Rác, xà bần ngập đường
Tết Nguyên đán là thời điểm đầu của chu kỳ năm mới. Khi căn cứ vào các sử liệu và văn hóa dân gian, chúng ta khó xác định người Việt bắt đầu ăn tết vào dịp lập xuân từ khi nào; tuy nhiên, nhắc về nguồn gốc tết chúng ta lại có nhiều thông tin thú vị.PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ, Giảng viên cao cấp Viện Phát triển năng lực lãnh đạo, Đại học Quốc gia TP.HCM cho biết, người Việt cổ sớm hiểu và xác định Tết Nguyên đán là mở đầu cho một năm nông lịch nhờ vào khả năng nhận thức sự tuần hoàn của thời tiết và sự thích ứng của vụ mùa ngoài đồng. Từ thời cổ đại, khi tổ tiên người Việt nhận thức được sự chuyển giao của thời tiết và chu kỳ thời gian trong năm đã có một số hình thức sơ khai về việc xác lập chu kỳ tuần hoàn và tổ chức đón tết. Khảo cứu về phong tục của người Bách Việt cổ, trong đó có tổ tiên Lạc Việt, cho thấy ngày tết đầu năm trước đây rơi vào đầu tháng 11 âm lịch (ứng với tháng Tý), chứ không phải đầu tháng giêng (tháng Dần). Cụ thể, người Việt xưa không dùng số đếm để gọi ngày, tháng mà dùng Thiên can – Địa chi để gọi tên, chẳng hạn hết tháng Tý thì tới tháng Sửu, rồi đến Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi là hết một năm. Giờ Tý là giờ chuyển giao giữa hai ngày trong đêm, tháng Tý là tháng lạnh nhất trong năm - tháng 11, ứng với thời điểm Đông chí, thời điểm để bắt đầu một chu kỳ đếm mới. Lúc này mùa màng cũng đã kết thúc, người Việt xưa nghỉ ngơi để chờ đến khi thời tiết ấm lên mới tính tới việc gieo cấy mùa sau. Vì vậy, họ đã chọn đầu tháng Tý (tức tháng 11 âm lịch) để ăn tết. Tính từ đầu tháng 11 cho tới đầu tháng 5 năm sau là trọn 6 tháng; do đó, người Việt gọi Tết Đoan ngọ ngày mùng 5.5 âm lịch là Tết nửa năm. "Có giả thuyết cho rằng, tháng 11 ở Việt Nam trời chưa quá lạnh, người Việt cổ có thể tổ chức các hoạt động đón tết. Trong khi đó, ở Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản… tháng 11 là bắt đầu vào chính đông, quá lạnh không ăn tết được nên họ phải tính toán lựa chọn thời điểm tiết lập xuân để ăn tết, chính vì thế họ xác định tết âm lịch vào tháng Dần (tức tháng giêng, ngay trước hoặc sau tiết lập xuân). Họ xác định tháng Dần là tháng đầu năm, gọi là "Chính nguyệt" (tức tháng chính trong năm). Quá trình này diễn ra rất sớm trong lịch sử, dưới nhãn quan "di phong định tục" . Trong quá trình tiếp xúc văn hóa và hội nhập, người Việt cổ đã dần chuyển đổi tổ chức đón tết từ đầu tháng Tý (tháng 11) sang đầu tháng Dần (tháng giêng) như ngày nay vậy", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ chia sẻ.Trước đây không lâu, một số làng quê ở Vĩnh Phúc, Phú Thọ - nơi được cho là vùng đất kinh đô xưa của nhà nước Văn Lang xưa của các vị vua Hùng còn lưu lại một số tập tục cổ (như tục ăn đất khoán hun khói, tục làm lễ mở cửa rừng...) gợi về ký ức của ngày tết cổ xưa vào đầu tháng 11 của người Việt cổ. Một số gia đình người Việt gốc Hoa ở Đồng bằng sông Cửu Long vốn có nền tảng Bách Việt cổ cũng tổ chức cúng tết Đông chí bằng chè trôi nước, bánh ngọt và trái cây, coi tết Đông chí là ngưỡng thêm tuổi mới của mọi người. Như đã nói, trên đây là một giả thuyết cần có nhiều khảo cứu hơn nữa để làm rõ hơn vấn đề.Theo PGS.TS. Nguyễn Ngọc Thơ, khó có thể biết rõ người Việt xưa ăn tết thế nào nhưng cơ bản tết không thay đổi về ý nghĩa. Tết xưa còn lưu lại trong ký ức người Việt Nam hôm nay chỉ có thể là ký ức tết từ thời bao cấp hay ở giai đoạn đầu của cải cách – mở cửa mà thôi. Phong tục ngày tết xưa về cơ bản thể hiện sinh động các ý nghĩa tạ ơn đất trời, thần linh và tổ tiên, củng cố mối quan hệ vốn có của gia đình - dòng tộc, thực hiện các nghi lễ cổ truyền để chào đón năm mới và truyền dạy văn hóa cho các thế hệ con cháu, củng cố và mở rộng giao tiếp với láng giềng xung quanh, tổng kết – đúc kết kinh nghiệm của năm cũ và gửi gắm mong ước cho năm mới, chuẩn bị tâm thế mới cho năm làm việc tiếp theo. Nhìn chung, dù là tết xưa hay tết nay gì đi nữa thì ngày tết vẫn là dịp để chúng ta nhìn lại những thành quả của năm cũ và rút ra bài học cho năm mới (đối với cá nhân) và củng cố truyền thống gia đình và các mối quan hệ (đối với xã hội). Ông Thơ cho rằng, trước đây, cuộc sống hằng ngày chưa thật đủ đầy nên người ta mong đến tết để được nghỉ ngơi, ăn ngon, mặc đẹp. Vậy nên mới có câu:Cu kêu 3 tiếng cu kêuMong mau tới tết dựng nêu ăn chè.Còn ngày nay, cuộc sống no ấm hơn nên việc ăn mặc không là vấn đề nữa. Thay vào đó, sau một năm làm việc vất vả, dịp tết được nghỉ dài ngày, nhiều người quay về gia đình đoàn tụ và đón tết với gia đình trong khi không ít người muốn được nghỉ ngơi, giải trí, giao tiếp (không muốn các nghi lễ theo họ là "rườm rà"), hoặc đi du lịch..., nên dường như có sự chuyển dịch từ "ăn tết" sang "chơi tết". Dù vậy, dù là "ăn tết", "chơi tết" hay gì đi nữa thì các nghi lễ truyền thống trong dịp tết như cúng ông Táo, cúng tất niên và đ1n ông bà tổ tiên về ăn tết, cúng giao thừa, mừng tuổi ông bà cha mẹ, lì xì trẻ thơ, chúc tết dòng họ, láng giềng, thăm viếng thầy cô cũ thưở thiếu thời, tạ ơn những quý nhân đã giúp đỡ trong đời... vẫn được ưu tiên gìn giữ. Nói cách khác, các ý nghĩa cơ bản của ngày tết vẫn được giữ nguyên trạng qua phong tục và nghi lễ, việc tổ chức "ăn tết" hay "chơi tết" chỉ là hình thức thích ứng của cuộc sống đương đại. Cũng cần nhấn mạnh rằng, các phong tục, nghi lễ quan trọng trong mấy ngày tết chỉ đẹp khi chúng ta không tạo gánh nặng các thành viên gia đình, nhất là phụ nữ (chẳng hạn bắt buộc phải mâm cao cỗ đầy, nấu nướng phải tươm tất nhiều món, gánh nặng con cháu làm ăn xa quay về phải "lễ nghĩa" đầy đủ với cả họ, cả làng...). Tết là dịp sum vầy để củng cố hay xây đắp truyền thống gia đình, chúng ta cần chú ý đến nhu cầu được nghỉ ngơi, chơi tết của phụ nữ trong nhà và những người trẻ vốn đã vất vả ngược xuôi mưu sinh trong suốt năm qua. Theo nhà nghiên cứu văn hóa, dù là ăn tết hay chơi tết chúng ta cũng cần chú ý yếu tố về sự ấm cúng của gia đình, đặc biệt là những người có tuổi, ông bà cao tuổi vì ngày tết là khoảng thời gian thiêng liêng để các bậc cao niên được sống trong không gian thiêng liêng của gia đình, được tương tác, đối thoại và thể hiện lòng tôn kính, kính nhớ với tổ tiên. Đối với nhiều gia đình Việt Nam, bàn thờ tổ tiên những ngày tết phải đầy đủ lễ phẩm và nhang khói, có như vậy họ mới cảm thấy ấm cúng, an lòng. Vậy nên người trẻ mong muốn tổ chức chơi tết (như mời bố mẹ đi du lịch xa nhà chẳng hạn) phải lưu ý việc này."Do đó, nếu người trẻ mong muốn mời ba mẹ rời quê lên thành phố ăn tết hay cùng nhau đi du lịch đó đây mà ba mẹ từ chối thì không nên buồn, bởi ba mẹ và những người lớn trong nhà còn có những nhiệm vụ phải làm để giữ lửa, giữ phong tục, giao tiếp với người tổ tiên đã khuất", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ lưu ý.Thêm vào đó, những ai đang làm bố làm mẹ cần chú ý tạo điều kiện để con trẻ được trải nghiệm không khí tết qua những tập tục cổ truyền như cùng bố mẹ tảo mộ ông bà, bài trí bàn thờ, dán liễn xuân, quây quần bên nồi bánh chưng/bánh tét và sum họp đêm giao thừa, được mặc trang phục đẹp nhất chúc tết ông bà cha mẹ, mừng tuổi dòng họ, láng giềng, khuyến khích các con biết thể hiện lòng biết ơn đối với gia đình, thầy cô, láng giềng. Tất cả những hình ảnh ấy sẽ kết thành ký ức tuổi thơ thật đẹp về ngày tết, sẽ theo các con suốt cuộc đời, và sẽ thôi thúc chúng thực hiện những điều tương tự đối với thế hệ sau nữa khi chúng trưởng thành.Nam diễn viên mạo danh 'sếp' Viện KSND tối cao, lừa đảo chạy án
Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết hiện tượng El Nino sẽ đạt cường độ cao trong 3 tháng đầu năm 2024 với xác suất trên 90%; sau đó giảm dần về cường độ nhưng vẫn có khả năng duy trì tới tháng 6.2024 với xác suất khoảng 65%. Vì vậy, trong 3 tháng đầu năm 2024, hoạt động của không khí lạnh có khả năng yếu hơn so với trung bình nhiều năm nên số ngày rét đậm, rét hại ở mức thấp hơn so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ. Tuy nhiên, cần đề phòng các đợt không khí lạnh có cường độ mạnh (đặc biệt trong tháng 1 - 2) gây rét đậm, rét hại trên diện rộng và băng giá, sương muối ở khu vực vùng núi khu vực Bắc bộ và Bắc Trung bộ.
Tin tức thời tiết hôm nay 20.4.2024: Tây nguyên, Nam bộ nắng nóng gay gắt
“Tỉnh lại sau ca đại phẫu, tâm trạng mình rất tuyệt vọng, hụt hẫng và chán nản. Mẹ mình là người kề cận chăm sóc và bà cũng đã khóc rất nhiều. Sau 1 tháng nằm trên giường bệnh, mình được chuyển sang phục hồi chức năng. Mình dần tự an ủi bản thân, lấy lại tinh thần để làm chỗ dựa cho mẹ”, anh Hải chia sẻ.
Nhiều năm qua, đông đảo người trẻ đã viết đơn tình nguyện tham gia nghĩa vụ quân sự. Trong năm nay, có thêm nhiều người trẻ làm việc này.
T.Ư Đoàn tặng quà tết cho người dân tại Thanh Hóa
Ban tổ chức thông báo chương trình truyền hình trực tiếp lễ trao giải Oscar vào ngày 2.3 sẽ "ghi nhận những người đã chiến đấu dũng cảm chống lại nạn cháy rừng".Bộ phim nhạc kịch Emilia Pérez, kể về một trùm ma túy trải qua phẫu thuật chuyển đổi giới tính, đã dẫn đầu danh sách với 13 đề cử. Theo sát phía sau là The Brutalist - một phim sử thi khám phá trải nghiệm của người nhập cư và Wicked - phiên bản điện ảnh ăn khách của một tác phẩm gây sốt trên sân khấu Broadway - đều nhận được mỗi phim 10 đề cử. Tác phẩm kinh dị Conclave về cuộc bầu cử Đức giáo hoàng mới cùng với A Complete Unknown mô tả những năm đầu vào nghề của Bob Dylan đều nhận 8 đề cử. 5 bộ phim kể trên đều được đề cử hạng mục Phim hay nhất, giải thưởng cao nhất của buổi lễ, cùng với các phim độc lập như Anora, Nickel Boys, I'm Still Here, The Substance và bom tấn Dune: Part Two. Trong đó được đánh giá cao là Emilia Pérez.Timothée Chalamet – ngôi sao từng chứng minh sức hút phòng vé với Dune và Wonka được đề cử Nam diễn viên chính xuất sắc cho màn trình diễn biến hóa khôn lường qua vai Bob Dylan trong A Complete Unknown. Anh đối đầu với ngôi sao của The Brutalist là Adrien Brody, từng là nghệ sĩ trẻ nhất giành giải Nam diễn viên chính xuất sắc trong lịch sử giải Oscar ở tuổi 29 qua The Pianist năm 2003.Ở hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc, mọi chú ý đổ dồn về Demi Moore, một trong những ngôi sao sáng nhất của Hollywood vào những năm 1990, tiếp tục sự nghiệp trở lại của mình qua phim kinh dị The Substance. Ứng cử viên còn lại là ngôi sao phim Emilia Pérez, Karla Sofía Gascón, khi làm nên lịch sử: trở thành diễn viên chuyển giới đầu tiên được đề cử giải Oscar kèm theo là hàng loạt scandal khi đăng tải những bình luận khiếm nhã về bạn diễn trên mạng xã hội. Zoe Saldaña, nổi tiếng với vai chính trong các bộ phim bom tấn như Avatar, đã thể hiện tài năng ca hát và nhảy múa trong vai một luật sư phim Emilia Pérez. Cô nhận đề cử giải nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất. Các đối thủ của cô bao gồm Ariana Grande (Wicked), Felicity Jones (The Brutalist), Monica Barbaro (A Complete Unknown) và Isabella Rossellini (Conclave). Nhiều dự đoán Saldaña sẽ nhận giải.Brady Corbet đạo diễn The Brutalist nhận đề cử Đạo diễn xuất sắc nhất, cạnh tranh với nhà làm phim Pháp Jacques Audiard (Emilia Pérez), Coralie Fargeat (The Substance), Sean Baker (Anora) và James Mangold (A Complete Unknown). Giải Oscar lần đầu tiên được trao cách đây gần một thế kỷ, như một cách để thúc đẩy ngành công nghiệp điện ảnh Mỹ. Trong 97 năm qua, ngành công nghiệp này đã trải qua những thay đổi lớn về kỹ thuật, công nghệ lẫn nghệ thuật.
