Cõng chữ lên non
Vài ngày gần đây, giá vàng thế giới liên tục tăng mạnh. Sáng nay 1.2, giá vàng vượt 2.800 USD/ounce. Tốc độ tăng giá này có phần nhanh hơn khá nhiều so với các dự báo đưa ra trước đó.Tại thị trường vàng trong nước, giá vàng vẫn được các đơn vị kinh doanh như Công ty vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC), Công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu, Công ty CP Tập đoàn Phú Quý… niêm yết như trước kỳ nghỉ tết Nguyên đán.Tại thời điểm 9 giờ 11 hôm nay, giá vàng miếng SJC được Công ty SJC niêm yết mức mua vào và bán ra lần lượt 86,8 triệu đồng/lượng và 88,8 triệu đồng/lượng.Trong khi đó, thị trường vàng "chợ đen" dịp tết Ất Tỵ dù bớt sôi động nhưng vẫn nhộn nhịp tin rao mua bán, đặc biệt trong bối cảnh giá vàng thế giới biến động mạnh.Điểm đáng chú ý trong những ngày gần đây tại các hội nhóm mua bán vàng là chủ yếu các tin rao tập trung mong muốn bán vàng. Thông thường, người bán đều rao bán vàng với giấy tờ đầy đủ; các mức giá bán tiệm cận 90 triệu đồng/lượng. Có người rao bán một vài lượng, nhưng cũng có người muốn bán số lượng lên tới 25 - 30 lượng.Đêm muộn 31.1 (tức mùng 3 tết Ất Tỵ) và sáng 1.2 (tức mùng 4 tết Ất Tỵ), nhiều người rao bán vàng miếng SJC tại các hội nhóm trên Zalo, Facebook… ở mức 89,5 - 90 triệu đồng/lượng. Thậm chí, có trường hợp rao bán vàng rồng Thăng Long của Bảo Tín Minh Châu ở mức 93 triệu đồng/lượng.Ở chiều mua vào, người mua chỉ đưa ra mức giá mong muốn khoảng 88,4 - 88,5 triệu đồng/lượng.Trao đổi với Thanh Niên, chuyên gia vàng Trần Duy Phương không ngạc nhiên khi vàng thế giới vượt mức 2.800 USD/ounce. Ông phân tích, từ đầu năm tới nay, xu hướng giá vàng tăng bị tác động bởi nhiều yếu tố, điển hình như yếu tố mùa vụ. Cuối năm là mùa lễ hội, tết, cưới hỏi tại nhiều quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam, Hàn Quốc..., dẫn tới cao điểm nhu cầu về vàng.Ngoài ra, một số động thái của ông Donald Trump sau khi chính thức nhậm chức Tổng thống Mỹ như tuyên bố muốn sáp nhập Canada, muốn mua kênh đào Panama… làm căng thẳng địa chính trị thế giới gia tăng. Các yếu tố bất ổn gia tăng thúc đẩy xu hướng trú ẩn vào vàng, tạo chu kỳ tăng giá…Về giá vàng trong nước, ông Phương cho rằng khi kết thúc kỳ nghỉ tết Nguyên đán, vào ngày 3.2 (tức mùng 6 tháng giêng năm Ất Tỵ), ngày 4.2 (tức mùng 7 tháng giêng năm Ất Tỵ), giá vàng sẽ điều chỉnh tăng theo đà tăng của giá vàng thế giới.Trong khi vàng nhẫn 4 số 9 khó chạm mốc 90 triệu đồng/lượng, thì vàng miếng SJC khả năng cao tăng lên 89,5 - 90 triệu đồng/lượng."Thông thường, giá vàng trong nước có xu hướng tăng trong 10 ngày trước và 10 ngày sau tết Nguyên đán. Sau tết, giá vàng có thể sẽ tăng tới ngày vía Thần tài (mùng 10 tháng giêng năm Ất Tỵ), dù giá vàng thế giới tăng hay giảm. Tuy nhiên, sau ngày vía Thần tài, giá vàng trong nước thường điều chỉnh giảm, bởi vậy người mua vàng mang tính đầu tư cần hết sức chú ý yếu tố này", ông Phương nói.Trong khi đó, theo ông Nguyễn Ngọc Trọng, Giám đốc Công ty vàng Đối tác mới, với mức cao nhất từ trước đến nay của vàng thế giới, dự báo khi thị trường vàng trong nước hoạt động trở lại vào ngày 3.2, giá sẽ nhảy vọt. Giá vàng miếng SJC có thể sẽ vượt qua mức 90 triệu đồng/lượng tùy thuộc vào sự bán vàng can thiệp của Ngân hàng Nhà nước vào những ngày đầu năm, với mức đỉnh đạt khoảng 2.900 USD/ounce.Trong dài hạn, ông Phương đưa ra dự báo giá vàng sẽ giữ nhịp tăng nửa đầu năm nay và bắt đầu "hạ nhiệt" từ tháng 7. Dù có giảm, giá vàng cũng không thể xuống dưới 2.500 USD/ounce.Trong khi đó, một số dự báo từ các chuyên gia, ngân hàng khác lại cho rằng, giá vàng cả năm 2025 có thể lên cao nhất 3.000 USD/ounce.Mặc đẹp 7 ngày trong tuần chỉ với một chiếc sơ mi trắng
Xem Gold Star V.League 2-2024/25 đỉnh nhất trên FPT Play, tại https://fptplay.vn
Đột quỵ mùa lạnh - Cảnh báo và tầm soát hiệu quả bằng công nghệ cao
1. Trải nghiệm trọn vẹn, không vội vã Du lịch châu Âu chất lượng mang đến hành trình thư thái, không chạy đua với thời gian. Du khách khám phá các điểm đến nổi tiếng với lịch trình hợp lý, tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc. 2. Dịch vụ chọn lọc - Chất lượng hơn số lượng Các hành trình chất lượng tập trung vào dịch vụ khách sạn 4 sao, bữa ăn chuẩn Âu, xe đưa đón hiện đại và hướng dẫn viên chuyên nghiệp. Đây không chỉ là chuyến tham quan mà còn là kỳ nghỉ thư giãn. 3. Hành trình cá nhân hóa theo sở thích Ngày nay, du khách mong muốn nhiều hơn những trải nghiệm độc đáo như thưởng thức rượu vang ở Tuscany, dạo thuyền trên kênh đào Venice hay săn tuyết trên dãy Alps. Tour châu Âu chất lượng linh hoạt thiết kế theo nhu cầu, giúp mỗi chuyến đi trở nên đặc biệt.>>> Các hành trình du lịch Châu Âu đang được săn đón rất nhiều hiện nay, đừng bỏ lỡ! 4. Chọn đơn vị lữ hành uy tín Để hành trình trở nên trọn vẹn, việc lựa chọn một công ty chuyên tour châu Âu chất lượng như EuroTravel là yếu tố quan trọng. Với nhiều năm kinh nghiệm EuroTravel cam kết mang đến chuyến đi đáng nhớ cho bạn và gia đình.
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
TP.HCM: Cháy cơ sở sản xuất sơn ở H.Bình Chánh
Không khác gì so với những con đường, tuyến phố lớn được trang trí tết bắt mắt, thu hút nhiều người đến tham quan chụp ảnh. Ở góc nhỏ của nhiều con hẻm hiện nay cũng trở nên sống động và rực rỡ không kém. Góc tết nhỏ ở hẻm không chỉ là nơi sinh hoạt cộng đồng mà còn trở thành nơi gắn kết tình làng nghĩa xóm, khi người dân chung tay trang trí, làm đẹp để đón Tết Ất Tỵ.Dạo quanh một vòng các con hẻm như: 100 đường Trần Hưng Đạo, 168 đường Nguyễn Thái Bình, 245 đường Nguyễn Trãi (Q.1), 115 đường Nguyễn Công Hoan (Q.Phú Nhuận), 59 đường Trần Quang Diệu (Q.3)… mới thấy không khí tết ở hẻm ấm áp lạ thường. Tuy mỗi con hẻm được trang trí tiểu cảnh khác nhau, nhưng tựu trung lại đều đậm chất tết với những cành mai, cành đào, bánh tét, bánh chưng, khung cảnh tết xưa và nay…Bà Phan Thị Cẩm Hồng, Trưởng khu phố 9, P.Nguyễn Thái Bình (Q.1, TP.HCM) cho biết từ ngày 14.1 nhiều người dân trong khu phố đã cùng lên ý tưởng và bắt tay vào thực hiện. Sau vài ngày, khu vực đầu hẻm 168 đường Nguyễn Thái Bình cũng đã hoàn thành việc trang trí cho Tết Ất Tỵ năm nay. Bà Hồng nói thêm, không gian ở hẻm 168 năm nay được tái hiện không khí tết xưa. Trong đó, sẽ bài trí ti vi cũ, bình trà, cùng nhiều vật dụng của thời điểm cách đây hàng chục năm. Cạnh bên là gánh lúa, nếp và đậu xanh đều là những mặt hàng thật được đặt tại đây. Những ý tưởng này theo bà đến từ những người trẻ khi bắt tay thực hiện. "Nhờ không gian này mà khi ai ra vào đều cảm nhận được sự nồng ấm, không gian chụp ảnh và nhất là nhắc nhở cho bà con là tết đang đến gần", bà Hồng chia sẻ.
