Nhận định bóng đá PSG vs Bayern Munich (2 giờ ngày 14.4): PSG không chủ trương cầm hòa
Hãng AFP ngày 18.1 đưa tin Phó thủ tướng Croatia Josip Dabro, thành viên đảng cực hữu Phong trào Quê hương, vừa từ chức sau khi xuất hiện đoạn phim cho thấy ông nổ súng từ một chiếc ô tô đang di chuyển.Sự việc gây thêm rắc rối cho nội các của Thủ tướng Andrej Plenkovic, sau khi cựu Bộ trưởng Y tế Vili Bros bị sa thải hồi tháng 11.2023 và đối diện cuộc điều tra tham nhũng."Tôi xin nộp đơn từ chức không thể thu hồi", ông Dabro (42 tuổi) viết trên Facebook. Quan chức này còn kiêm nhiệm chức Bộ trưởng Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Croatia trong chính phủ của ông Plenkovic.Đoạn phim, được công bố bởi tờ Jutarnji List vào đầu tuần này, cho thấy cảnh ông Dabro ngồi trên ghế hành khách của một chiếc ô tô đang di chuyển, hát theo nhạc lớn và bắn súng ngắn vào bóng tối. Ánh đèn ở phía xa dường như cho thấy một khu vực có người ở."Tôi biết rằng những hoàn cảnh này tạo thêm gánh nặng cho chính phủ và đảng của tôi. Tình trạng cá nhân của tôi không nên làm chính phủ và bộ mất tập trung vào các ưu tiên hoặc trì hoãn các cải cách cần thiết", ông viết trong thông báo từ chức.Ông cho biết ông đã tìm cách thực hiện "những thay đổi" trong Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản để mang lại "sự minh bạch" hơn và đã phải chịu "những áp lực và mối đe dọa đáng kể".Trong phản ứng đầu tiên về đoạn video trên, Phó thủ tướng Dabro cho biết đoạn video đó được quay cách đây vài năm và ông đã bắn đạn huấn luyện.Chính phủ Croatia cho rằng hành vi của ông là "không phù hợp và vô trách nhiệm".Vào tháng 5.2024, đảng Liên minh Dân chủ (HDZ) của Thủ tướng Plenkovic liên minh với đảng Phong trào Quê hương của ông Dabro, với quan điểm chống nhập cư, chống LGBT và khuyến khích cấm phá thai.Lãnh đạo đảng Phong trào quê hương Ivan Penava khẳng định liên minh vẫn "ổn định".Ông nói trong một cuộc họp báo rằng đoạn video trên "là riêng tư và được gửi cho những người mà ông Dabro nghĩ là bạn của ông ấy... Không lúc nào ông ấy gây nguy hiểm đến tính mạng của bất kỳ ai".Tuyển lao động sang Nhật Bản làm xây dựng, chế tạo với lương 24-35 triệu đồng/tháng
Sự kiện ra mắt phim điện ảnh Bộ tứ báo thủ của đạo diễn Trấn Thành thu hút sự góp mặt của nhiều sao Việt như NSND Kim Xuân, NSND Việt Anh, Thu Trang, Kiều Linh, Tóc Tiên, Minh Hằng… Trong đó màn hội ngộ của chị em Hà Phương - Minh Tuyết trên thảm đỏ được nhiều người quan tâm. Đây là lần hiếm hoi hai nghệ sĩ đồng hành tại một sự kiện giải trí. Trên thảm đỏ, Hà Phương ghi điểm với phong cách thanh lịch. Cô chọn bộ váy trắng bó sát kết hợp cùng lối trang điểm nhẹ nhàng. Trong khi đó, giọng ca Đã không yêu thì thôi khéo léo khoe vóc dáng chuẩn sau khi giảm 9kg bằng bộ váy đen bó sát, khoét sâu ở phần ngực. Sau khi gây ấn tượng ở Chị đẹp đạp gió, Minh Tuyết chăm chỉ tham gia các hoạt động giải trí tại Việt Nam. Tại sự kiện, Hà Phương dành nhiều lời khen ngợi cho Trấn Thành cũng như dàn diễn viên Bộ tứ báo thủ. Theo nữ ca sĩ, nam đạo diễn đã biết cách nắm bắt thị trường để mang đến một tác phẩm chỉn chu dịp tết. Ngoài ra, Hà Phương cũng dành lời “có cánh” cho dàn diễn viên trẻ trong phim gồm Kỳ Duyên, Tiểu Vy và Quốc Anh. Cô mong dự án mới của Trấn Thành sẽ nhận được sự yêu mến của khán giả trong dịp Tết Nguyên đán.Khi được hỏi về lý do thời gian gần đây, Hà Phương tích cực quan tâm vào các sự kiện ra mắt phim, nữ ca sĩ cho biết bản thân cô rất yêu thích phim Việt. Dù ở nước ngoài, nữ ca sĩ vẫn luôn theo dõi, thường xuyên xem những các dự án và vui khi thấy rằng nền điện ảnh nước nhà ngày càng phát triển. Hà Phương cũng tiết lộ đang ấp ủ kế hoạch sẽ thực hiện một dự án phim ảnh trong thời gian sắp tới. Bên cạnh đó, cũng tại buổi ra mắt Bộ tứ báo thủ, khi được hỏi về kế hoạch sắp tới, Hà Phương tiết lộ sẽ đón tết cùng gia đình ở Việt Nam. Giọng ca Hoa cau vườn trầu dự kiến kết hợp với việc mang hơi ấm mùa xuân đến với những mảnh đời bất hạnh, gặp khó khăn trong cuộc sống. Vào ngày 1.2 (mùng 4 tết), Hà Phương cho ra mắt dự án Mẹ và quê hương trên kênh Today TV. Đây là chương trình kể về cuộc đời bố ruột là nhạc sĩ Trần Quang Hiển với sự góp mặt đầy đủ của đại gia đình toàn người nổi tiếng như: vợ chồng nhạc sĩ Trần Quang Hiển cùng ba cô con gái Cẩm Ly - Hà Phương - Minh Tuyết và dàn khách mời như NSND Kim Xuân, Mỹ Uyên, nghệ sĩ Hữu Quốc, diễn viên Hoài An, Mai Huỳnh, nghệ sĩ Minh Ngọc, Bảo Trí, Trương Minh Cường, Thu Tuyết, Thái San…
Lý do nút video chuyên dụng trên iPhone 16 là ý tưởng tuyệt vời
Chiều 20.3, tại họp báo thường kỳ Bộ Ngoại giao, phóng viên đã nêu câu hỏi về công tác bảo hộ công dân Việt Nam được giải cứu tại khu vực biên giới Myanmar - Thái Lan. Trả lời câu hỏi này, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng cho biết, theo thông tin của Đại sứ quán Việt Nam tại Myanmar, các cơ quan chức năng nước này đã thông báo về một số trường hợp công dân Việt Nam đang bị tạm giữ do vi phạm các quy định về xuất - nhập cảnh vào Myanmar sau các đợt truy quét, triệt phá các cơ sở lừa đảo trực tuyến tại khu vực Myawaddy, khu vực này gần biên giới giữa Myanmar và Thái Lan."Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ Ngoại giao, Đại sứ quán Việt Nam ở Myanmar đã yêu cầu các cơ quan chức năng sở tại bảo đảm an toàn và điều kiện sinh hoạt cho công dân Việt Nam", bà Hằng nói.Theo Người phát ngôn Bộ Ngoại giao, Bộ Ngoại giao đang phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong nước để xác minh nhân thân của công dân Việt Nam bị tạm giữ, đồng thời chỉ đạo các cơ quan đại diện Việt Nam tại Myanmar và Thái Lan tiếp tục làm việc với các cơ quan chức năng của sở tại để kịp thời triển khai các biện pháp bảo hộ, hỗ trợ công dân về nước.
Thời tiết ở Đà Nẵng hửng nắng, se lạnh… thuận lợi cho người dân, du khách hào hứng du xuân, check-in đường hoa xuân Ất Tỵ năm 2025. Đặc biệt, du khách thập phương thích thú nán lại Đà Nẵng để chụp ảnh kỷ niệm cùng linh vật rắn 'dũng mãnh'.Mở cửa phục vụ người dân và du khách dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ, đường hoa xuân Đà Nẵng đã thu hút rất đông người đến vui chơi, check-in, thưởng lãm. Ghi nhận của PV Thanh Niên sáng 27.1 (28 tết), tại khu vực phía nam cầu Rồng (Q.Hải Châu), nơi bài trí nhiều tiểu cảnh với thiết kế rực rỡ sắc hoa xuân, đông đảo người dân, du khách đến chụp ảnh. Đặc biệt, linh vật rắn đầy uy nghi là điểm chụp ảnh "hot" tết 2025.Chị Phạm Thanh Tình (quê H.Hòa Vang, TP.Đà Nẵng) vừa cùng gia đình tạm rời TP.HCM để đưa 2 con nhỏ về quê nội đón tết sau 2 năm ăn tết xa nhà. Dự báo thời tiết tại TP.Đà Nẵng có mưa lớn những ngày cận tết khiến gia đình chị rất lo lắng. Tuy nhiên, sáng nay 27.1, thời tiết ở Đà Nẵng hửng nắng sau 1 đêm có mưa, trời se lạnh với nhiệt độ khoảng 19oC… đã khiến chị rất vui."Tiết trời ngày cận tết rất thuận lợi. Gia đình tôi tranh thủ trời di chuyển đoạn đường gần 15 km đến cầu Rồng để check-in đường hoa xuân Ất Tỵ năm 2025", chị Tình nói.Ông Trịnh Tấn Long (quê tỉnh Nghệ An) cùng các con về quê đón Tết Nguyên đán, trước khi xe di chuyển khỏi TP.Đà Nẵng đã cùng bạn bè tranh thủ ghé qua đường hoa tết để chụp ảnh kỷ niệm."Khi đi ngang đường hoa, thấy đông đúc người chơi tết rất sớm. Tôi đã đề nghị cả gia đình và bạn bè dừng xe để chụp ảnh cùng linh vật rắn, cầu Rồng để làm kỷ niệm vì gia đình tôi sẽ đón tết ở quê nhà đến mùng 10 tháng giêng", ông Long nói.
Billie Eilish trở lại, album mới được đánh giá cao
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
