4 màu son lì mềm mịn đến mê hoặc, dễ ứng dụng
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Khởi tranh giải eSports cho sinh viên Việt Nam, tổng giải thưởng 1 tỉ đồng
Chuyến xe nghệ thuật không chỉ là một chuyến đi đơn thuần mà còn là một hành trình khám phá văn hóa, nơi những người yêu nghệ thuật có cơ hội tiếp xúc trực tiếp với các tác phẩm, trò chuyện cùng nghệ sĩ và nâng cao hiểu biết dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia.Năm 2024, chương trình tạo ra 5 chuyến đi đầy ý nghĩa với những không gian nghệ thuật đặc sắc ở TP.HCM, Hà Nội. Tiếp nối thành công đó, ban tổ chức cho biết sẽ mở rộng quy mô, nội dung, mang đến những trải nghiệm phong phú hơn. Điểm đặc biệt của Chuyến xe nghệ thuật 2025 là sự mở rộng sang nhiều loại hình nghệ thuật khác nhau, được thể hiện rõ nét qua chủ đề "Giao duyên giữa liền anh liền chị quan họ với các nghệ sĩ nhạc thính phòng", với sự tham gia của nghệ sĩ Bùi Hà Miên, nghệ sĩ violin Trịnh Minh Hiền, nghệ sĩ guitar Đặng Anh Tuấn và đặc biệt là NSND Thanh Lam.Nhìn lại hành trình của Chuyến xe nghệ thuật từ năm 2024, có thể thấy rõ sự đa dạng và phong phú trong các chủ đề được lựa chọn, từ việc khám phá "bộ tứ danh họa Nghiêm - Liên - Sáng - Phái" tại bảo tàng tư nhân của nhà sưu tập Trần Hậu Tuấn đến việc tìm hiểu về nghệ thuật sơn mài Việt Nam tại xưởng vẽ của họa sĩ Hoài Hương. Mỗi chuyến đi đều mang đến những kiến thức và trải nghiệm quý giá.Chuyến xe nghệ thuật được tổ chức định kỳ mỗi tháng, xuất phát từ quán Cà phê Thứ Bảy tại TP.HCM và Hà Nội tới các địa chỉ văn hóa, không gian nghệ thuật được lựa chọn. Đây không chỉ là một hoạt động văn hóa, mà còn là một cầu nối giữa nghệ thuật và công chúng. Thông qua chương trình, những người yêu nghệ thuật có cơ hội tiếp cận gần hơn với các tác phẩm, hiểu rõ hơn về quá trình sáng tạo và trò chuyện trực tiếp với các nghệ sĩ.
Du học thạc sĩ, tiến sĩ miễn phí tại Mỹ: Không khó như bạn nghĩ
Khi được hỏi có biết đến quy định mức lương được trả khi làm việc ca đêm hay không? Thanh Vân tỏ ra khá bất ngờ. Vân cũng không biết có quy định này.
Bước vào trận đấu này, Giám đốc điều hành CLB Thanh Hóa Cao Hoàng Đức đã có chia sẻ sự chờ đợi về hàng công mạnh thứ 2 giải của đội chủ nhà sẽ đối đầu với hàng thủ số 1 V-League của CLB Hà Tĩnh mùa này.Ông Đức có lý khi bày tỏ sự tôn trọng cao cho đội khách đã có 4 trận liền bất bại khi thi đấu xa nhà. Thực tế, thầy trò HLV Nguyễn Thành Công từ khá sớm đã cho CĐV xứ Thanh biết mình giỏi như thế nào, với đòn tấn công sắc sảo.CLB Hà Tĩnh đã tận dụng tối đa sự vắng mặt của trung vệ Gustavo rất giỏi không chiến và khai thác thành công, khi từ biên trái Đình Tiến bấm bóng rất vừa tầm để Geovane bật cao đánh đầu mở tỷ số 1-0 ở phút 11.Bàn thắng sớm của đội khách đã giúp trận đấu càng trở nên thêm hấp dẫn, với những màn "ăn miếng trả miếng", luân phiên đôi công của cầu thủ 2 bên. Cả 2 chơi bóng quyết liệt nhưng tập trung chơi bóng, khiến thời gian bóng chết rất ít.Đến phút 39, CLB Thanh Hóa đã thể hiện được điểm mạnh của mình. Thái Sơn cướp bóng, rất nhanh Luiz Antonio tỉa bóng để A Mít sút tung nóc lưới thủ môn Thanh Tùng, gỡ hòa 1-1. Đây cũng là trận đấu đội trưởng Doãn Ngọc Tân chơi năng nổ, bất chấp sự luân phiên kèm cặp áp sát của đối thủ.Đến phút 55, Helerson bất ngờ ghi bàn từ một tình huống cố định của CLB Hà Tĩnh. Đứng gần cột xa, anh đỡ bóng bằng chân phải, đảo chân và sút tung nóc lưới CLB Thanh Hóa bằng cú ra chân trái hoàn hảo không khác gì một tiền đạo.Tiếc cho đội khách khi VAR vào cuộc đã xác định tiền đạo Geovane đã việt vị trước khi bước lên tranh chấp với hậu vệ Thanh Hóa trước đó, đồng nghĩa tham gia vào tình huống dù không chạm bóng, khiến bàn thắng không được công nhận.Sau tình huống này, cả 2 đội bóng Thanh Hóa và Hà Tĩnh đều không muốn dừng lại, vẫn tích cực đẩy cao tốc độ trận đấu để tìm kiếm thêm bàn thắng. Đội đầu bảng Thanh Hóa tất nhiên không muốn bị kìm chân, tránh cảnh bị nhà đương kim vô địch Nam Định vượt mặt.Đội khách Hà Tĩnh tung Xuân Trường vào từ phút 77 để khai thác những quả chuyền dài vượt tuyến cũng như khai thác các tình huống cố định, cho thấy HLV Nguyễn Thành Công muốn nhân đội khách đang không có đội hình mạnh nhất để lấy trọn 3 điểm, xây chắc vị trí trong tốp 3.Nhưng sự chặt chẽ của hàng thủ 2 bên đã khiến các chân sút dù dốc hết sức vẫn không thể có thêm bàn thắng, chấp nhận hòa 1-1. Đây là trận thứ 3 liên tiếp CLB Thanh Hóa hòa 1-1 và 11 trận bất bại trên mọi mặt trận, trong khi CLB Hà Tĩnh đã có 10 trận liền không thua (chỉ kém 1 trận so với kỷ lục của CLB Công an Hà Nội và CLB Hải Phòng).FPT Play - Đơn vị duy nhất phát sóng trọn vẹn LPBank V.League 1-2024/25, tại https://fptplay.vn
Giá cà phê tăng mạnh, chuỗi cung ứng có nguy cơ đứt gãy
Ở trận “derby cố đô” tại sân SVĐ Quân khu 5 diễn ra sáng 8.1, đội Trường ĐH Khoa học - ĐH Huế đã gây bất ngờ khi đánh bại đội Trường ĐH Kinh tế - ĐH Huế với tỷ số đậm đà 4-0. Trong chiến thắng ấn tượng của đội Trường ĐH Khoa học - ĐH Huế, không thể không nhắc đến tiền đạo Nguyễn Đức Tài. Anh đã tỏa sáng rực rỡ với cú đúp bàn thắng, giúp đội nhà giành trọn 3 điểm.Chân sút có dáng người cao to của đội Trường ĐH Khoa học - ĐH Huế đã chơi thăng hoa với những pha xử lý ở đẳng cấp rất cao để mang về 2 bàn thắng đầu tiên. Phút 11, Đức Tài đón bóng trong vòng cấm và thực hiện động tác giả, trước khi tung cú sút kỹ thuật mở tỷ số. Chỉ 6 phút sau, tiền đạo sinh năm 2002 tiếp tục lên tiếng với cú sút phạt quyết đoán đưa bóng vào góc cao khung thành để nhân đôi cách biệt. Cả hai pha dứt điểm của Đức Tài đều khiến cho thủ môn của đội Trường ĐH Kinh tế - ĐH Huế chỉ biết đứng nhìn.Sau trận đấu, Nguyễn Đức Tài tiết lộ: “Những tình ghi bàn như thế, tôi đã tập đi tập lại rất nhiều lần, đặc biệt là những cú sút phạt trực tiếp. Tôi thường xuyên tập sút phạt trong những buổi tập cùng với đội, và thậm chí là tự tập ở nhà hoặc những khi đi đá bóng cùng bạn bè. Do đó, tôi mới có cảm giác tốt và tự tin để thực hiện những pha bóng như thế khi ra sân thi đấu”.Đáng chú ý, Nguyễn Đức Tài là cầu thủ từng nằm trong thành phần đội ĐH Huế đăng quang ngôi vô địch ngay trong lần đầu tiên giải bóng đá Thanh Niên sinh viên Việt Nam được tổ chức, vào năm 2023 tại sân Trường ĐH Tôn Đức Thắng. Năm 2024, Đức Tài vẫn chơi cho đội ĐH Huế. Nhưng đến mùa giải năm nay (2025), tiền đạo 23 tuổi đã trở về đầu quân cho đội bóng Trường ĐH Khoa học - ĐH Huế, nơi mà anh đang theo học. Đức Tài chia sẻ: “Tôi đã học năm cuối rồi, nên rất muốn cống hiến một điều gì đó cho ngôi trường của mình”.“Tôi đã từng có kỷ niệm đẹp tại TP.HCM, khi cùng đội ĐH Huế vô địch giải bóng đá Thanh Niên sinh viên Việt Nam lần I - 2023. Và trong năm học cuối, tôi muốn có thêm một lần nữa cùng đội bóng của chính trường mình có mặt tại TP.HCM để lưu lại những kỷ niệm đẹp thời sinh viên, và tận hưởng bầu không khí sôi động trên sân Trường ĐH Tôn Đức Thắng”, Đức Tài bày tỏ.Dù đội Trường ĐH Khoa học - ĐH Huế có một trận đấu bùng nổ và thắng đậm 4-0 trước đội Trường ĐH Kinh tế - ĐH Huế, nhưng cảm xúc của Nguyễn Đức Tài vào lúc này là vui buồn lẫn lộn. Bởi, đội Trường ĐH Khoa học - ĐH Huế không còn quyền tự quyết, mà phải phụ thuộc vào kết quả của trận đấu còn lại giữa đội ĐH Duy Tân và đội Trường ĐH Kinh tế - ĐH Huế (lượt cuối ngày 10.1). Ở lượt trận đầu tiên, đội Trường ĐH Khoa học - ĐH Huế thua 0-2 trước đội ĐH Duy Tân. Do đó, nếu đội ĐH Duy Tân để thua ở trận cuối, thì đội Trường ĐH Khoa học - Huế mới sáng cửa đi tiếp.Tại SVĐ Quân khu 5, VNPT Đà Nẵng đã hỗ trợ đường truyền Internet siêu tốc độ cao - Công nghệ XGSPON cho giải bóng đá Thanh Niên sinh viên Việt Nam lần III - 2025 cúp THACO.
