Quốc gia Việt Nam, với vai trò của một trong các ngân hàng thương mại hàng đầu luôn đồng hành cùng các hoạt động, sự kiện lớn của đất nước; cũng như thể hiện tình cảm, niềm tin, niềm hy vọng đối với nền thể thao nước nhà của tập thể cán bộ, người lao động; Agribank sẽ trao thưởng 1 tỉ đồng khi đội bóng vô địch và tặng thưởng giá trị tương đương 10.000 USD cho cầu thủ ghi nhiều bàn thắng nhất của đội tuyển Việt Nam tại Giải Bóng đá Đông Nam Á 2024.Trước đó, ngày 1.1, Agribank cũng đã tặng thưởng Đội tuyển Bóng đá Nam Quốc gia Việt Nam 1 tỉ đồng tại thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ trước khi đội tuyển bước vào chung kết để cổ vũ, động viên, cũng như khẳng định sự đồng hành của Agribank trong việc lan tỏa tinh thần, tình yêu bóng đá nói riêng và đóng góp vào các hoạt động xã hội nói chung.
