Chạm vào ước mơ ở giải bóng rổ chuyên nghiệp Việt Nam VBA 2023
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.TP.HCM ra mắt tổ hợp giải trí bên Công viên bờ sông Sài Gòn (TP.Thủ Đức)
Chị nhớ có lần đến TP.Bảo Lộc (tỉnh Lâm Đồng), con chị thấy một bé trai người dân tộc luôn theo phụ giúp mẹ ở farmstay (du lịch theo hình thức lưu trú tại trang trại). Vậy là về nhà, cháu cũng bắt chước những tính tốt từ cậu bạn đó, quan tâm mẹ hơn, học nấu ăn cơ bản, giặt quần áo... Thấy con thay đổi theo chiều hướng tốt, chị Liễu yên tâm và cho rằng quyết định của mình là đúng đắn khi cho bé đi chơi sớm để được trải nghiệm.
Trung tướng Lê Hồng Nam: Công an TP.HCM đang theo sát hội nhóm vỡ nợ làm liều
Theo thông tin từ Apple, iOS 18.3.1 (và iPadOS 18.3.1) chủ yếu tập trung vào việc sửa lỗi và cải tiến hiệu suất. Bản cập nhật này nhằm khắc phục một lỗ hổng nghiêm trọng trong các tính năng trợ năng của iOS, vốn đã bị kẻ tấn công khai thác một cách tích cực.Cụ thể, kẻ tấn công có thể truy cập vật lý vào iPhone hoặc iPad và vô hiệu hóa USB Restricted Mode trên thiết bị bị khóa. USB Restricted Mode là tính năng yêu cầu người dùng nhập mật khẩu để cho phép kết nối với máy tính hoặc thiết bị khác qua cổng USB. Việc bỏ qua tính năng này có thể cho phép kẻ tấn công truy cập vào dữ liệu cá nhân được lưu trữ trên thiết bị.Apple cho biết đã nắm bắt được báo cáo cho thấy vấn đề này có thể đã bị khai thác trong một cuộc tấn công tinh vi nhằm vào những cá nhân cụ thể. Do đó, công ty cho biết việc cập nhật phần mềm là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ bị tấn công từ tin tặc và các mối đe dọa khác.Người dùng iPhone và iPad được khuyến nghị kiểm tra và cập nhật hệ điều hành của mình bằng cách vào Cài đặt > Cài đặt Chung > Cập nhật phần mềm để đảm bảo an toàn cho thiết bị.Ngoài ra, Apple cũng đã phát hành bản cập nhật cho macOS 15, visionOS 2 và watchOS 11, tuy nhiên thông tin chi tiết về các bản vá bảo mật cho các hệ điều hành này vẫn chưa được công bố. Đối với các thiết bị cũ hơn, Apple đã phát hành iOS 17.7.5 với bản sửa lỗi cho cùng một lỗ hổng.
Bà Trần Thị Quế Chi, Phó viện trưởng Viện nghiên cứu khoa học giáo dục và đào tạo (IES), cho biết như vậy tại Hội nghị sơ kết 5 năm triển khai các hoạt động giáo dục giới tính ERA của IES và Sở GD-ĐT TP.HCM diễn ra hôm nay, 3.1, tại TP.HCM.Sự kiện có sự tham gia của đại diện Sở GD-ĐT TP.HCM, đại diện các phòng GD-ĐT trên địa bàn TP.HCM, các trường mầm non, giáo viên tham gia giáo dục giới tính cho trẻ em và nhiều khách mời.Dẫn ra những ví dụ đáng buồn của thực trạng "trẻ em xâm hại trẻ em", những nữ sinh phải làm mẹ khi đang ở độ tuổi học sinh, bà Trần Thị Quế Chi càng nhấn mạnh vai trò quan trọng của giáo dục giới tính cho trẻ em, nhất là trong độ tuổi 3-15. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, cả xã hội đều chung tay vào cuộc bảo vệ trẻ em và TP.HCM là đô thị lớn trong cả nước, nơi xảy ra nhiều vụ xâm hại trẻ em. Có tới 14 hành vi xâm hại trẻ em, trong đó xâm hại tình dục chỉ là một trong những hành vi báo động mà nhiều trẻ em của chúng ta đang là nạn nhân.Bà Quế Chi cho biết trong bối cảnh mới, xã hội hiện đại, nhiều lĩnh vực được chuyển đổi số thì giáo dục giới tính cũng cần ứng dụng những thành tựu của khoa học công nghệ để tiếp cận gần hơn với trẻ em - học sinh, những thế hệ trẻ đã rất thành thạo trong việc sử dụng các thiết bị số. "Các em có những thắc mắc thầm kín nhưng từ trước đến nay có thể chỉ dám hỏi Google hoặc bây giờ là ChatGPT nhưng không phải lúc nào cũng được cung cấp thông tin chính xác. Đồng thời, việc giáo dục giới tính này cần phải hướng tới cả đối tượng là giáo viên, phụ huynh của trẻ em - tức là cha, mẹ, ông, bà của trẻ. Từ các ứng dụng công nghệ trong việc giáo dục giới tính, người lớn được học hỏi cách giáo dục giới tính đúng cách, để có thể dạy con, để có thể trả lời cho con một cách đúng đắn, khoa học những câu hỏi như 'mẹ ơi con sinh ra từ đâu?', 'vì sao con được ba mẹ sinh ra?''', chuyên gia Trần Thị Quế Chi trao đổi.Viện IES hợp tác với Sở GD-ĐT TP.HCM từ tháng 11.2018 trong việc thực hiện thí điểm chương trình giáo dục giới tính ERA cho trẻ 3-5 tuổi. Tháng 3.2019, Sở GD-ĐT TP.HCM phối hợp cùng Viện IES triển khai chương trình học cho trẻ tại 4 trường mầm non được thí điểm.Tới nay, sau 5 năm triển khai đã có 15/21 quận huyện, TP.Thủ Đức trên địa bàn TP.HCM được tập huấn nội dung các hoạt động giáo dục giới tính ERA cho trẻ từ 3-5 tuổi - Kỹ năng phòng tránh xâm hại. Kinh phí tập huấn 100% tài trợ từ Viện IES. Đồng thời đến nay có 5/21 quận, huyện, TP.Thủ Đức triển khai bản quyền đưa vào lồng ghép trong chương trình giáo dục mầm non.GS-TS Hồ Đức Hùng, Viện trưởng Viện nghiên cứu khoa học giáo dục và đào tạo, cho biết trong những ngày đầu, đội ngũ xây dựng ứng dụng công nghệ trong giáo dục giới tính ERA phải đối mặt với không ít khó khăn, ví dụ như từ định kiến của xã hội đối với giáo dục giới tính, đến việc tìm kiếm cách tiếp cận phù hợp với văn hóa Việt Nam. "Nhiều người nói với chúng tôi đang vẽ đường cho hươu chạy, tôi nói thà là vẽ đường cho hươu chạy đúng đường còn hơn để các cháu lạc lối. Chúng tôi kiên trì thực hiện dự án này vì đau lòng trước thực trạng nhức nhối của xâm hại trẻ em. Nạn nhân bị xâm hại mất tự tin, không dám phơi bày vấn đề của mình vì nhiều người vẫn còn định kiến, đó cũng là kẽ hở để vấn đề này ngày càng nghiêm trọng hơn. Chúng tôi muốn giáo dục giới tính cho trẻ em, để trẻ em, giáo viên, phụ huynh được phòng ngừa xâm hại, một cách chủ động", GS-TS Hồ Đức Hùng nói.Cũng trong hội nghị hôm nay diễn ra lễ đón nhận các giải thưởng của ERA như kỷ lục Việt Nam, kỷ lục Người Việt toàn cầu: Đơn vị đầu tiên biên soạn và xuất bản bộ ấn phẩm song ngữ Anh - Việt gồm cẩm nang, truyện và sách tô màu chủ đề giáo dục giới tính, phòng tránh xâm hại dành cho trẻ từ 3-15 tuổi. Kỷ lục châu Á với nội dung đơn vị thực hiện dự án đa ngôn ngữ về chủ đề giáo dục giới tính, phòng tránh xâm hại, dành cho trẻ từ 3-15 tuổi với hệ thống sản phẩm, ứng dụng đa dạng nhất. Các ngôn ngữ thực hiện trên dự án gồm tiếng Việt, tiếng Anh, tiếng Lào, tiếng Campuchia, tiếng Trung Quốc.
Mỗi năm Việt Nam có gần 200 triệu tấn nguyên liệu sản xuất phân bón hữu cơ
Một năm 2024 nhiều sự kiện ngập tràn cảm xúc đã khép lại, những người hùng vô địch AFF Cup 2024 đang tranh thủ dành vài ngày nghỉ quý giá bên gia đình, người thân đón cái Tết Ất Tỵ. Tiền đạo Nguyễn Tiến Linh như mọi năm lại cùng bố mẹ từ Bình Dương trở về quê nhà Hải Dương đón mừng năm mới bên gia đình, họ hàng.Sau thời khắc giao thừa, chân sút ghi đến 23 bàn thắng cho CLB Bình Dương và đội tuyển Việt Nam trong năm 2024 đã chia sẻ tấm ảnh anh đi dạo ở quảng trường gần nhà kèm lời chúc chân thành: "Kính chúc mọi người năm mới an khang thịnh vượng!".Trong khi đó, không có lời dẫn cụ thể nhưng tiền đạo trẻ Bùi Vĩ Hào nhận được nhiều lời tấm tắc khi khoe những tấm ảnh hạnh phúc bình lặng bên bà xã trẻ của mình, sau 1 năm đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc trên sân cỏ.Hiện Bùi Vĩ Hào đang là ứng viên sáng giá cho giải thưởng Cầu thủ trẻ xuất sắc nhất năm 2024, với 5 bàn thắng tại V-League 2023 - 2024, 1 bàn thắng ở Cúp quốc gia 2023-2024, cùng đội tuyển U.23 Việt Nam vào tứ kết giải U.23 châu Á 2024.Ở cấp độ đội tuyển Việt Nam, chân sút trẻ sinh năm 2003 tham dự vòng loại World Cup 2026 khu vực châu Á, đặc biệt có đóng góp khá hiệu quả trong hành trình vô địch AFF Cup 2024 với nhiều trận được HLV Kim Sang-sik sắp đá chính.Trong khi đó, hậu vệ Vũ Văn Thanh nhận được nhiều trầm trồ khi khoe bộ ảnh đẹp lung linh, vừa thể hiện được khí chất mạnh mẽ lẫn sự tinh tế, quyến rũ của chàng "trai chưa vợ" trong bộ đồ truyền thống màu sáng khỏe mạnh."Chúc mừng năm mới 2025. Xin chúc cả nhà thật nhiều sức khỏe, vạn sự như ý, bình an và gặp thật nhiều may mắn", Văn Thanh chia sẻ trên trang cá nhân.Về phần mình, thủ thành Nguyễn Filip gây ấn tượng với tấm ảnh tập luyện đăng vào ngày 29 Tết Ất Tỵ, cho thấy anh đang rất quyết tâm rèn luyện, giúp giữ phong độ cao cho năm mới sẽ rất bận rộn trong màu áo CLB Công an Hà Nội và đội tuyển Việt Nam."Cầu thủ chuyên nghiệp không có 1 kỳ nghỉ đúng nghĩa. Dù là Tết hay Giáng sinh thì chúng tôi cũng thường không có quá nhiều điều kiện để làm những công việc khác. Rời ra chiếc găng tay và sân cỏ thì sẽ là quãng thời gian cho những buổi chạy bộ và tập gym thế này đây. Chúc mọi người chiều 29 Tết vui vẻ. Tối nay cùng quây quần xem Táo quân nhé!", thủ môn sinh năm 1992 chia sẻ.Phát hiện của HLV Kim Sang-sik trong năm 2024, khi từ vị trí hậu vệ biên bó vào trong trở thành sự lựa chọn số 1 trong vai trò trung vệ lệch phải, Phạm Xuân Mạnh cũng có lời chúc giản dị mà ý nghĩa gửi đến mọi người sau thời khắc giao thừa."Chúc mọi người năm mới mạnh khỏe, hạnh phúc, bình an. Chào xuân 2025. Chúc mừng năm mới", Phạm Xuân Mạnh chia sẻ trên trang cá nhân.Được biết, phần lớn những người hùng AFF Cup 2024 sẽ chỉ có vài ngày ngắn ngủi nghỉ ngơi bên gia đình, khi nhiều đội bóng V-League nhanh chóng tập luyện trở lại từ ngày 31.1 (nhằm mồng 3 Tết Ất Tỵ).
