Vạch trần ‘vai trò trung tâm’ của chuyên gia y tế trong tội ác Đức Quốc xã
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Chung kết Champions League: Tương phản như ngày và đêm
Tờ The Guardian ngày 7.3 đưa tin các bác sĩ ở London đã phục hồi thành công khứu giác và vị giác cho những bệnh nhân mắc Covid-19 kéo dài, nhờ phương pháp phẫu thuật tiên tiến giúp mở rộng đường thở trong mũi để thúc đẩy quá trình phục hồi.Hầu hết bệnh nhân được chẩn đoán mắc Covid-19 đều hồi phục hoàn toàn, nhưng căn bệnh này có thể dẫn đến những tác động nghiêm trọng lâu dài. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), cứ 100 người mắc Covid-19 thì có khoảng 6 người bị hậu Covid-19, với hàng triệu người bị ảnh hưởng trên toàn cầu.Mất khứu giác và vị giác là một trong hơn 200 triệu chứng khác nhau được ghi nhận ở những người bị hậu Covid-19.Giờ đây, các bác sĩ phẫu thuật tại Bệnh viện thuộc Đại học College London (UCLH) ở Anh đã chữa khỏi cho hàng chục bệnh nhân bị mất khứu giác nghiêm trọng sau khi nhiễm Covid-19.Tất cả đều đã gặp vấn đề này trong hơn 2 năm và các phương pháp điều trị khác, chẳng hạn như đào tạo khứu giác và corticosteroid, đều không hiệu quả.Trong một nghiên cứu nhằm tìm ra những cách mới để giải quyết vấn đề này, các bác sĩ phẫu thuật đã thử một kỹ thuật gọi là phẫu thuật vách ngăn mũi chức năng (fSRP), thường được sử dụng để điều chỉnh độ lệch của vách ngăn mũi, làm tăng kích thước của đường thở qua mũi.Điều này thúc đẩy luồng không khí vào vùng khứu giác, ở vòm của khoang mũi, nơi kiểm soát mùi. Các bác sĩ cho biết phẫu thuật này giúp tăng lượng chất tạo mùi đến được vòm mũi, nơi có khứu giác.Họ tin rằng việc tăng cường đưa chất tạo mùi đến khu vực này sẽ "khởi động" quá trình phục hồi khứu giác ở những bệnh nhân đã mất khứu giác do hậu Covid-19.Trong thử nghiệm, 12 bệnh nhân được phẫu thuật và một nhóm đối chứng gồm 13 bệnh nhân tiếp tục luyện tập khứu giác bằng cách ngửi đi ngửi lại cùng một mùi hương.Tất cả bệnh nhân được phẫu thuật đều có khứu giác được cải thiện, trong khi không có bệnh nhân nào trong nhóm đối chứng cải thiện. Thậm chí 40% trong nhóm đối chứng cho biết khứu giác của họ trở nên tệ hơn.
Gần 2.000 VĐV nhí tranh tài giải chạy hấp dẫn ở Hồ Tây
Phút 90+6, HLV Phùng Thanh Phương tung vào sân trung vệ trẻ Nguyen Zan Hoyt Le Cao (tên viết tắt Zan Nguyễn) để thế chỗ Nguyễn Thái Quốc Cường.Zan Nguyễn vào sân ở những thời điểm cuối trận căng thẳng, nóng bỏng nhất, khi CLB Đà Nẵng bị dẫn 0-1 không còn gì để mất đang toàn lực tấn công để san bằng cách biệt mong manh 1 bàn thắng, bằng những đường rót bóng bổng vào khu vực cấm địa của CLB TP.HCM.Có thể xem việc HLV Phùng Thanh Phương tung Zan Nguyễn vào sân là một công đôi việc, vừa ngắt khí thế tấn công của CLB Đà Nẵng, tranh thủ thêm khoảng 1 phút thay người quý giá, lại giúp hàng thủ CLB TP.HCM chống bóng bổng hiệu quả hơn.Zan Nguyễn sinh năm 2006, chỉ mới 19 tuổi, có bố mẹ đều là người Việt. Anh sinh ra lớn lên ở TP.Boston (Mỹ), học bóng đá ở môi trường bóng đá học đường của Mỹ và chủ động liên hệ đầu quân cho CLB TP.HCM để thử sức mình ở quê hương bố mẹ.Zan Nguyễn được HLV Phùng Thanh Phương đánh giá có tiềm năng, sở hữu chiều cao và độ dày lý tưởng, có ý thức tập luyện và sinh hoạt chuyên nghiệp nhưng vẫn còn khá "non", phải trau dồi thêm nhiều kinh nghiệm.Được biết, đội bóng có biệt danh "Chiến hạm đỏ" đang cố gắng đẩy nhanh hoàn tất hồ sơ, tiến hành các bước thủ tục để sớm nhập tịch cho chàng trai 19 tuổi mang 100% dòng máu thuần Việt.Với quãng thời gian gần 10 tháng phía trước, khả năng Zan Nguyễn có hộ chiếu Việt Nam là rất cao.Nếu tiếp tục giữ tinh thần chuyên cần học hỏi, được HLV Phùng Thanh Phương từng bước "thử lửa" và có số phút thi đấu tại V-League một cách hợp lý, chàng trai cao 1,90 m này biết đâu sẽ được ban huấn luyện đội tuyển U.22 Việt Nam để mắt đến.
"Là người quan sát, tôi nghĩ quy trình niêm yết của Binance có chút trục trặc. Họ ra thông báo rồi 4 giờ sau bắt đầu niêm yết. Đó là khoảng thời gian cần thiết nhưng trong 4 giờ, giá token đã tăng cao trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX), sau đó nhà đầu tư lại 'xả hàng' lên các sàn giao dịch tập trung (CEX)", Changpeng Zhao (CZ), nhà sáng lập Binance, nói trên X.DEX thường được các nhà giao dịch chuyên nghiệp dùng để tìm kiếm những dự án mới trước khi có thông báo niêm yết (listing) trên CEX. Việc được niêm yết trên các sàn giao dịch tập trung là tín hiệu quan trọng để nhà đầu tư mua vào lượng lớn token trên sàn phi tập trung. Tuy nhiên, đây chỉ là giao dịch ngắn hạn, ngay khi dự án lên CEX. Điều này tạo ra áp lực bán lớn, khiến giá token bị giảm nhanh. Các sàn CEX nổi tiếng với tính thanh khoản cao, vô tình trở thành nơi "thoát hàng" của các nhà đầu cơ.Theo Cointelegraph, tính đến tháng 5.2024, hơn 80% token được niêm yết trên Binance - sàn giao dịch tập trung - đã mất giá trong 6 tháng đầu tiên, sau khi ra mắt. Bình luận của CZ được đưa ra trong bối cảnh dự án Test (TST) mới niêm yết trên Binance có nhiều bất thường. Ban đầu, Test này được tạo ra như một thử nghiệm trên mạng blockchain BNB Chain. Nhưng các nhà đầu tư đã xem đây như một memecoin và liên tiếp thổi giá.Đáng chú ý, dự án TST chỉ được nhắc đến khoảng một giây trong video hướng dẫn của BNB Chain cho nền tảng Four.Meme. Video cũng nói rõ dự án chỉ nhằm mục đích thử nghiệm. Nhưng sau đó, các nhà đầu cơ, người có ảnh hưởng lớn tại Trung Quốc bắt đầu quảng bá và đẩy vốn hóa thị trường của dự án lên cao. TST từng đạt vốn hóa thị trường lên 489 triệu USD vào ngày 9.2, sau đó giảm hơn 50% xuống còn 192 triệu USD, theo dữ liệu từ CoinMarketCap. 14 giờ ngày 12.2, mỗi token TST có giá 0,16 USD, giảm gần 69% so với mức cao nhất mọi thời đại 0,52 USD.Việc một token được tạo ra với mục đích thử nghiệm nhưng được các nhà đầu cơ bơm thổi, đẩy giá và "xả hàng" lên các sàn CEX phần nào mô tả rõ ràng về sự điên rồ của thị trường và lỗ hổng của các sàn giao dịch.CZ cho biết bình luận của ông được đưa ra với tư cách là "người ngoài cuộc". Sau khi ngồi tù và chịu án phạt của Mỹ, nhà sáng lập Binance không còn điều hành công ty. Ông khẳng định mình "không tham gia vào quá trình niêm yết" của Binance hoặc bất kỳ sàn giao dịch CEX nào khác. Theo tỉ phú này, để khắc phục lỗ hổng, các sàn giao dịch tập trung cũng nên tự động triển khai mọi thứ trong việc đưa một dự án lên sàn. Đây là điều các sàn giao dịch phi tập trung đang làm tốt và không gặp phải lỗi tương tự. Một ngày sau bình luận của CZ, đồng sáng lập Binance Yi He giải thích với Colin Wu về các tiêu chí listing của sàn. Theo đó, tiêu chí quan trọng nhất là lợi tức đầu tư (ROI), được tính bằng cách so trung bình giá trong ngày đầu tiên với hiệu suất hằng quý trên các CEX. Tiêu chuẩn thứ hai là khả năng mang lại sự đổi mới cho cộng đồng và toàn ngành. Dự án có thể giúp nhà đầu tư có thể trở thành người dùng blockchain chuyên nghiệp trong tương lai sẽ được đánh giá cao. Cuối cùng là sự chú ý của thị trường dành cho dự án. "Nếu một token có sức hấp dẫn về công nghệ, được thị trường săn đón, chúng tôi sẽ niêm yết nếu không muốn bị mất thị phần", Yi He nói. Ba tiêu chí này giúp sàn kiểm soát chặt chẽ việc niêm yết, từ memecoin đến các dự án có tiềm năng dài hạn. Trước đó Binance từng gây tranh cãi sau khi một dự án Việt Nam được niêm yết trên sàn. Một năm trước, dự án Ronin của Sky Mavis (công ty mẹ của game Axie Infinity) đã giảm giá 18% ngay sau khi lên sàn Binance. Đáng chú ý, trước đó một tuần, token của dự án đã tăng giá 30%. Điều này khiến nhiều người nghi ngờ nhân viên Binance đã tuồn tin ra ngoài, giúp nhà đầu cơ mua vào lúc rẻ và bán tháo khi giá cao. Ron chịu sức ép lớn về thanh khoản, dẫn đến giảm giá mạnh chỉ sau một giờ. Binance đã tuyên bố treo thưởng 5 triệu USD cho bất kỳ ai tìm được bằng chứng nhân viên sàn tham nhũng.Trong lần cập nhật mới nhất, Yi He cho biết Binance hoạt động dưới sự giám sát của hai cơ quan thực thi pháp luật Mỹ. Trong hai năm qua, nhóm điều tra nội bộ xử lý hơn 120 vụ việc, sa thải 60 nhân viên. Phần lớn người vi phạm vô ý mắc phải các quy định như không nói rõ mối quan hệ cá nhân khi làm việc với đối tác. Dù vô ý, những người này đều lập tức bị chấm dứt hợp đồng. Yi He cũng tiết lộ thêm sàn đã thu hồi được hơn 30 triệu USD tiền bất hợp pháp. Công ty vẫn còn hai vụ kiện đang phối hợp với cơ quan thực thi pháp luật và quản lý của Mỹ. Nhân viên vi phạm các quy tắc có thể bị truy tố hình sự nếu tội nghiêm trọng. Những người đã bị sa thải sẽ nằm trong danh sách đen, không được tham gia bất kỳ dự án hoặc quỹ nào liên quan đến công ty.
Tư vấn sức khỏe: Ngừa HPV sớm cho trẻ
Theo đó, trong ngày đầu tiên diễn ra sự kiện (15.3), các quan khách trong và ngoài nước sẽ được tham quan trải nghiệm và thưởng thức ẩm thực phở truyền thống của làng Vân Cù; tìm hiểu về sự hình thành và phát triển của phở theo dòng thời gian; trực tiếp trải nghiệm những công đoạn làm nên món phở truyền thống và thưởng thức phở mang chuẩn hương vị làng phở Vân Cù trứ danh.
