Thương hiệu Việt ở quảng trường Mỹ
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Game thủ đăng ký sớm để nhận quà từ Tây Du VNG: Đại Náo Tam Giới
Tối qua 18.1, Lễ hội Ánh sáng phương Đông đã chính thức khai mạc tại Vinhomes Ocean Park 2 (H.Văn Giang, Hưng Yên). Điểm nhấn tại lễ hội là công bố kết quả cuộc thi thiết kế đèn lồng quốc tế lần đầu tiên được tổ chức trên thế giới.Cuộc thi thu hút 16 tác phẩm đèn lồng quy mô lớn được chế tác bởi các nghệ nhân đến Từ Trung Quốc Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Việt Nam, được sắp đặt công phu trên cung đường gần 2 km. Các tác phẩm không chỉ mang đến cơ hội thưởng thức nghệ thuật đèn lồng mà còn cho du khách gửi gắm những điều ước bình an cho năm mới. Kết quả, tác phẩm đèn lồng Hồn thiêng đất Việt của đội Hội An Craft đã giành giải nhất. Tác phẩm Mr.Seo Deok Hwan Korea - Thần may mắn (Qilin) của Hàn Quốc giành giải nhì.Ngoài ra, Việt Nam còn có tác phẩm Long Phượng sum vầy giành giải 3 và giải khuyến khích thuộc về tác phẩm Lạc Long Quân trở về.Anh Võ Hoàng, thành viên đội Hội An Craft, cho biết tác phẩm Hồn thiêng đất Việt được làm thủ công 100% bằng chất liệu mới là giấy làm từ cây dừa nước Cẩm Thanh (Hội An). Đây là vật liệu địa phương, được sản xuất tại Hội An. Việc đưa hình ảnh văn hóa Việt Nam lên giấy này để mọi người thấy rằng ngoài vật liệu truyền thống, Việt Nam còn có vật liệu địa phương. Đây cũng là vật liệu thân thiện môi trường. "Chúng tôi mất 5 năm nghiên cứu để tạo ra loại giấy này. Thay vì làm đèn từ vải, đội muốn tạo sản phẩm độc bản mới từ vật liệu riêng. Tác phẩm tái hiện không gian văn hóa di sản Hội An, với quy mô kiến trúc chùa Cầu đặc sắc và những cách điệu đầy sáng tạo, làm mới những biểu tượng quen thuộc của nền văn minh Đại Việt bằng ngôn ngữ của ánh sáng và màu sắc", anh Hoàng nói.Giành lời khen tặng tác phẩm giải nhất, giám khảo Chen Jia, Giám đốc Văn hóa - Yuyuan INC, thành viên Tập đoàn Fosun (Trung Quốc), đánh giá: "Các nghệ nhân Hội An đã thổi hồn văn hóa, lịch sử lâu đời của Việt Nam vào tác phẩm đèn lồng, dùng nghệ thuật ánh sáng để truyền tải tình yêu và niềm tự hào về lịch sử của dân tộc cũng như tôn vinh văn hóa truyền thống Việt Nam. Đặc biệt, tác phẩm còn cho thấy tính sáng tạo rất cao của các nghệ nhân Việt Nam khi sử dụng loại vật liệu thân thiện môi trường, là vỏ dừa nước, để tạo nên một tuyệt tác nghệ thuật".Theo bà Chen Jia, với vật liệu đặc biệt này, vào ban ngày, ngay cả khi chưa lên đèn, đây vẫn là một tác phẩm mỹ thuật hoàn chỉnh. Buổi tối khi được thắp sáng, đây lại trở thành một tác phẩm điêu khắc, với ngôn ngữ chạm trổ tinh tế, mang đến cho người xem 2 sắc thái trải nghiệm hoàn toàn khác nhau. "Chúng tôi đã tiếp xúc với rất nhiều phương thức sáng tạo trong nghệ thuật đèn lồng trên thế giới nhưng sáng tạo theo cách của nghệ nhân Việt Nam thì lần đầu chúng tôi được chứng kiến. Đây cũng là điều làm lay động trái tim của các thành viên ban giám khảo", bà Chen Jia chia sẻ.Nhận lời mời tham gia làm ban giám khảo và được tiếp xúc với những tác phẩm của nghệ nhân Việt Nam, ông Young Soo Seo - Chủ tịch Hội Văn hóa Nghệ thuật Jinju Hàn Quốc, đánh giá rất cao tay nghề của các nghệ nhân Việt Nam. "Cuộc thi đèn lồng quốc tế lần đầu tiên sẽ giúp quảng bá được văn hóa đèn lồng của Việt Nam tới các khách du lịch. Ngoài ra, cũng giúp Việt Nam giới thiệu hình ảnh mới mẻ, tươi đẹp và quảng bá những truyền thống của Việt Nam tới du khách", ông Young Soo Seo nói.Tại lễ hội đèn lồng, lần đầu tiên, kỳ quan đèn lồng Yuyuan Lantern Festival nổi tiếng thế giới sẽ hiện diện tại Việt Nam với chủ đề quen thuộc mang huyền tích Á châu mang tên Sơn Hải dị kỳ ký.Lễ hội đèn lồng sẽ kéo dài suốt 58 ngày, xuyên tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025. Đây là một "siêu lễ hội" gồm chuỗi lễ hội với 580 hoạt động, trải dài xuyên tết Ất Tỵ 2025.
CSGT tăng xử phạt dừng, đậu xe sai ở TP.HCM: Những nơi tuyệt đối cấm tài xế dừng đỗ
Ngoài phần tư vấn trong hội trường, chương trình Tư vấn mùa thi còn có khu gian hàng triển lãm của các trung tâm đào tạo, trung tâm du học trong toàn quốc và các đơn vị doanh nghiệp trên địa bàn… diễn ra ngoài sân Trường ĐH Nha Trang. Hoạt động này thu hút học sinh đến tham quan để trải nghiệm, tìm hiểu về các ngành học, ký túc xá, học bổng và nhận những phần quà dễ thương…
Các nhà khoa học người Đức đã tìm ra phương pháp điều trị có thể ngăn ngừa ngay từ đầu các dấu hiệu lão hóa phổ biến như nếp nhăn và tóc bạc, có thể cách mạng hóa các phương pháp điều trị chống lão hóa, theo chuyên trang khoa học ScitechDaily.Các nhà nghiên cứu cho biết một số loại hoóc môn có tác dụng "đáng kinh ngạc và bất ngờ" đối với da và tóc, mở ra những hướng điều trị mới tiềm năng.Để hiểu rõ hơn về vai trò của hoóc môn trong việc kiểm soát quá trình lão hóa da, các nhà khoa học từ Đại học Munster (Đức) đã nghiên cứu các hoóc môn mà họ tin là "chìa khóa" trong việc kiểm soát quá trình lão hóa da, bao gồm yếu tố tăng trưởng giống insulin 1, estrogen, retinoid và melatonin.Đặc biệt, melatonin là loại hoóc môn tự nhiên giúp điều hòa giấc ngủ, đã cho thấy triển vọng đặc biệt.Melatonin đặc biệt thú vị như một chất chống lão hóa da tiềm năng vì nó là một phân tử nhỏ được dung nạp tốt, là chất chống oxy hóa, cũng như chất điều hòa quá trình trao đổi chất của ty thể. Hóa ra ngoài tác dụng giúp ngủ ngon, hoóc môn này cũng có thể có các đặc tính chống lão hóa quan trọng. Vì khi melatonin đi vào máu, tác dụng chống oxy hóa của nó giúp bảo vệ các tế bào khỏi bị tổn hại, về cơ bản là chống lại quá trình lão hóa, theo ScitechDaily.Ngoài ra, một số hoóc môn được nghiên cứu - bao gồm cả hoóc môn chịu trách nhiệm về sắc tố, có tác dụng sinh học đáng kinh ngạc và bất ngờ đối với chức năng của da và quá trình lão hóa của tóc. Tác giả chính, giáo sư - tiến sĩ Markus Bohm, Trưởng khoa Da liễu tổng quát, Bệnh viện Đại học Munster, cho biết: Nghiên cứu của chúng tôi nêu bật các yếu tố chính của hoóc môn điều phối các con đường lão hóa da như sự thoái hóa của mô liên kết (dẫn đến nếp nhăn), sự sống sót của tế bào gốc và mất sắc tố (dẫn đến tóc bạc).Một số hoóc môn mà chúng tôi nghiên cứu có đặc tính chống lão hóa. Nghiên cứu sâu hơn về các hoóc môn này có thể mang lại cơ hội phát triển các liệu pháp mới để điều trị và ngăn ngừa lão hóa da, tóc bạc.
Thất bại với Messi, bóng đá Hồng Kông mời Ronaldo
Vũ Thị Trang (26 tuổi), làm việc tại Q.1, là người yêu văn hóa Nhật Bản. Đến lễ hội Việt Nhật vào trưa 10.3, Trang cảm nhận thời tiết tại khá nóng, ban tổ chức đã lắp thêm mái che để tạo điều kiện cho du khách trải nghiệm sự kiện tốt nhất. Cô gái thấy lễ hội bố trí các gian hàng đa dạng, riêng về khu vực ẩm thực, Trang muốn thử nhiều món ăn của Nhật Bản và Việt Nam hơn.
