Thương nhớ phù sa
Tết Nguyên đán là thời điểm đầu của chu kỳ năm mới. Khi căn cứ vào các sử liệu và văn hóa dân gian, chúng ta khó xác định người Việt bắt đầu ăn tết vào dịp lập xuân từ khi nào; tuy nhiên, nhắc về nguồn gốc tết chúng ta lại có nhiều thông tin thú vị.PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ, Giảng viên cao cấp Viện Phát triển năng lực lãnh đạo, Đại học Quốc gia TP.HCM cho biết, người Việt cổ sớm hiểu và xác định Tết Nguyên đán là mở đầu cho một năm nông lịch nhờ vào khả năng nhận thức sự tuần hoàn của thời tiết và sự thích ứng của vụ mùa ngoài đồng. Từ thời cổ đại, khi tổ tiên người Việt nhận thức được sự chuyển giao của thời tiết và chu kỳ thời gian trong năm đã có một số hình thức sơ khai về việc xác lập chu kỳ tuần hoàn và tổ chức đón tết. Khảo cứu về phong tục của người Bách Việt cổ, trong đó có tổ tiên Lạc Việt, cho thấy ngày tết đầu năm trước đây rơi vào đầu tháng 11 âm lịch (ứng với tháng Tý), chứ không phải đầu tháng giêng (tháng Dần). Cụ thể, người Việt xưa không dùng số đếm để gọi ngày, tháng mà dùng Thiên can – Địa chi để gọi tên, chẳng hạn hết tháng Tý thì tới tháng Sửu, rồi đến Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi là hết một năm. Giờ Tý là giờ chuyển giao giữa hai ngày trong đêm, tháng Tý là tháng lạnh nhất trong năm - tháng 11, ứng với thời điểm Đông chí, thời điểm để bắt đầu một chu kỳ đếm mới. Lúc này mùa màng cũng đã kết thúc, người Việt xưa nghỉ ngơi để chờ đến khi thời tiết ấm lên mới tính tới việc gieo cấy mùa sau. Vì vậy, họ đã chọn đầu tháng Tý (tức tháng 11 âm lịch) để ăn tết. Tính từ đầu tháng 11 cho tới đầu tháng 5 năm sau là trọn 6 tháng; do đó, người Việt gọi Tết Đoan ngọ ngày mùng 5.5 âm lịch là Tết nửa năm. "Có giả thuyết cho rằng, tháng 11 ở Việt Nam trời chưa quá lạnh, người Việt cổ có thể tổ chức các hoạt động đón tết. Trong khi đó, ở Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản… tháng 11 là bắt đầu vào chính đông, quá lạnh không ăn tết được nên họ phải tính toán lựa chọn thời điểm tiết lập xuân để ăn tết, chính vì thế họ xác định tết âm lịch vào tháng Dần (tức tháng giêng, ngay trước hoặc sau tiết lập xuân). Họ xác định tháng Dần là tháng đầu năm, gọi là "Chính nguyệt" (tức tháng chính trong năm). Quá trình này diễn ra rất sớm trong lịch sử, dưới nhãn quan "di phong định tục" . Trong quá trình tiếp xúc văn hóa và hội nhập, người Việt cổ đã dần chuyển đổi tổ chức đón tết từ đầu tháng Tý (tháng 11) sang đầu tháng Dần (tháng giêng) như ngày nay vậy", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ chia sẻ.Trước đây không lâu, một số làng quê ở Vĩnh Phúc, Phú Thọ - nơi được cho là vùng đất kinh đô xưa của nhà nước Văn Lang xưa của các vị vua Hùng còn lưu lại một số tập tục cổ (như tục ăn đất khoán hun khói, tục làm lễ mở cửa rừng...) gợi về ký ức của ngày tết cổ xưa vào đầu tháng 11 của người Việt cổ. Một số gia đình người Việt gốc Hoa ở Đồng bằng sông Cửu Long vốn có nền tảng Bách Việt cổ cũng tổ chức cúng tết Đông chí bằng chè trôi nước, bánh ngọt và trái cây, coi tết Đông chí là ngưỡng thêm tuổi mới của mọi người. Như đã nói, trên đây là một giả thuyết cần có nhiều khảo cứu hơn nữa để làm rõ hơn vấn đề.Theo PGS.TS. Nguyễn Ngọc Thơ, khó có thể biết rõ người Việt xưa ăn tết thế nào nhưng cơ bản tết không thay đổi về ý nghĩa. Tết xưa còn lưu lại trong ký ức người Việt Nam hôm nay chỉ có thể là ký ức tết từ thời bao cấp hay ở giai đoạn đầu của cải cách – mở cửa mà thôi. Phong tục ngày tết xưa về cơ bản thể hiện sinh động các ý nghĩa tạ ơn đất trời, thần linh và tổ tiên, củng cố mối quan hệ vốn có của gia đình - dòng tộc, thực hiện các nghi lễ cổ truyền để chào đón năm mới và truyền dạy văn hóa cho các thế hệ con cháu, củng cố và mở rộng giao tiếp với láng giềng xung quanh, tổng kết – đúc kết kinh nghiệm của năm cũ và gửi gắm mong ước cho năm mới, chuẩn bị tâm thế mới cho năm làm việc tiếp theo. Nhìn chung, dù là tết xưa hay tết nay gì đi nữa thì ngày tết vẫn là dịp để chúng ta nhìn lại những thành quả của năm cũ và rút ra bài học cho năm mới (đối với cá nhân) và củng cố truyền thống gia đình và các mối quan hệ (đối với xã hội). Ông Thơ cho rằng, trước đây, cuộc sống hằng ngày chưa thật đủ đầy nên người ta mong đến tết để được nghỉ ngơi, ăn ngon, mặc đẹp. Vậy nên mới có câu:Cu kêu 3 tiếng cu kêuMong mau tới tết dựng nêu ăn chè.Còn ngày nay, cuộc sống no ấm hơn nên việc ăn mặc không là vấn đề nữa. Thay vào đó, sau một năm làm việc vất vả, dịp tết được nghỉ dài ngày, nhiều người quay về gia đình đoàn tụ và đón tết với gia đình trong khi không ít người muốn được nghỉ ngơi, giải trí, giao tiếp (không muốn các nghi lễ theo họ là "rườm rà"), hoặc đi du lịch..., nên dường như có sự chuyển dịch từ "ăn tết" sang "chơi tết". Dù vậy, dù là "ăn tết", "chơi tết" hay gì đi nữa thì các nghi lễ truyền thống trong dịp tết như cúng ông Táo, cúng tất niên và đ1n ông bà tổ tiên về ăn tết, cúng giao thừa, mừng tuổi ông bà cha mẹ, lì xì trẻ thơ, chúc tết dòng họ, láng giềng, thăm viếng thầy cô cũ thưở thiếu thời, tạ ơn những quý nhân đã giúp đỡ trong đời... vẫn được ưu tiên gìn giữ. Nói cách khác, các ý nghĩa cơ bản của ngày tết vẫn được giữ nguyên trạng qua phong tục và nghi lễ, việc tổ chức "ăn tết" hay "chơi tết" chỉ là hình thức thích ứng của cuộc sống đương đại. Cũng cần nhấn mạnh rằng, các phong tục, nghi lễ quan trọng trong mấy ngày tết chỉ đẹp khi chúng ta không tạo gánh nặng các thành viên gia đình, nhất là phụ nữ (chẳng hạn bắt buộc phải mâm cao cỗ đầy, nấu nướng phải tươm tất nhiều món, gánh nặng con cháu làm ăn xa quay về phải "lễ nghĩa" đầy đủ với cả họ, cả làng...). Tết là dịp sum vầy để củng cố hay xây đắp truyền thống gia đình, chúng ta cần chú ý đến nhu cầu được nghỉ ngơi, chơi tết của phụ nữ trong nhà và những người trẻ vốn đã vất vả ngược xuôi mưu sinh trong suốt năm qua. Theo nhà nghiên cứu văn hóa, dù là ăn tết hay chơi tết chúng ta cũng cần chú ý yếu tố về sự ấm cúng của gia đình, đặc biệt là những người có tuổi, ông bà cao tuổi vì ngày tết là khoảng thời gian thiêng liêng để các bậc cao niên được sống trong không gian thiêng liêng của gia đình, được tương tác, đối thoại và thể hiện lòng tôn kính, kính nhớ với tổ tiên. Đối với nhiều gia đình Việt Nam, bàn thờ tổ tiên những ngày tết phải đầy đủ lễ phẩm và nhang khói, có như vậy họ mới cảm thấy ấm cúng, an lòng. Vậy nên người trẻ mong muốn tổ chức chơi tết (như mời bố mẹ đi du lịch xa nhà chẳng hạn) phải lưu ý việc này."Do đó, nếu người trẻ mong muốn mời ba mẹ rời quê lên thành phố ăn tết hay cùng nhau đi du lịch đó đây mà ba mẹ từ chối thì không nên buồn, bởi ba mẹ và những người lớn trong nhà còn có những nhiệm vụ phải làm để giữ lửa, giữ phong tục, giao tiếp với người tổ tiên đã khuất", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ lưu ý.Thêm vào đó, những ai đang làm bố làm mẹ cần chú ý tạo điều kiện để con trẻ được trải nghiệm không khí tết qua những tập tục cổ truyền như cùng bố mẹ tảo mộ ông bà, bài trí bàn thờ, dán liễn xuân, quây quần bên nồi bánh chưng/bánh tét và sum họp đêm giao thừa, được mặc trang phục đẹp nhất chúc tết ông bà cha mẹ, mừng tuổi dòng họ, láng giềng, khuyến khích các con biết thể hiện lòng biết ơn đối với gia đình, thầy cô, láng giềng. Tất cả những hình ảnh ấy sẽ kết thành ký ức tuổi thơ thật đẹp về ngày tết, sẽ theo các con suốt cuộc đời, và sẽ thôi thúc chúng thực hiện những điều tương tự đối với thế hệ sau nữa khi chúng trưởng thành.Nhiệt độ TP.HCM cao nhất từ đầu năm đến nay, Nam bộ nắng nóng như 'chảo lửa'
Quân đội Li Băng ngày 18.2 thông báo đã triển khai lực lượng đến các khu vực miền nam nước này sau khi lực lượng Israel rời đi, theo AFP.Theo thỏa thuận ngừng bắn đạt được vào cuối năm ngoái, Israel phải rút quân khỏi miền nam Li Băng trong vòng 60 ngày nhưng hạn chót đã được kéo dài đến ngày 18.2.Cũng theo thỏa thuận do Mỹ và Pháp làm trung gian nói trên, quân đội Li Băng cùng lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp Quốc sẽ triển khai tại các vùng đó. Lực lượng Hezbollah sẽ rút về phía bắc sông Litani, cách biên giới khoảng 30 km, và phá bỏ các cơ sở quân sự còn lại trong vùng.Bộ trưởng Quốc phòng Israel Katz của Israel cùng ngày xác nhận binh sĩ đã rút đi, ngoại trừ 5 vị trí chiến lược được coi là vùng đệm. Lực lượng Israel trong vùng đó "sẽ tiếp tục hành động mạnh mẽ và không khoan nhượng trước bất kỳ sự vi phạm nào từ Hezbollah", ông Katz cảnh báo.Bộ trưởng Katz cho rằng việc duy trì lực lượng bên trong lãnh thổ Li Băng phù hợp với quyết định của các lãnh đạo chính trị, nhằm đảm bảo an toàn cho các cộng đồng miền bắc Israel và ngăn ngừa mối đe dọa từ Li Băng. Ông Katz cho hay quân đội Israel cũng đã tăng cường lực lượng trên vùng lãnh thổ phía bắc nước này, đồng thời yêu cầu Hezbollah tuân thủ thỏa thuận ngừng bắn.Xung đột giữa Hezbollah và Israel bùng phát sau khi Hamas tấn công Israel vào ngày 7.10.2023. Israel đã thực hiện chiến dịch không kích rầm rộ và triển khai quân sang lãnh thổ Li Băng, diệt hàng loạt thủ lĩnh của Hezbollah. Thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực từ ngày 27.11.2024.Xung đột làm hơn 4.000 người thiệt mạng tại Li Băng trong khi phía Israel tổn thất 78 người, gồm binh sĩ. Thêm 56 binh sĩ Israel thiệt mạng khi được triển khai tại miền nam Li Băng. Từ khi ngừng bắn, khoảng 60 người thiệt mạng, theo AFP.Hàng chục ngàn người ở cả hai nước đã phải di tản. Tại Li Băng, chi phí tái thiết được ước tính là hơn 10 tỉ USD.
Nhận định EURO 2020, Scotland vs CH Czech (20 giờ, 14.6): Đội tuyển Scotland có cửa thắng cao hơn
Không phải vì mấy câu thơ ấy của Tế Hanh mà người ta nảy ra sáng kiến làm đường sắt cao tốc, nhưng mấy câu thơ ấy bộc lộ một khía cạnh tình cảm của người Quảng Ngãi: rất dễ mủi lòng, dễ thương thân:
Nhân sự kiện, CLB Bơi lội Nhật Nam cũng đã có những phần quà giúp các em thiếu nhi có điều kiện tham gia tập luyện thể dục thể thao để rèn luyện thân thể và kỹ năng an toàn trong môi trường nước. Đó là suất học bơi miễn phí vào dịp hè 2023.
Liên đoàn Thể thao điện tử Ả Rập Xê Út 'mở cửa' cho nữ giới
Sáng 11.2, đại diện Đội Cảnh sát giao thông - trật tự Công an H.Khánh Vĩnh, cho biết đơn vị vừa làm việc với tài xế xe khách vượt ẩu, suýt gây tai nạn trên đèo Khánh Lê.Theo đó, tài xế xe khách bị lập biên bản vi phạm hành chính về hành vi vượt xe trong những trường hợp không được vượt, với mức phạt tiền từ 4 - 6 triệu đồng và trừ 2 điểm giấy phép lái xe.Trước đó, ngày 10.2, người dân phản ánh với Phòng CSGT Công an tỉnh Khánh Hòa về vụ việc một xe khách có hành vi vượt xe nguy hiểm, nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông trên địa bàn H.Khánh Vĩnh.Bằng các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan chức năng xác định vụ việc xảy ra lúc 10 giờ 24 ngày 10.2, tại Km 47 Quốc lộ 27C (đèo Khánh Lê, địa phận xã Sơn Thái). Chiều cùng ngày, Đội Cảnh sát giao thông - trật tự Công an H.Khánh Vĩnh đã mời tài xế đến làm việc, người này cũng thừa nhận hành vi vi phạm.Thời điểm này, tài xế điều khiển xe khách BS 79B - 002.07 chạy tuyến Nha Trang - Đà Lạt vượt tại khúc cua, có vạch kẻ đường màu vàng nét liền. Toàn bộ hành vi vượt ẩu của tài xế xe khách này đã được camera hành trình xe chạy chiều ngược lại ghi lại và cung cấp cho cơ quan chức năng.Theo Công an H.Khánh Vĩnh, nơi có khúc cua, đường cong, đèo dốc hoặc khi tầm nhìn bị hạn chế, khuất tầm nhìn các phương tiện không được phép vượt xe khi tham gia giao thông. Hành vi vượt xe của xe khách trong trường hợp này rất nguy hiểm, nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông rất lớn.Đây là trường hợp thứ 2 trong mấy ngày qua bị xử lý sau khi Phòng CSGT Công an tỉnh Khánh Hòa tiếp nhận phản ánh từ người dân về việc một xe khách có hành vi vượt xe nguy hiểm, nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông trên đèo Khánh Lê.Như Thanh Niên thông tin, ngày 9.2, Đội Cảnh sát giao thông - trật tự Công an H.Khánh Vĩnh (Khánh Hòa) đã xử phạt tài xế xe khách BS 79B - 032.44. Người này đã điều khiển xe khách vượt ẩu tại khúc cua đèo Khánh Lê có vạch kẻ đường màu vàng nét liền tại Km 41+200 (Quốc lộ 27C).Quốc lộ 27C dài 121 km, là tuyến huyết mạch nối phố biển Nha Trang (Khánh Hòa) với phố núi Đà Lạt (Lâm Đồng). Trên tuyến có đoạn đèo Khánh Lê dài khoảng 29 km, đỉnh đèo có độ cao đến 1.700 m so với mực nước biển, trên đèo nhiều khúc cua uốn lượn rất nguy hiểm.
