'Còn sức khỏe, tui còn cho trò nghèo cái chữ!'
Bogotá là một trong những thành phố có hệ thống đường dành riêng cho xe đạp quy mô và chỉn chu nhất thế giới, trở thành hình mẫu về phát triển xe đạp giảm kẹt xe và khí thải. Họ đã làm điều đó như thế nào?Vào chủ nhật và ngày lễ từ 7 giờ sáng đến 2 giờ chiều, chính quyền thủ đô Bogotá, Colombia cấm ô tô trên 120 km đường phố chính, tạm thời biến chúng thành không gian riêng cho xe đạp, người đi bộ, trượt patin… Sáng kiến Ciclovía này ra đời đã được nửa thế kỷ (từ năm 1974) nhằm khuyến khích lối sống xanh giảm khí thải, hoạt động ngoài trời và giao lưu cộng đồng. Mô hình Ciclovía trở thành nguồn cảm hứng toàn cầu, được nhiều thành phố trên thế giới áp dụng như Santiago - Chile, Los Angeles - Mỹ, Seoul - Hàn Quốc…Sáng kiến Ciclovía dù sao cũng chỉ là "cái ngọn", chính quyền Bogotá còn đầu tư giải quyết "cái gốc" bằng chương trình CicloRutas. Từ năm 2004, xe đạp được đưa vào quy hoạch tổng thể đô thị và chiến lược giao thông của thành phố bằng cách xây dựng mạng lưới đường dành riêng cho xe đạp, gọi là CicloRutas. Xây dựng gần 600 km đường dành cho xe đạp trong một thành phố 8 triệu dân không phải là chuyện dễ dàng. Phải mất hơn 10 năm, chính quyền mới đưa được hệ thống CicloRutas vào hoạt động suôn sẻ.Các tuyến đường này kết nối đến những đầu mối giao thông quan trọng: trung tâm thành phố, các khu dân cư, điểm tham quan, hệ thống xe buýt nhanh TransMilenio (tại các bến này đều có khu giữ xe đạp)… Nhờ đó, di chuyển bằng xe đạp ở Bogotá an toàn và nhanh hơn phương tiện công cộng vào giờ cao điểm (17 km/h so với 13 km/h). Ngoài ra, mạng lưới này còn có các tuyến đường dành cho xe đạp chạy dọc theo sông, hồ quanh thành phố phục vụ cho nhu cầu đạp xe thể dục, ngắm cảnh. Tại các điểm dừng chân có dịch vụ hỗ trợ kĩ thuật. Nhờ vậy, đạp xe trở thành môn thể thao phổ biến, hơn một nửa số hộ gia đình có xe đạp…Theo thống kê của Tổ chức toàn cầu ITDP (Institute for Transportation & Development Policy), năm 2000, Bogotá chỉ có khoảng 0,2% số chuyến đi trong thành phố là bằng xe đạp. Năm 2019 tăng lên 7% và năm 2022 là 8%."Để phát triển được xe đạp như hiện tại không thể chỉ bằng mệnh lệnh. Chính quyền Bogotá đã thực sự đầu tư phát triển hệ thống xe công cộng, xây dựng hạ tầng thuận lợi và an toàn cho người đi xe đạp. Người dân có thể đi đến bất cứ đâu bằng xe đạp hoặc xe buýt một cách dễ dàng mà rẻ thì đương nhiên họ sẽ chọn thôi", Julio Salas, nhà hoạt động môi trường sống tại Bogotá nói.Giảm kẹt xe và ô nhiễm môi trường, nâng cao chất lượng cuộc sống là những mục tiêu lớn của bất cứ quốc gia nào. Việt Nam có thể rút được bài học kinh nghiệm nào từ Colombia?Với quan điểm một thành phố sống tốt thì chất lượng sống (môi trường, giao thông…) của người nghèo đô thị phải được đảm bảo, từ năm 2005, chính quyền Bogotá tập trung quy hoạch và phát triển giao thông an toàn, ưu tiên đáp ứng nhu cầu của người nghèo đô thị. Cụ thể, thành phố mở thêm làn cho xe đạp, phát triển diện tích cây xanh cho tuyến đi bộ và xe đạp, quy hoạch lại hệ thống xe công cộng sao cho việc tiếp cận cũng như đón, trả khách thuận tiện nhất. Người đi xe đạp phải có thể tiếp cận mọi khu vực trong thành phố một cách dễ dàng. Đặc biệt chú trọng việc này ở những khu nghèo nhất để người dân nơi này cảm thấy không bị phân biệt đối xử và từ đó thay đổi ý thức giao thông.Đó là kết quả nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới năm 2022. Nhờ xe đạp, trong 10 năm, Bogotá đã giảm được 36.600 tấn khí thải CO2. Hiện tại ở Bogotá, hơn 1,5 triệu người tham gia đạp xe mỗi tuần. Cạnh đó, chính quyền đánh thuế cao, cấm xe ô tô vào thành phố 2 lần/tuần vào giờ cao điểm, người đi bộ và xe đạp luôn được ưu tiên hàng đầu…Chưa kể, hằng năm Bogotá còn có chiến dịch "Ngày không ô tô" nhằm bảo vệ môi trường. Vào ngày này, khoảng 1,5 triệu ô tô cá nhân không tham gia giao thông (trừ xe cấp cứu, xe có nhiệm vụ đặc biệt). Thay vào đó, người dân đi lại bằng xe đạp và các phương tiện công cộng…Vì sao tiếp viên khuyên hành khách hạn chế ăn uống trên máy bay?
Có đến 3 đế sừng riêng biệt khi vừa sinh ra cách đây 4 năm trước, con hươu sao trở thành "ngôi sao" trong đàn hươu 14 con của gia đình anh Nguyễn Thành Mậu (37 tuổi, tại thôn Bảo Trung, xã Quang Diệm, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh).Theo anh Mậu, một con hươu bình thường chỉ có hai sừng với bốn nhánh nhung. Tuy nhiên, con hươu này thì khác. Đến nay đã 4 lần cho lộc, nhưng năm nay bộ lộc nhung phát triển đều, đạt trọng lượng khoảng hơn 1,5 kg.Dự kiến vào đầu tháng 3 tới gia đình anh Nguyễn Thành Mậu sẽ thu hoạch lộc nhung của con hươu này. Với giá bán hiện tại khoảng 11 triệu đồng/kg thì dự kiến gia đình anh thu về khoảng hơn 16 triệu đồng.Vì là "ngôi sao" trong đàn hươu sao với ngoại hình nhìn khá "oách" nên nhiều người trong và ngoài huyện muốn mua lại. Thế nhưng gia đình anh Nguyễn Thành Mậu vẫn không có ý định bán mà tiếp tục giữ lại chăm sóc để phát triển con giống. Mỗi năm, đàn hươu sao mang lại nguồn thu nhập cho gia đình anh Nguyễn Thành Mậu khoảng 200 triệu đồng từ việc bán hươu giống và lộc nhung.
Trồng hoa màu dưới ruộng, thu hàng trăm triệu đồng
Khác với những số phát sóng trước đó, khách mời của The Khang Show tập 103 không phải nghệ sĩ mà là "kình ngư" Ánh Viên. Trong chương trình này, Ánh Viên mang đến câu chuyện về hành trình từ một cô bé đam mê bơi lội ở vùng sông nước miền Tây đến khi trở thành một trong những "gương mặt vàng" của làng thể thao Việt Nam. Theo Ánh Viên, từ nhỏ cô đã được ông nội dạy bơi và đến khi học tiểu học cô rất thích tham gia cuộc thi bơi qua sông do trường học tổ chức. "Lúc đó, trường học của tôi thường tổ chức cuộc thi bơi qua sông và ngày nào đi học tôi cũng đem theo một bộ đồ, chỉ đợi khi nào thầy kêu đi thi là tôi sẵn sàng tham gia. Tôi nhớ mình phải chờ rất lâu vì phải canh theo con nước thì mới thi được", cô nói.Bên cạnh đó, Ánh Viên còn tiết lộ ông bà và ba mẹ đều khá phân vân khi cô quyết định trở thành vận động viên bơi lội. Tuy nhiên, nhờ sự thuyết phục của thầy cô nên gia đình của Ánh Viên đã đồng ý. Trong thời gian thi đấu chuyên nghiệp, Ánh Viên phải ăn rất nhiều để có đủ sức khỏe tập luyện với cường độ cao. "Có lúc tôi mệt chỉ muốn uống nước, nhưng vẫn bị ép ăn một tô to. Lúc đó, tôi tưởng tượng mình như một chiếc máy xay sinh tố, bỏ đồ ăn vào là xay thôi", cô hài hước kể lại.Lúc đang ở đỉnh cao sự nghiệp, Ánh Viên quyết định giải nghệ vì nhiều lý do. Theo đó, cô muốn hoàn thành việc học còn dở dang, khám phá cuộc sống bên ngoài và trải nghiệm những điều mới mẻ hơn. Thêm vào đó, sự thay đổi huấn luyện viên khiến cô cảm thấy không còn hòa hợp. "Năm 2020, tôi có làm việc với một huấn luyện viên khác, thầy không biết được điểm mạnh của tôi nên sau đó tôi phải tự luyện tập khoảng một năm rưỡi nữa. Tôi mong muốn mình đạt được thành tích như trước cộng thêm nhiều áp lực bên ngoài khiến tôi chịu không nổi. Vì vậy, tôi muốn dừng lại và chuyển sang hoạt động khác. Lúc đó, tôi tập luyện nhiều lắm nên chưa biết thế giới bên ngoài như thế nào. Tôi khát khao sống một cuộc sống bình thường", cô nói. Khi MC Nguyên Khang hỏi cô có tiếc nuối vì giải nghệ ở thời điểm sự nghiệp đang phát triển, Ánh Viên nói rằng cô chỉ cảm thấy tiếc bởi lúc đó cô không có đủ điều kiện để làm tốt hơn. Nhưng cô không muốn quay lại con đường cũ vì cô đã cân nhắc kỹ quyết định của mình. Ngoài ra, Ánh Viên còn tiết lộ vào năm 2021 cô đã bán chiếc xe máy của người hâm mộ tặng để thành lập câu lạc bộ bơi lội. Cô tâm sự: "Lúc đó, tôi chưa có kinh phí để làm nên đành phải bán xe. Còn những phần tiền thưởng từ các giải đấu thì hầu hết tôi đều gửi về cho ba mẹ. Tôi không muốn xin ba mẹ và việc bán xe cũng giúp tôi có thêm động lực để mở câu lạc bộ. Ngoài ra, tôi cũng biết là năm sau ba sẽ mua xe mới cho mình". Sau khi giải nghệ, Ánh Viên sống trong căn hộ ở quận 9 (nay là TP.Thủ Đức, TP.HCM) do một khán giả tặng và làm thêm công việc huấn luyện viên dạy bơi cho một trường quốc tế ở quận 7 (TP.HCM). Song song đó, Ánh Viên còn tích cực thực hiện những clip hướng dẫn kỹ thuật bơi để đăng tải trên mạng xã hội. Theo nữ kình ngư 29 tuổi, để thực hiện được những video đăng tải trên TikTok, cô cần nhiều người hỗ trợ từ khâu kịch bản cho đến quay dựng. Nói về hành trình bắt đầu tham gia sáng tạo nội dung số, Ánh Viên cho biết: "Lúc đầu tôi cũng khá ngại ngùng vì mình sống khép kín. Nhưng nhờ có các bạn động viên rằng phải làm clip như thế thì mọi người mới biết học bơi rất tốt, từ đó biết đến câu lạc bộ của mình, nên tôi đã cố gắng thích nghi". Tuy nhiên, Ánh Viên vẫn thích mọi người biết đến mình qua hình ảnh cô giáo dạy bơi hơn là một nhà sáng tạo nội dung.
Đoạn clip người mẹ vừa sinh con vừa hát bài "Nhật ký của mẹ" do nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung sáng tác chạm đến cảm xúc của nhiều người. Tiếng khóc đầu đời của con vang lên như phép màu chạm đến trái tim mẹ. Những đau đớn, vất vả khi sinh con được người mẹ tạm quên đi khi tiếng hát được cất lên.Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung đã chia sẻ đoạn clip với dòng trạng thái: "Một người mẹ vừa sinh con vừa hát "Nhật ký của mẹ". Thật xúc động, thật hạnh phúc với một người nhạc sĩ. Bản cover đặc biệt nhất chắc khó ai hát lại được".Người mẹ trong câu chuyện trên là chị Bùi Thị Cẩm Tú (40 tuổi), là một giảng viên thanh nhạc hiện sống ở TP.Cần Thơ. Chị Tú cho biết, khoảnh khắc trên bàn mổ đặc biệt, đầy lo lắng nhưng cũng tràn ngập cảm xúc thiêng liêng khi chuẩn bị đón em bé chào đời. Chị quyết định hát ca khúc này để gửi gắm tình yêu thương cho con và giúp bản thân bình tĩnh hơn. Trong khoảnh khắc thiêng liêng đó, trong đầu người phụ nữ lóe lên những ca từ trong bài hát "Nhật ký của mẹ". Ca khúc mang ý nghĩa sâu sắc về tình mẫu tử, sự hy sinh, yêu thương vô điều kiện của người mẹ dành cho con. Sau khi tiêm mũi gây tê tủy sống, các bác sĩ tiến hành mổ. Chị khá mệt và chỉ muốn ngủ vì thuốc gây tê đã thấm. Nữ bác sĩ nói với giọng nhẹ nhàng: "Tú ơi em không được ngủ nhé. Hay bây giờ để cho tỉnh táo em hãy hát cho cả ekip cùng nghe". Khi hát, chị cần phải lấy hơi bụng nhưng nghĩ việc này sẽ ảnh hưởng tới quá trình mổ nên nữ giảng viên chuyển qua lấy hơi ngực, hơi mũi để hát và hát cực kỳ thoải mái. "Giai điệu và ca từ của bài hát có thể giúp tôi xoa dịu tâm lý, mang lại cảm giác bình yên và nghị lực trong thời khắc quan trọng. Đây cũng là sự kết nối tình yêu thương giữa tôi và con. Bài hát như một lời nhắc nhở về giá trị thiêng liêng của tình mẫu tử, tiếp thêm sức mạnh để vượt qua khó khăn. Tôi cũng hy vọng các mẹ bầu hãy tự tin, chúng ta sẽ vượt thành công cùng chào đón những thiên thần đáng yêu", chị Tú trải lòng. Phòng mổ là nơi căng thẳng, tập trung cao độ nhưng khi chị cất tiếng hát, không khí trở nên nhẹ nhàng, ấm áp hơn. Giai điệu bài hát giúp mọi người cảm thấy gần gũi, xúc động hơn trong khoảnh khắc thiêng liêng. Các bác sĩ và cả ekip, khích lệ chị bằng những lời động viên như: "mẹ Tú hát hay, mẹ Tú giỏi quá!", "Sắp gặp con yêu rồi, cố gắng lên!". "Những lời nói ấy không chỉ giúp tôi bình tĩnh hơn mà còn tiếp thêm sức mạnh để vượt qua ca mổ. Bài hát vừa kết thúc cũng đúng lúc em bé chào đời, những giây phút hạnh phúc không thể nào quên với bản thân, gia đình và cả ekip mổ", người mẹ chia sẻ. Chị sinh bé thứ 3 khi mang thai tuần thứ 39, bé gái được vợ chồng chị đặt tên là Hoàng Kim. Vì đã chuẩn bị tinh thần sẵn sàng nên thoải mái khi lên bàn mổ. Người phụ nữ không còn cảm giác sợ hãi như hai lần sinh trước, cực kỳ yên tâm vì sự tận tâm, nhiệt tình, chăm sóc chu đáo của các bác sĩ. Khoảnh khắc đón em bé chào đời là một trong những giây phút thiêng liêng và xúc động nhất đối với chị Tú. Đó là sự kết hợp của rất nhiều cung bậc cảm xúc: hồi hộp, lo lắng, mong chờ, và cuối cùng là hạnh phúc vỡ òa khi nghe tiếng khóc đầu tiên của con. Người phụ nữ thấy mọi khó khăn, đau đớn dường như tan biến và xứng đáng với niềm hạnh phúc khi thấy con chào đời.Chị Tú là ca sĩ tốt nghiệp chuyên ngành thanh nhạc tại Nhạc viện TP.HCM, công tác tại Ca múa nhạc tổng hợp tỉnh An Giang. Năm 2017, sau khi kết hôn và về Cần Thơ sinh sống chị tạm ngưng hoạt động. Hiện người phụ nữ chuyển qua giảng dạy tại một trung tâm âm nhạc để truyền lại những kiến thức và kinh nghiệm vốn có của mình cho các học trò có chung niềm đam mê.ThS, BS Lương Ngọc Bích, Phó trưởng khoa Sản BV Quốc tế Phương Châu chia sẻ: "Đoạn clip ghi lại cảm xúc thật của người mẹ dành tặng cho tôi, toàn ekip cũng như con gái. Đây không phải là lần đầu tiên người mẹ đó sinh con và tôi nhớ cách đây 4 năm em ấy cũng ngẫu hứng tặng tôi và ekip một bài khác".
Nhiều ngành học gắn với lĩnh vực 'hot' logistics
Chức vô địch AFF Cup 2024 mang đậm dấu ấn của HLV Kim Sang-sik. Không chỉ xây dựng lối chơi biến hóa và khích lệ tinh thần cầu thủ, nhà cầm quân người Hàn Quốc còn khai phá những "bông hoa nở muộn" từ V-League.Đấy là những cầu thủ dù ít tên tuổi trong màu áo tuyển (thậm chí chưa từng lên tuyển trước đây), nhưng sau đó đã chiếm được chỗ đứng và tạo nên thành công vang dội ở AFF Cup.Có thể kể đến Doãn Ngọc Tân, tiền vệ phòng ngự sinh năm 1994 ở CLB Thanh Hóa. Ngọc Tân cùng Văn Vĩ là những cái tên chưa từng lọt vào tầm ngắm của ông Kim Sang-sik trước đây. Anh được điền bổ sung vào danh sách sơ bộ dự AFF Cup 2024, rồi đón "chuyến tàu muộn" đến Hàn Quốc tập huấn. Chỉ trong 10 ngày tập luyện tại xứ kim chi, Ngọc Tân đã thuyết phục HLV Kim Sang-sik cho một suất đá chính. Anh trở thành trụ cột tuyến giữa, với khả năng pressing, tầm hoạt động rộng và sở hữu sức chiến đấu bền bỉ, giúp đội tuyển Việt Nam vượt nhiều ải khó để lên ngôi vương AFF Cup.Nhiều người đặt dấu hỏi: tại sao một cầu thủ giỏi như Ngọc Tân phải chờ đến năm 30 tuổi mới lần đầu được hít thở bầu không khí đội tuyển quốc gia? Không lẽ, những người thầy tiền nhiệm như Park Hang-seo, Philippe Troussier không nhìn thấy tiềm năng của cầu thủ này!?Câu trả lời nằm ở sự phù hợp. Mỗi HLV có một triết lý, đấu pháp riêng. Mà tương ứng với nó sẽ là những cầu thủ phù hợp nhất định, để giúp đấu pháp vận hành hiệu quả. Ngọc Tân chưa lên tuyển trước đây bởi HLV Park Hang-seo hay Troussier có những cầu thủ ưa thích theo quan điểm của riêng từng người. Còn hiện tại, Ngọc Tân được chọn bởi anh hội tụ đủ những gì mà HLV Kim Sang-sik cần ở một tiền vệ: năng nổ, nhiệt huyết, dẻo dai và đeo bám tốt. Đó là chuyện đúng người, đúng thời điểm. Những phát hiện của thầy Kim như Ngọc Quang, Đình Triệu, Văn Vĩ, Vĩ Hào cũng lên tuyển bởi lý do này. Họ giỏi, và cái giỏi ấy phù hợp với quan điểm xây dựng đội tuyển của HLV Kim Sang-sik.Khi mới tiếp quản đội tuyển Việt Nam, HLV Kim Sang-sik dùng lại bộ khung của người tiền nhiệm Park Hang-seo. Ông ưu tiên những gương mặt kinh nghiệm, sẵn đáp ứng được cường độ thi đấu quốc tế. Song, đó là khi ông Kim chưa có triết lý và chiến thuật cụ thể, mà vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm, dò đường. Còn khi đã định hình xong lối chơi, nhà cầm quân người Hàn Quốc đã mạnh dạn loại bỏ những cựu binh như Hùng Dũng, Ngọc Hải, Công Phượng để chọn lựa nhân sự dù tranh cãi, nhưng phù hợp theo quan điểm của cá nhân ông."Ông Kim dùng những cầu thủ mới mẻ bất chấp tranh cãi, đó là quyết định dũng cảm và đáng trân trọng. HLV Kim Sang-sik muốn cùng đội tuyển Việt Nam đi con đường riêng, không trùng lặp với bất cứ ai", chuyên gia Đoàn Minh Xương đánh giá.Triết lý nhào nặn đội tuyển của thầy Kim đã thành hình. Tương ứng với đó, triết lý và tiêu chuẩn tìm kiếm con người đã xây dựng xong. Với bộ tiêu chuẩn đó, HLV Kim Sang-sik sẽ dễ dàng chọn được nhân tố phù hợp với lối chơi. Dù đó là cựu binh như Tiến Dũng, Duy Mạnh, Xuân Mạnh, Hoàng Đức, hay "ngọc thô" như Ngọc Tân, Đình Triệu...Dẫu còn nhiều tranh cãi về chất lượng sân bãi và chuyên môn, hay bị "đóng khung" với lối đá phòng ngự phản công phụ thuộc ngoại binh ở một số đội, nhưng không thể phủ nhận: V-League những năm qua vẫn có những cái mới. Đơn cử như thành công của CLB Thanh Hóa. Với tiềm lực con người hạn chế, nhưng HLV Velizar Popov vẫn tạo nên tập thể kỷ luật và cứng cỏi, đoạt 3 cúp trong 2 năm và hiên ngang cầm hòa BG Pathum (đội mạnh của Thái Lan) trên sân khách. Đội Thanh Hóa đã giới thiệu cho đội tuyển Việt Nam những Ngọc Tân, Thái Sơn... và sắp tới có thể tìm thêm những tân binh thú vị từ CLB này. Hay như "đóa hoa nở muộn" Đình Triệu đã vươn lên từ khó khăn, cho thấy ngay cả ở sân chơi đã cũ với nhiều người, vẫn có thể điểm xuyết những gương mặt mới mẻ. HLV Kim Sang-sik khẳng định, ông luôn ưu tiên những cầu thủ giàu khát vọng, có tinh thần chiến đấu, ý chí vươn lên cùng sự cầu thị. Tinh thần là điều quan trọng nhất mà ông Kim nhắc lại nhiều lần trong bộ tiêu chí xây dựng tập thể mạnh. Mà ở V-League, còn rất nhiều "chiến binh" chờ thầy Kim đánh thức. "Tôi sẽ đến sân bóng thật chăm chỉ để tìm kiếm người phù hợp", HLV Kim Sang-sik khẳng định. Hy vọng, đội tuyển Việt Nam sẽ còn mới mẻ hơn nữa khi V-League đã sẵn sàng.
