Chuyện người con dâu “đi lạc” đến làng
Tỉ mẩn tạo hình con voi bên căn nhà dài truyền thống, nghệ nhân H'Huyên BHôk (49 tuổi) dừng tay mời chúng tôi vào nhà để tìm hiểu về nghề gốm cổ Yang Tao. Dưới chân nhà dài, những tạo hình như: con voi, con lợn, lọ hoa… đang được bà phơi dưới ánh nắng của ngày đông. "Trong làng tôi chỉ còn vài nghệ nhân làm gốm Yang Tao, họ cũng đã già hết rồi, nếu tính nghệ nhân làm được gốm Yang Tao thì tôi là người trẻ nhất", bà H'Huyên BHôk nói.Bà H'Huyên BHôk cho hay, qua lời kể của bà cố, ngày xưa trong buôn người dân sinh sống không có các vật dụng sinh hoạt như chén, bát…, chỉ dùng lá chuối để đựng cơm. Từ đó, người xưa đã suy nghĩ và sáng tạo, tìm kiếm nguồn đất để nặn ra cái chén đầu tiên, đem đi nung thành công, rồi tiếp tục làm các vật dụng lớn hơn như sành đựng nước, chóe đựng gạo. Thời điểm đó, người dân trong buôn học hỏi lẫn nhau và tự tạo ra các vật dụng riêng để sử dụng trong gia đình."Để thể hiện lòng biết ơn và tôn kính với bề trên, người sáng kiến đã đặt ra rất nhiều quy tắc khi làm gốm Yang Tao, người vi phạm quy tắc sẽ bị bề trên khiển trách", bà H'Huyên BHôk kể và tiếp lời: "Ngày trước, chỉ có phụ nữ làm gốm, đàn ông trong buôn không được làm vì chế độ mẫu hệ. Độ tuổi mà con gái được làm gốm phải từ 17,18 tuổi, chưa có chồng. Trước khi đi lấy đất, con gái không được tiếp xúc với con trai, không trùng ngày 'đèn đỏ', nếu vi phạm sẽ bị run tay chân, không tìm thấy đường về nhà".Nghệ nhân H'Lưm Uông (63 tuổi), nhà ở bên cạnh và là người chỉ dạy cho bà H'Huyên BHôk làm gốm, vừa nằm viện về, tay chân vẫn còn yếu do bị tai biến (hồi tháng 6.2024), nhưng nỗi nhớ nghề vẫn hằn sâu trong đôi mắt của bà. "Bị thế này, mẹ (tôi) cũng nhớ nghề lắm, tay chân cứ khó chịu. Hằng ngày, chỉ có thể ngồi trong nhà dài nhìn H'Huyên BHôk làm gốm, mong mau khỏi bệnh để lại tiếp tục làm gốm như ngày xưa. Từ những năm 1990, chén bát hiện đại từ nơi khác về nên buôn này chỉ còn vài người làm gốm…", bà H'Lưm Uông chia sẻ.Giọng trầm buồn, nghệ nhân H'Huyên BHôk và H'Lưm Uông kể lại khoảng hơn chục năm trước, trong một lần đi bán gốm Yang Tao ở H.Cư Mgar (Đắk Lắk), chiếc xe chở mọi người không may bị lật ở giữa đèo, bà H'Huyên BHôk bị chấn thương ở vùng đầu, rất may không ảnh hưởng đến tính mạng. Nhưng cũng từ đây, người dân trong buôn không còn đi bán gốm ở xa nữa (vì sợ gặp tai nạn) mà chỉ làm các vật dụng phục vụ sinh hoạt trong gia đình. Rồi theo xu hướng phát triển, gốm thủ công không cạnh tranh được với gốm công nghiệp, nên người làm gốm trong buôn ít dần, chỉ còn 5 – 6 người giữ nghề đến ngày nay.Năm 2008, bà Lương Thanh Sơn (nguyên Giám đốc Bảo tàng Đắk Lắk) đã đến buôn Dơng Bắk (xã Yang Tao, H.Lắk) để động viên, hỗ trợ cho bà con giữ lấy nghề gốm cổ lâu đời trong vùng. Các nghệ nhân và người làm gốm cổ ở Yang Tao luôn ghi nhớ rằng, nếu không có TS Lương Thanh Sơn thì nghề gốm đã mất đi.Bà Sơn cho hay những năm trước 2008, bà đã nghiên cứu và đề xuất các dự án phục hồi các làng nghề truyền thống của người Ê Đê, người M'nông tại địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Trong đó, bà xin được nguồn vốn cho dự án phục dựng nghề làm gốm của người M'nông tại buôn Dơng Bắk (xã Yang Tao, H.Lắk). Thời điểm này, tại buôn có mở một lớp dạy nghề làm gốm cổ khoảng 15 – 20 người, trong đó có 3 nghệ nhân được mệnh danh là "bàn tay vàng" của địa phương."Qua thời gian làm văn hóa, gắn bó với người dân tại các buôn làng, điều mà tôi đau đáu đến bây giờ là làm sao tạo được nguồn thu, đầu ra cho các sản phẩm gốm Yang Tao của bà con. H.Lắk là vùng du lịch nổi tiếng của tỉnh Đắk Lắk, đặc biệt là khu du lịch hồ Lắk, đây là cơ sở để phát triển các sản phẩm gốm cổ Yang Tao gửi đến tay du khách thập phương", bà Sơn nói.Bà Sơn cho biết thêm, theo thông tin từ một người nghiên cứu (Bỉ) do bà hướng dẫn, sản phẩm gốm cổ Yang Tao đã hiện diện tại Bảo tàng Anh. Trong lần trở lại Dơng Bắk cách đây không lâu, các nghệ nhân (nay già yếu nhưng bàn tay của họ chưa bao giờ biết mỏi) cũng khoe với bà, gốm Yang Tao đã được du khách từ các công ty du lịch lữ hành đến tham quan và tìm mua. Từ đó, cũng tạo nguồn thu nhập đáng kể cho bà con duy trì với nghề.Trao đổi với Thanh Niên, Sở VH-TT-DL Đắk Lắk cho biết, Bộ VH-TT-DL vừa có Quyết định về việc công bố danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với nghề làm gốm của người M'nông ở xã Yang Tao (H.Lắk, Đắk Lắk). Đây sẽ là cơ sở quan trọng để gốm cổ Yang Tao được hồi sinh.Bên trong phòng máy chỉ sử dụng màn 144Hz trở lên, phù hợp ‘quẩy’ Apex Legends
Trận đấu giữa Trường ĐH Nha Trang và Trường ĐH Đà Lạt đang được nhiều khán giả, cổ động viên mong đợi vì đây là trận đấu "duyên nợ" có diễn biến kịch tính. Ở lượt trận giành tấm vé play-off ở mùa giải trước, đội bóng Trường ĐH Nha Trang đã để thua với tỷ số 0-1 trước Trường ĐH Đà Lạt trên sân nhà. Năm nay, đội bóng Trường ĐH Nha Trang do HLV Nguyễn Anh Tú dẫn dắt đã mang đến giải các gương mặt trẻ là sinh viên năm nhất, năm hai. Đáng chú ý, trong danh sách có những cái tên đã từng tham gia U.17, U.19 Khánh Hòa, như: Minh Hy, Minh Tuấn, Quốc Khánh… Đây là những cầu thủ có thể gây đột biến trong lượt đầu ra quân chạm trán với kình địch Trường ĐH Đà Lạt. Với lực lượng pha trộn giữa trẻ và kinh nghiệm, đội bóng Trường ĐH Nha Trang sẽ mang đến một màu sắc mới với lối chơi thiên về kỹ thuật. Cùng với đội cổ động viên hùng hậu và lợi thế sân nhà, thầy trò HLV Nguyễn Anh Tú có điểm tựa vững chắc về tinh thần, ra sân với tâm trí thoải mái sẽ khiến lối cho lối chơi có phần mạch lạc và quyết tâm dành chiến thắng trước đội bóng cao nguyên Trường ĐH Đà Lạt.Đến với giải năm nay, HLV Nguyễn Văn Luận và BHL đội bóng Trường ĐH Đà Lạt đã cho các cầu thủ tập luyện với các bài sút xa, rèn luyện thể lực. Với những bài tập tăng khả năng dứt điểm cầu môn, các cầu thủ đội bóng cao nguyên sẽ gây đột biến khi thực hiện với những quả sút xa ngoài vòng cấm. Bài đánh "thực dụng" có nền tảng thể lực tốt cùng những pha dứt điểm sắc bén, Trường ĐH Đà Lạt sẽ gây nhiều bất ngờ cho đội bóng thành phố biển Nha Trang. Với tinh thần quyết tâm dành tấm vé vào vòng chung kết, vượt qua kỷ niệm buồn ở mùa giải trước, đội bóng cao nguyên hứa hẹn sẽ lập siêu phẩm dành chiến thắng ở "cuộc gặp duyên nợ" với Trường ĐH Nha Trang.Hôm nay, thời tiết tại thành phố biển Nha Trang khá mát mẻ, nhiều gió, đây là điều kiện thuận lợi dành cho đội bóng "phố núi" Trường ĐH Đà Lạt trong lượt trận ra quân. "cuộc gặp duyên nợ" giữa Trường ĐH Nha Trang và Trường ĐH Đà Lạt sẽ mang lại nhiều pha đi bóng và dứt điểm đẹp mắt, khuấy động bầu không khí tại SVĐ Trường ĐH Nha Trang.
Phát hiện đột quỵ, ung thư chỉ trong vài phút nhờ ‘siêu máy’ CT 1975 lát cắt
Theo GameRant, Heroes of Newerth (HoN) từng là một trong những tựa game MOBA nổi bật cạnh tranh trực tiếp với League of Legends (LoL - Liên Minh Huyền Thoại) và Dota 2. Tuy nhiên, vì không thể duy trì sức hút, HoN chính thức đóng cửa vào năm 2022. Nhưng hiện tại, các hoạt động trên mạng xã hội của trò chơi đang làm rộ lên đồn đoán về sự hồi sinh bất ngờ.Vào ngày 1.1 vừa qua, tài khoản X chính thức của Heroes of Newerth đã đăng một thông điệp ngắn gọn: "Happy NEW Year", với từ "NEW" được viết hoa, sau hơn ba năm không đăng bất kỳ nội dung nào. Bên cạnh đó, trang web của HoN cũng có một số thay đổi nhỏ, xuất hiện hình bóng logo cùng hiệu ứng hạt lấp lánh. Những dấu hiệu này ngay lập tức thu hút sự chú ý từ cộng đồng game thủ.Không chỉ bài đăng ngày đầu năm, ngày 6.1, HoN tiếp tục đăng tải hình ảnh một quả trứng lớn đang nứt, càng làm tăng thêm sự tò mò và hứng thú. Cộng đồng ngay lập tức đưa ra nhiều suy đoán rằng trò chơi sẽ được tái phát hành, trong khi số khác nghĩ các nhân vật của HoN có thể được đưa vào Dota 2 hoặc thậm chí sẽ xuất hiện một phiên bản trên nền tảng di động.Sau thành công của bản mod Dota từ trò chơi Warcraft 3, thể loại MOBA nhanh chóng bùng nổ. Ý tưởng đơn giản nhưng hấp dẫn về cách chơi chiến đấu để phá hủy căn cứ của nhau đã trở thành một công thức thu hút hàng triệu người chơi. Trong thời kỳ đỉnh cao, những cái tên như League of Legends, Dota 2, Heroes of the Storm và Heroes of Newerth cạnh tranh quyết liệt để giành thị phần.Tuy nhiên, với việc không thể giữ được lượng người chơi ổn định, cộng thêm sự áp đảo của các đối thủ lớn, HoN đã quyết định ngừng hoạt động. Thông báo vào tháng 12.2021 từ nhà phát triển Garena khi đó đã khẳng định đây là "lời chia tay cuối cùng" với cộng đồng game thủ.Hiện tại, vẫn chưa có bất kỳ thông báo chính thức nào từ phía nhà phát triển về kế hoạch tương lai. Tuy nhiên, những động thái gần đây cho thấy có thể họ đang chuẩn bị cho một sự kiện lớn. Nếu điều này trở thành sự thật, việc so sánh Heroes of Newerth với những tựa game MOBA hiện đại như League of Legends, Dota 2, hay các sản phẩm di động như Mobile Legends sẽ là một thử thách đáng chú ý.
Tại TP.HCM, từ nay đến ngày 21.5, khả năng mưa xuất hiện trên khắp các quận huyện với xác suất lên đến 75%, nhiệt độ phổ biến 33 - 34 độ C. Từ ngày 22 - 25.5, xác suất mưa giảm nhẹ còn 60 - 65%.
Vinmec nhận 4 giải thưởng quốc tế về trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững
Thực trạng trên được bà Lữ Mộng Thùy Linh, Phó trưởng phòng Nghiệp vụ y, Điều dưỡng trưởng Sở Y tế TP.HCM báo cáo tại hội nghị triển khai hoạt động trọng tâm của ngành y tế TP.HCM năm 2025, diễn ra ngày 30.12.Nói về thực trạng thiếu điều dưỡng hiện nay, bà Thùy Linh cho biết, trên thế giới hiện có 28 triệu điều dưỡng, thiếu 10 triệu điều dưỡng so với nhu cầu. Các quốc gia phát triển như Nhật, Mỹ, châu Âu điều dưỡng thiếu hụt nghiêm trọng, do vậy họ đã thay đổi luật Cư trú để tuyển dụng điều dưỡng ở nước ngoài. Theo Hiệp hội điều dưỡng quốc tế, sau đại dịch Covid-19 thì có hơn 20% điều dưỡng nghỉ việc, dẫn đến sự thiếu hụt điều dưỡng ngày càng nghiêm trọng.Nước có tỷ lệ điều dưỡng cao nhất là Phần Lan với 500 điều dưỡng/vạn dân, cao gấp 14 lần so với TP.HCM (TP.HCM đứng thứ 100 với 37,15 điều dưỡng/vạn dân). Còn Việt Nam, đứng 174 với 16,5 điều dưỡng/vạn dân.Theo đề án quy hoạch của Chính phủ, đến 2025, Việt Nam phải có 25 điều dưỡng/vạn dân, đến 2030 thì tỷ lệ này là 33 điều dưỡng và 2050 là 90 điều dưỡng. Riêng TP.HCM phấn đấu đến 2025 là 38 điều dưỡng, đến 2030 là 39 điều dưỡng. Như vậy, đến năm 2025, TP.HCM cần bổ sung thêm 8.000 điều dưỡng, đến năm 2030 bổ sung hơn 17.000 điều dưỡng.Trong khi đó, TP.HCM có 6 trường đào tạo điều dưỡng, mỗi năm có 1.800 điều dưỡng làm việc cho TP.HCM và các tỉnh. Như vậy sau 6 năm (tức 2030) thì đào tạo khoảng 11.000 điều dưỡng. Ngoài ra, mỗi năm có khoảng 300 điều dưỡng nghỉ việc, nghỉ hưu. Như vậy, sau 6 năm TP.HCM cũng chỉ bổ sung được khoảng 50% điều dưỡng theo nhu cầu.Mặt khác, tại TP.HCM, hiện có 0,74 điều dưỡng/giường bệnh (các nước phát triển thì tỷ lệ này là từ 1,5 – 2,2). Như vậy, một điều dưỡng ở TP.HCM phải chăm sóc rất nhiều bệnh nhân. Nhưng lương điều dưỡng là vấn đề quan tâm.Sở Y tế TP.HCM có một khảo sát nhanh đối với điều dưỡng mới công tác tại các bệnh viện và trung tâm y tế. Kết quả cho thấy, đa số các điều dưỡng mới tuyển dụng vào bệnh viện có mức lương khởi điểm từ 5 - 10 triệu đồng, tỷ lệ 66,7%. Nhưng có khoảng 7,4% điều dưỡng mới vào làm mức lương dưới 5 triệu đồng. Còn tỷ lệ điều dưỡng có mức lương 10 - 15 triệu đồng chiếm gần 26%. Đa số mức lương không đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt hằng ngày của điều dưỡng dẫn đến việc thu hút điều dưỡng tại các bệnh viện rất khó khăn."Mức học phí mỗi năm tùy theo trường, thấp nhất là 42 triệu đồng, cao nhất là 87 triệu đồng. Như vậy, một sinh viên điều dưỡng sẽ phải tốn 5 - 10 triệu đồng/tháng và như vậy suốt 4 năm. Mức giá học phí này cũng bằng lương của đa số điều dưỡng mới vào làm tại bệnh viện", bà Thùy Linh thông tin.Theo bà, một điều dưỡng mới vào bệnh viện phải làm 4 năm mới có thể đủ chi phí bù lại học phí bỏ ra, nhưng với điều kiện không được chi tiêu gì cả. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc chiêu sinh điều dưỡng tại các trường trong những năm gần đây."Chúng ta có hơn 28.000 điều dưỡng, hộ sinh và kỹ thuật viên, trong đó hơn 90% đạt trình độ cao đẳng, đại học. Do đó sẽ phân cấp điều dưỡng để thực hiện công việc tại bệnh viện hiệu quả. Cùng với đó tạo môi trường làm việc tích cực, phân công công việc hợp lý để điều dưỡng có thể tái tạo sức lao động", bà Thùy Linh nhấn mạnh.Về lâu dài, theo bà, cần có chính sách để bổ sung, thu hút, tuyển dụng. Cần thí điểm mô hình trợ lý điều dưỡng, trợ thủ nha khoa để hỗ trợ điều dưỡng trong chăm sóc người bệnh, giảm tải công việc cho điều dưỡng để họ có thể tập trung công việc chuyên sâu cho người bệnh. Bổ sung chính sách hỗ trợ một phần kinh phí cho sinh viên điều dưỡng."Hy vọng với những giải pháp này thì TP.HCM dần có thể cải thiện tình hình thiếu nhân lực điều dưỡng để nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh", bà Thùy Linh tin tưởng.Liên quan đến nhân lực điều dưỡng, tại hội nghị, Phó bí thư TP.HCM Nguyễn Phước Lộc cũng đặt vấn đề đào tạo hệ thống điều lưỡng, trợ lý điều dưỡng, trợ thủ nha khoa, hộ sinh và kỹ thuật viên. Ngoài ra còn có nhân viên phục hồi chức năng, nhân viên dinh dưỡng trong các bệnh viện.Ông cũng đặt vấn đề các trường đào tạo thuộc TP.HCM có đào tạo nguồn nhân lực này không? Nếu không đủ điều kiện và năng lực đào tạo thì Trường đại học y khoa Phạm Ngọc Thạch phải thực hiện chức năng này để phục vụ cho phát triển TP.HCM. Đó chính là nội dung trọng tâm để đề xuất cơ chế chính sách; huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực để bảo vệ chăm sóc sức khỏe nhân dân.Theo Phó bí thư Thành ủy TP.HCM, TP.HCM xây dựng hệ thống y tế hiện đại, tiên tiến, ứng dụng kỹ thuật công nghệ cao; ưu tiên một số lĩnh vực và tiếp cận trình độ công nghệ thế giới. Hướng đến mục tiêu TP.HCM là Trung tâm chăm sóc sức khỏe khu vực ASEAN. Bảo đảm đủ về số lượng và nâng cao chất lượng nguồn lực y tế. Tăng cường năng lực y tế dự phòng, y tế cơ sở và y tế chuyên sâu – kỹ thuật cao. Chủ động ứng phó hiệu quả các loại dịch bệnh. Phối hợp tăng cường công tác bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân, quản lý Nhà nước về an toàn thực phẩm.
