tỷ lệ kèo philippines

Dòng kênh ô nhiễm vì rác

Ý nghĩa của chữ 'i' trong tên gọi iPhone

Những ngày cuối năm, nghệ nhân thư pháp Võ Dương, Chủ tịch CLB Nghệ nhân Thư pháp Việt, trực thuộc Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, đang "múa bút" vẽ nét xuân Giáp Thìn qua những tác phẩm thư pháp mà anh ấp ủ hơn cả năm nay. Gặp tôi, anh bảo: "Năm nay, thư pháp liên quan đến rồng có lẽ không chỉ mình tôi thực hiện. Nhưng mình mang danh là kỷ lục gia thư pháp thế giới, châu Á và Việt Nam thì phải làm cho ra hồn những tác phẩm thư pháp lấy cảm hứng từ mùa xuân và rồng Việt".

Câu chuyện truyền thông thay đổi định kiến giới và khuôn mẫu giới

Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.

solarbetriebener

Thành công của HLV Kim Sang-sik cùng đội tuyển Việt Nam ở AFF Cup 2024 đến từ nhiều yếu tố: khả năng quản lý tập thể tốt, chiến thuật phù hợp, truyền động lực hiệu quả, cùng sự hiện diện của Nguyễn Xuân Son - chân sút đã nâng tầm cả tập thể với lối chơi toàn diện cùng bộ kỹ năng tấn công "vô song". Dù vậy, không phải ngẫu nhiên mà ở hầu hết các nền bóng đá phát triển trên thế giới, HLV trưởng ở đội tuyển và ở đội trẻ là hai người khác nhau, với những ê-kíp khác nhau.Bởi huấn luyện đội tuyển quốc gia không giống với đội trẻ. Ở cấp độ đội tuyển, nhiệm vụ của HLV là quản lý những "cái tôi" từ các ngôi sao cá tính, tận dụng mọi nguồn lực tốt nhất để mang đến lối chơi và kết quả phù hợp. Với những cầu thủ đã thành danh, định hình rõ ràng tư duy chơi bóng, HLV ở đội tuyển quốc gia không cần chỉ dạy nhiều. Khía cạnh định hướng sẽ được chú trọng hơn. Còn ở đội trẻ, nhiệm vụ của HLV thiên về dạy kỹ chiến thuật nhiều hơn, khi phần lớn cầu thủ chưa định hình phong cách rõ ràng. Trên nhiều khía cạnh, đó là những... tờ giấy trắng, để ban huấn luyện có thể tô vẽ những màu sắc ý tưởng về tư duy chơi bóng. Đồng thời, huấn luyện đội trẻ cũng yêu cầu sự sát sao, kiên trì và khả năng khích lệ tinh thần cực tốt từ người "thuyền trưởng". Bởi khác với những cầu thủ trưởng thành nghe ít hiểu nhiều, các cầu thủ trẻ vốn non nớt kinh nghiệm rất cần người thầy đủ lực và tầm dìu dắt cả trong khâu chiến thuật lẫn tâm lý thi đấu. Lâu nay, bóng đá Việt Nam vận hành với triết lý sử dụng chung một HLV ở cấp đội tuyển quốc gia lẫn đội trẻ. Việc cùng một người thầy huấn luyện có thể tạo sợi dây liên kết chặt chẽ về con người và lối chơi cho cả hai cấp độ. Tuy nhiên, không đơn giản để một HLV có thể "vừa xay lúa, vừa bế em", tức là quản lý hiệu quả hai tập thể vốn có rất nhiều khác biệt đặc thù.HLV Park Hang-seo là người hiếm hoi thành công nhờ khả năng quản trị tập thể và truyền lửa bậc thầy. Song, ở sân chơi SEA Games 30 và 31 mà ông từng chinh phục, dấu ấn của các cầu thủ quá tuổi như Hùng Dũng, Hoàng Đức, Trọng Hoàng hay Tiến Linh đều rất đậm nét. Những gương mặt quá tuổi như "cánh tay nối dài" của HLV trưởng, giúp ổn định tinh thần và nhuệ khí chơi bóng của cầu thủ trẻ. Đồng thời, lứa trẻ thời ông Park cũng có nền tảng kỹ chiến thuật và tư duy chơi bóng rất tốt nhờ quá trình tích lũy bài bản trước đó. HLV Kim Sang-sik không có ưu thế này. Ông sẽ dẫn dắt U.22 Việt Nam dự SEA Games với đội hình thuần túy dưới 23 tuổi. Chẳng còn "cánh tay nối dài" nào được đan cài để ông Kim thúc đẩy tập thể. Đồng thời, lứa trẻ trong tay chiến lược gia người Hàn Quốc khó sánh bằng lứa trước về kinh nghiệm tác chiến. Trong những cầu thủ trẻ tiềm năng nhất sinh từ năm 2003 trở đi, chỉ có Trung Kiên, Thái Sơn, Đình Bắc và Vĩ Hào được "lăn lộn" nhiều ở V-League. Con số cầu thủ kinh nghiệm còn chưa đủ để lắp ghép một đội hình.HLV Kim Sang-sik từng thừa nhận với báo chí: "Cầu thủ trẻ Việt Nam có rất ít cơ hội thể hiện". Nhưng, ông không thể thay đổi thực tế này. Khác với đội tuyển quốc gia, HLV Kim Sang-sik sẽ xoay xở với vốn cầu thủ khiêm tốn hơn nhiều và cũng chẳng thể "thúc" các đội cho tài năng trẻ ra sân nhiều hơn. Nhiệm vụ của HLV người Hàn Quốc, là giữa một tập thể non nớt như vậy, cần thúc đẩy tinh thần cầu thủ, tạo động lực và tranh thủ quãng thời gian huấn luyện ít ỏi để xây dựng lối chơi phù hợp với năng lực học trò. Ông Kim không thể làm thay việc của HLV cấp CLB, mà chỉ có thể xây "ngôi nhà" phù hợp nhất với nền móng hiện có. Trong những buổi tập hiếm hoi với U.22 Việt Nam năm ngoái, HLV Kim Sang-sik đã khích lệ cầu thủ "hãy chơi bóng thoải mái vì niềm vui và thể hiện hết những gì mình có". Đó là bước đầu cho thấy cách tiếp cận nhẹ nhàng của thầy Kim: tạo ra bầu không khí dễ chịu và lạc quan, thúc đẩy học trò tự khai phá tiềm năng trong khuôn khổ lối chơi kỷ luật. Chuyện "gõ đầu trẻ" chưa bao giờ là dễ. Tuy nhiên, đây là phép thử thú vị để chính ông Kim cũng khai phá được những nét mới mẻ trong tư duy huấn luyện của mình!

quay-thử-xổ-số-miền-trung-thứ-tư