Mắm đồng, món ăn gợi bao ký ức
Xem Gold Star V.League 2-2024/25 đỉnh nhất trên FPT Play, tại https://fptplay.vnTrường Sa, tháng 4.2021 - Kỳ 4: Tàu cá Trung Quốc xúm xít quanh bãi Ga Ven
Với sự phát triển của khoa học, công nghệ cũng như thị hiếu của người tiêu dùng ô tô, các mẫu mã ô tô hiện này ngoài việc cải tiến thiết kế, còn được nhà sản xuất ứng dụng những trang bị, tính năng mới nhằm tăng sự thoải mái cho người dùng. Tuy nhiên, với người tiêu dùng ô tô, đặc biệt với chị em phụ nữ không phải trang bị, tính năng nào trên ô tô cũng thật sự cần thiết.Theo tìm hiểu của PV Thanh Niên, với nhóm khách hàng nữ giới sử dụng ô tô tại Việt Nam, các chị em thường ưa chuộng những trang bị, tính năng mang lại sự tiện ích, thoải mái, hỗ trợ lái cũng như phục vụ nhu cầu giải trí. Dưới đây 5 trang bị, tính năng trên ô tô được phụ nữ ưa chuộng nhất: Chìa khóa thông minh (Smart key) đi kèm nút bấm khởi động ô tô là một trang bị đang dần trở nên phổ biến trên các mẫu ô tô đời mới. Khóa thông minh giúp người dùng ô tô thuận tiện hơn trong thao tác khóa, mở cửa khi ra vào ô tô. Tuy nhiên, với chị em phụ nữ, chìa khóa thông minh tích hợp tính năng khởi động ô tô từ xa lại càng được ưa chuộng. Với tính năng này, các chị em phụ nữ có thể khởi động ô tô từ xa để hệ thống điều hòa hoạt động, giúp khoang nội thất được làm mát, xua đi không khí nóng nực khi đỗ dưới trời nắng nóng.Chị Nguyễn Thị Hoài (32 tuổi) ngụ TP.Thủ Đức, TP.HCM đang dùng chiếc Hyundai Accent sản xuất năm 2022 cho biết: "Tính năng này rất hữu ích, đặc biệt khi sử dụng ô tô vào mùa nắng nóng. Chỉ cần ngồi trong quán cà phê hay văn phòng… vẫn có thể khởi động được xe đỗ bên ngoài, trước khi vào xe để sử dụng".Bên cạnh chìa khóa thông minh tích hợp tính năng khởi động ô tô từ xa, màn hình giải trí cảm ứng tích hợp nhiều phương thức kết nối với điện thoại thông minh thông qua Bluetooth, Androi Auto hay Apple Car Play… để điều khiển bằng giọng nói hay sử dụng các ứng dụng cũng là trang bị được các chị em phụ nữ ưa chuộng khi dùng ô tô. Thậm chí, hiện nay nhiều mẫu ô tô còn được trang bị màn hình giải trí, kết nối Androi Auto hay Apple Car Play không dây với điện thoại.Theo một số chị em phụ nữ dùng ô tô, không chỉ phụ nữ mà bất cứ ai dùng ô tô đời mới đều thích trang bị này, bởi thực sự tiện dụng, dễ thao tác và đảm bảo an toàn khi điều khiển ô tô. Thông qua màn hình giải trí và các phương thức kết nối, người lái có thể theo dõi định vị dẫn đường, nghe nhạc…Nếu như màn hình cảm ứng tích hợp nhiều phương thức kết nối đáp ứng nhu cầu giải trí, liên kết hay dẫn đường… Hệ thống hỗ trợ đỗ xe, camera lùi, cảnh báo va chạm là trang bị giúp người lái dễ dàng hơn khi quan sát, thao tác để đỗ ô tô. Trang bị này được nhiều chị em phụ nữ sử dụng ô tô đánh giá rất hữu ích và cần thiết khi lái xe, ngay cả với những người đã có nhiều năm kinh nghiệm sử dụng ô tô. Đặc biệt, khi điều khiển ô tô lưu thông trong các tuyến đường nội đô hay đỗ xe tại những khu vực hạn chế không gian, hình ảnh hiển thị trên camera lùi, âm thanh cảnh báo hay hệ thống hỗ trợ đỗ xe… giúp người lái dễ dàng quan sát và tự tin hơn. Không cần dùng tay hay phải bấm nút trên chìa khóa thông minh, hiện nay nhiều mẫu ô tô đời mới đã được trang bị tính năng "đá cốp" để mở cửa khoang hành lý phía sau. Cụ thể, tính năng này hoạt động giữa trên cảm biến gắn ở gầm đuôi xe, người dùng chỉ cần bước lại gần đuôi xe, đưa chân quét qua cảm biến. Khi khoảng cách giữa người và xe ở mức an toàn, cửa cốp sau xe sẽ được kích hoạt mở và nâng lên tự động.Chị Hoàng Tường Vân (35 tuổi) ngụ quận 5, TP.HCM cho biết: "Tính năng mở cốp (cửa khoang hành lý - PV) mang đến nhiều tiện lợi cho chị em phụ nữ, nhất là khi đi mua sắm, đi siêu thị phải tay xách, nách mang nhiều vật dụng, hàng hoá". Không chỉ chị Vân, hầu hết chị em phụ nữ dùng ô tô đều rất thích tính năng này. Phanh tay điện tử là một hệ thống đang được nhiều nhà sản xuất ô tô trang bị trên nhiều mẫu mã để thay thế cho loại phanh tay cơ truyền thống. So với phanh tay cơ, đòi hỏi người dùng phải dùng lực để kéo cần phanh tay, phanh tay điện tử được kích hoạt chỉ bằng cái bấm tay nhẹ nhàng. Chính vì vậy, hầu hết chị em phụ nữ đều ưa chuộng và đánh giá cao trang bị này.
Giá cà phê ‘rơi tự do’, vì sao?
Tương tự nhiều làng cổ khác của vùng chiêm trũng Bắc bộ, làng Nôm thuộc Đại Đồng, Hưng Yên vẫn còn đó những nét đẹp cổ kính, trầm mặc, từ đình làng, ao làng, đường làng, cùng 19 nhà thờ họ biểu trưng cho con dân làng Nôm. Ở đời thường, nhắc đến Nôm là gợi ngay về nghề đặc thù của làng, ấy là buôn đồng nát. Cái nghề ấy "lẻn" cả vào thơ vè, định danh cụ thể về làng rằng: "Đồng nát thì về cầu Nôm".Ngược dòng lịch sử, tìm hiểu chuyện hình thành làng Nôm thông qua cụm di tích đình làng còn lưu lại mới biết thành hoàng làng Nôm chính là thánh Tam Giang - vị anh hùng dân tộc vẻ vang chống ngoại xâm chẳng liên quan gì đến nghề đồng nát. Ở vùng chiêm trũng Bắc bộ, thánh Tam Giang có hai hóa thân là thiên thần và nhân thần. Ở góc độ thiên thần, đây là vị thần chuyên bảo hộ vùng sông nước. Còn ở nhân thần, thánh Tam Giang là vị tướng oai dũng chống giặc ngoại xâm, sau khi hy sinh vì nước, ông được người dân tôn thờ. Thống kê có đến gần 400 đình, đền, nghè ở các làng cổ phía bắc thờ thánh Tam Giang.Trong cụm di tích đình Tam Giang ở làng Nôm, ngoài kiến trúc cổ kính của đình làng, mái ngói, cầu đá… còn nổi bật một cây đa cổ thụ. Các cụ cao niên kể rằng đấy là nơi khi xưa thánh Tam Giang và quân sĩ buộc ngựa, chiêu binh phục vụ kháng chiến chống giặc. Việc chiêu mộ binh sĩ khắp nơi, mỗi người mang mỗi họ khác nhau, khi đất nước yên bình, nhiều người trong số đó ở lại, thành cư dân làng Nôm. Nguyên cớ có đến 19 dòng họ khác nhau ở đây là vì vậy.Cũng từ câu chuyện chiêu quân của đức thánh Tam Giang, bánh tày ra đời. Với chiều dài gần 40 cm, khẩu chỉ bằng 3 ngón tay chụm lại, cầm rất vừa tay, mỗi chiếc bánh đủ cho một người bình thường ăn no. Việc người làng Nôm phát minh ra bánh tày chính là để phục vụ nhu cầu lương binh cho quân sĩ, vừa đủ dưỡng chất vừa đáp ứng tính tiện dụng, dễ dàng vận chuyển, lưu trữ thời gian dài. Nhờ vậy, bánh tày là dạng lương thực để binh sĩ bồi bổ trong những chiến trận ác liệt hoặc những cuộc hành quân xa.Tên gọi bánh tày, khi tìm hiểu ra, cũng mang lại nhiều thuyết giải thú vị. Liệu chiếc bánh có liên quan gì đến dân tộc Tày hay không? Nếu nhìn lại danh sách các dòng họ đang hiện hữu ở làng Nôm và những họ phổ biến của người Tày như Đỗ, Lê, Tạ… có thể thấy có sự tương đồng. Biết đâu trong quá trình chiêu quân, các tráng sĩ người Tày cũng tham gia công cuộc vệ quốc, gia nhập binh đoàn thánh Tam Giang và mang thứ bánh lá đặc trưng của dân tộc mình vào đời sống quân ngũ?Một lý giải khác liên quan đến bánh tày bắt nguồn từ chiều dài chiếc bánh. Nếu đo trung bình độ dài một chiếc bánh tày sẽ tương đương chiều dài cẳng tay với điểm đầu là lòng bàn tay và điểm cuối là cùi chỏ. Trong phương ngữ vùng Bắc bộ, đặc biệt là cư dân Hà Tây, chữ "tay" khi phát âm sẽ được nhấn thêm dấu huyền để thành "tày". Trong quá trình tập hợp binh về làng Nôm, có thể trong số ấy có những người lính đến từ vùng Hà Tây, việc biến âm trong phương ngữ khiến chiếc bánh tay khi xướng âm biến thành bánh tày là vậy.Trở lại với thời bình, bánh tày làng Nôm chỉ được làm vào dịp tết hoặc những sự kiện thực sự trọng đại. Cấu tạo một chiếc bánh rất đơn giản chỉ với đậu xanh đánh (đậu xanh lột vỏ, luộc chín, xào đường theo tỷ lệ 1:1) và mỡ thăn lợn cắt thỏi dài. Hai thứ này dùng làm nhân, còn lớp vỏ bánh là gạo nếp bao quanh, áo là lá dong. Bánh tày, ngoại hình giản đơn chỉ có thế. Nhưng khi ăn, bánh tày thực sự gây ấn tượng bởi sự cân bằng hài hòa giữa các nguyên liệu, hương vị. Ngọt bùi của đậu, béo ngậy của mỡ, dẻo thơm của nếp…, tất cả hòa quyện theo từng miếng cắn rất vừa nhờ kích thước khác lạ với các dòng bánh lá hiện hữu.Là đặc sản làng Nôm, ai ăn cũng khen ngon nhưng để tìm người làm ra bánh tày hôm nay lại là chuyện nan giải khi cả làng chỉ còn lại cụ Tạ Đình Hùng hằng năm vẫn gói bánh tày mùa tết đến. Tham gia cùng cụ Hùng trong một chuyến gói bánh tày, được nghe giải thích và chứng kiến các công đoạn làm bánh, mới thấy đằng sau vẻ giản đơn của chiếc bánh con con là vô số công đoạn phức tạp. Đầu tiên là phân chia tỷ lệ nguyên liệu, để ra một mẻ 100 chiếc bánh cần 10 kg gạo nếp cái hoa vàng vụ mới, 10 kg đường trắng, 10 kg đậu xanh không vỏ, 10 kg mỡ thăn. Phần chuẩn bị nguyên liệu chỉ có khoản đậu xanh đánh là nhọc sức vì phải luộc cho đậu nhừ, đánh nhuyễn không còn thấy dáng hạt rồi trộn đường đảo đều. Cái vất vả là khi đậu quết cùng đường, đảo tay không đều và nhanh sẽ làm đường chảy gây cháy khét, mẻ nhân ấy coi như hỏng. Đậu đảo đến chín nhừ, vàng ươm là hoàn thiện.So sánh làm bánh tày và bánh chưng, cụ Tạ Đình Hùng bảo: "Làm bánh tày vất hơn bánh chưng nhiều, bánh chưng có khuôn, một bánh tôi làm chậm nhất chỉ 2 phút, gói được một bánh tày bằng gói 3 - 4 cái bánh chưng". Đem câu chuyện làm bánh tày hỏi các nhà bán bánh lá ở chợ Nôm, ai cũng lắc đầu: "Không làm đâu, nhọc công lắm chú ạ". Cái sự nhọc ấy, hóa ra chẳng phải khó ở khâu chuẩn bị nguyên liệu mà ở kỹ thuật gói. Chứng kiến cụ Hùng tay thoăn thoắt từng thao tác xếp lá dong, rải 100 gram nếp cho một cái bánh, đặt phần nhân bánh lên lớp nếp, đoạn lấy tay túm hai mép lá kéo lên cao, giật xóc nhẹ, cuộn lại thật nhanh và đều, rồi thắt dây là xong một cái bánh tày. Độ khó khi làm bánh chính là ở cú giật "kinh điển" ấy. Cụ Hùng biết gói bánh tày từ năm 10 tuổi, đến nay đã hơn 70 năm tuổi nghề và cú giật điệu nghệ ấy vừa đủ lực để lớp gạo mỏng te bám đều quanh lõi nhân. Tôi làm thử mấy chiếc bánh cùng cụ nhưng cứ đến công đoạn cuối cùng với thao tác giật là gạo bay đằng gạo, nhân rời đằng nhân, không thể nào căn đều cho được.Mỗi lần chuẩn bị cho một mẻ bánh 100 cái, mất 2 ngày trời, dù tuổi cao, sức yếu, nhưng cụ Tạ Đình Hùng vẫn cố gắng làm, bởi: "Lệ làng xưa mỗi khi bày cỗ tết hoặc cúng đình, phải có giò cây, bánh tày, chả hoa, đều là các thứ người làng tôi tự làm cả, có năm cầu kỳ hơn thì thêm món cá kho ủ trấu. Giờ các món ấy thất truyền hết, còn lại mỗi bánh tày. Gói bánh mệt người lắm nhưng con cháu ở xa chúng nó cứ bảo gói để lễ thánh và mang làm quà đặc sản làng Nôm. Mấy năm nay chúng nó đem bánh tày làm quà biếu tết, ai ăn cũng khen, chiều các cháu nên cố làm".Nhờ kích thước nhỏ, gói đều tay, cộng thêm 5 giờ luộc ngập sôi trong nước, bánh tày khi hoàn thiện ngon dẻo rền ngậy đến lạ kỳ, ăn no vẫn không ngán. Đem cắt lát miếng bánh do cụ Hùng làm, thấy rõ các lớp vỏ, nhân, mỡ phân bố đều tăm tắp, mắt nhìn đã thấy thèm. Ăn bánh của cụ Hùng thật ngon, nhưng cũng có chút bâng khuâng, bởi rằng món bánh tày trứ danh của làng Nôm đang thiếu người kế tục. Trong nhiều mâm cỗ dâng lễ thánh ngày xuân của người làng, bóng dáng bánh tày đang dần được thay bằng những cao lương mỹ vị hợp thời hơn. Lo rằng một ngày không xa, món bánh tày làng Nôm chỉ còn tồn tại trong hoài niệm và chuyện kể.
Hình ảnh những đứa trẻ thơ chụm đầu lại bên ngọn đèn dầu để tìm ánh sáng tri thức hay nói một cách chân phương là học bài và làm bài vào ban đêm là ký ức không thể nào quên của tôi hay những người bạn cùng thời. Năm tháng tuổi thơ của tôi dần trôi qua với lời dặn dò của người lớn: Cố gắng học bài và làm bài vào ban ngày vì ban đêm đèn dầu không đủ ánh sáng, ảnh hưởng đến thị lực. Cũng may, lúc nhỏ bài học không nhiều nên đa số là giải quyết vào ban ngày, khi nào bận rộn lắm mới học vào ban đêm.Những chiếc đèn dầu có nhiều loại với những công năng khác nhau: Đèn hột vịt thường được đặt trên bàn thờ gia tiên, đèn ABC có kích thước lớn hơn đèn hột vịt và thường được để ở phòng khách hay ở giữa nhà. Cả hai loại đèn thông dụng này đều có núm vặn điều chỉnh tim đèn để có được nguồn sáng như ý muốn. Ngoài hai loại đèn này, nhà nào sang hơn thì sử dụng đèn Hoa Kỳ mà theo nhiều người đây được xem như thành tựu nổi bật nhất của đèn dầu Việt Nam. Hầu như, mỗi nhà trong xóm đều có những chai dầu dự trữ đề phòng đèn hết dầu giữa chừng. Có những lúc hết dầu mà chưa kịp mua, thế là chạy khắp xóm để mượn hay xin một ít chế vào đèn để thắp sáng. Thế mới biết ánh sáng thật có giá trị vào những đêm tối! Hình ảnh những chiếc đèn dầu soi sáng con đường quê len lỏi vào trong tâm thức tôi và càng khắc sâu hơn khi tôi được đọc tác phẩm Hai đứa trẻ của nhà văn Thạch Lam và mãi mãi là những kỷ niệm đáng nhớ của một thời tuổi thơ.Năm tôi học lớp 9, ba sắm được một chiếc bình ắc quy và một chiếc đèn nhỏ. Thế là gian nhà nhỏ bừng lên ánh sáng trắng của bóng đèn sạc bình. Một chiếc bình nhỏ tương ứng với năng lượng và công suất của bóng đèn thắp sáng được trưng dụng thay thế những chiếc đèn dầu ngày xưa là một kỳ công của người dân nông thôn, dĩ nhiên trong đó có cả gia đình tôi. Nghề sạc bình rất thịnh hành vào thời điểm này. Có những nơi hoạt động hết công suất mà vẫn không đáp ứng được nhu cầu của khách. Thế là hẹn lần, hẹn lượt và có nhiều khi là khách giận hờn vì không có bình để thắp sáng đèn vào ban đêm. Chiếc bình ắc quy không những thắp sáng mà có một công dụng nữa đó là sử dụng để xem TV. Những chiếc TV trắng đen ngày ấy khi gần hết bình là cái khung sẽ dần nhỏ lại cho đến khi không còn thấy hình được nữa. Nhiều khi đang xem phim hấp dẫn mà hết bình thì thật là tức anh ách! Nhưng dù sao đi nữa thì chiếc bình ắc quy vẫn được xem là một bước phát triển so với những chiếc đèn dầu."Dòng điện mê say gọi ngày tương lai. Dòng điện bao la, gọi đời bay xa …" - những ca từ trong bài hát Trị An âm vang mùa xuân của cố nhạc sĩ Tôn Thất Lập mà lúc nhỏ tôi nghe các cô chú hát trong những lần hội thi văn nghệ quần chúng đã trở thành sự thật ở xóm tôi, khi những cây cột điện lần lượt được dựng lên. Cả xóm được hòa chung vào lưới điện quốc gia trong khí thế "dòng điện trong ta gọi đời bay xa". Những chiếc đèn dầu, bình ắc quy từ từ trở thành những vật kỷ niệm của một thời đã qua khi được thay thế bằng những chiếc bóng đèn hiện đại với nhiều chủng loại, màu sắc, kích cỡ theo thị hiếu của khách hàng. Đời sống của người dân được nâng chất theo sự phát triển của mạng lưới điện nông thôn. Nếu trước đây, từ trung tâm huyện đi vào xóm là hình ảnh le lói của những ngọn đèn dầu, đèn pin soi đường thì giờ đây với hệ thống đèn đường những người dân xóm tôi yên tâm hơn khi có việc ra khỏi nhà vào ban đêm. Vào những buổi tối thứ bảy trên ti vi có cải lương, bà con trong xóm không sợ cái cảnh phải về nhà sớm giữa chừng khi chưa hết tuồng vì có ông điện lực đảm bảo rồi! Vui nhất là những lần có World Cup hay Euro Cup, cả xóm tôi thật rộn ràng. Ngay cả những người phụ nữ không biết đến bóng đá cũng nôn nao. Họ chuẩn bị đủ thứ, nào là mì gói, cháo ăn liền, cà phê, sữa… để cho cánh đàn ông có sức mà thức cùng bóng đá. Những tối trực tiếp bóng đá, quán cà phê chú Ba luôn đông nghẹt. Thật thú vị khi hàng chục người chụm đầu vào màn hình la rầm trời rầm đất mỗi khi có bàn thắng hay những pha hỏng ăn của cầu thủ. Khoảng thời gian giữa hai hiệp đấu là vui nhất. Thường là một nồi cháo lòng được chuẩn bị từ lúc đầu hôm để làm ấm lòng những tín đồ túc cầu giáo giữa đêm khuya. Nếu không có nồi cháo thì cũng xôi nếp, khoai lang hay mì gói. Tình làng nghĩa xóm thật ấm lòng làm sao với sự lan tỏa tích cực của mạng lưới điện trên khắp mọi miền. Trong dịp tết vừa rồi, ngồi hàn huyên tâm sự với những người bạn cùng thời tất cả chúng tôi đều có chung một suy nghĩ là từ khi mạng lưới điện được phủ sóng thì đời sống vật chất và tinh thần của mọi người được nâng lên dần, trong đó có cả người dân trong xóm tôi hay nói một cách khác là nhờ có điện mà cuộc sống được cải thiện và xa hơn nữa là kinh tế sẽ phát triển tạo tiền đề để đất nước được giàu mạnh hơn. Cuộc thi viết "50 năm thắp sáng niềm tin" có tổng giải thưởng lên đến 100 triệu đồng. - Nhận bài thi đến hết ngày 30.04.2025. - Email: 50namdienmiennam@thanhnien.vn. Mời quý bạn xem thể lệ cuộc thi trên thanhnien.vn hoặc evnspc.vn
Xuyên thời gian cùng 'ông hoàng resort' Bill Bensley
Trả lời phóng viên ngày 5.2, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio nhấn mạnh ông Trump chỉ đề xuất dọn dẹp và xây dựng lại Gaza chứ không kiểm soát vô thời hạn dải đất này.“Ý tưởng của ông Trump không mang tính thù địch. Tôi nghĩ đây là động thái rất hào phóng, khi đề nghị chịu trách nhiệm cho việc tái thiết”, AFP dẫn lời ông Rubio nói. Ngoại trưởng Mỹ nêu thêm theo đề xuất, ông Trump sẽ cử đội ngũ đến Gaza để dọn dẹp đống đổ nát, rà phá những quả đạn chưa nổ. Trong thời gian này, người dân Gaza tạm thời di dời đến nơi khác.Đài CNN cho hay ông Rubio cũng lần đầu nghe nói đến ý tưởng tiếp quản Gaza khi đang xem TV về buổi họp báo của ông Trump sau cuộc gặp Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Phần lớn thông tin và công việc về vấn đề Trung Đông được cho là đã chuyển sang cho đặc phái viên của ông Trump về Trung Đông Steve Witkoff phụ trách, do đó công việc của ông Rubio liên quan khu vực này đã giảm đáng kể.Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt ngày 5.2 cũng nhấn mạnh quan điểm rằng người dân Gaza cần tạm thời di dời khỏi khu vực này. Bà nói Gaza hiện tại "là nơi không thể sinh sống được" và "sẽ thật tàn ác nếu muốn người khác sống trong điều kiện tồi tệ như vậy".Các quan chức chính phủ Mỹ đưa ra lời giải thích sau khi Tổng thống Donald Trump hôm 4.2 nói rằng Washington có thể tiếp quản Gaza để tiến hành tái thiết, đề xuất di dời người dân Palestine tại Gaza và để ngỏ khả năng đưa quân đội đến dải đất này. Nhà Trắng cho biết ông Trump có thể loại trừ khả năng viện trợ hoạt động tái thiết Gaza.Tuyên bố của ông Trump nhận về nhiều ý kiến trái chiều ngay cả trong nội bộ đảng Cộng hòa. Trong cuộc gặp Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 4.2, ông Trump không nêu chi tiết đề xuất về giải pháp cho Gaza. Bình luận của Trump được đưa ra trong bối cảnh bắt đầu các cuộc đàm phán về giai đoạn 2 của thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza, dấy lên lo ngại thỏa thuận có thể bị cản trở.Theo báo The New York Times, tuyên bố của ông Trump khiến một số thành viên chính phủ bất ngờ, khi đề xuất này được cho là chưa được vạch kế hoạch rõ ràng hay tham vấn tính khả thi.