Khai thác AI để tạo hứng thú học tập cho trẻ nhỏ
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Không chịu nổi nắng nóng, nhiều người chẳng mong gì ngoài mong mưa
Sau điều chỉnh, ngày 18.4, giá bán lẻ xăng dầu trên cả nước phổ biến ở mức sau: xăng E5 RON92 không quá 24.226 đồng/lít; xăng RON 95-III không quá 25.237 đồng/lít; dầu diesel không quá 21.446 đồng/lít; dầu hỏa không quá 21.416 đồng/lít và dầu mazut không quá 17.206 đồng/kg. Giá chênh lệch giữa vùng 2 và vùng 1 khoảng 420 - 500 đồng/lít (vùng 2 xa cảng, xa kho, xa nhà máy nên có giá cao hơn giá bán tại vùng 1).
Haerin bị so sánh với đàn chị Jisoo về nhan sắc lẫn trang phục tại sự kiện
Theo Công an tỉnh Thái Bình, qua công tác nắm tình hình, lực lượng chức năng phát hiện một số nhóm thanh thiếu niên tụ tập, mang theo hung khí để giải quyết mâu thuẫn với các hành vi manh động, liều lĩnh trên địa bàn TP.Thái Bình khiến người dân hoang mang. Trước tình hình trên, lãnh đạo Công an TP.Thái Bình đã chỉ đạo các đội nghiệp vụ, công an các xã, phường triển khai đồng bộ, quyết liệt các biện pháp nghiệp vụ để xử lý.Đến ngày 22.2, Công an TP.Thái Bình đã đấu tranh, bắt giữ 3 nhóm với trên 50 đối tượng đều đang trong độ tuổi từ 14 - 15 tuổi (chưa đủ điều kiện điều khiển xe mô tô theo quy định) thường trú tại địa bàn các huyện Kiến Xương, Vũ Thư và TP.Thái Bình, có hành vi điều khiển xe mô tô phóng nhanh, vượt ẩu mang theo hung khí như kiếm, tuýp sắt, vỏ chai bia, phóng lợn rượt đuổi và đánh nhau trên các tuyến đường giao thông. Căn cứ tài liệu, chứng cứ thu thập, ngày 24.2, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.Thái Bình ra quyết định khởi tố vụ án hình sự gây rối trật tự công cộng.Theo Công an tỉnh Thái Bình, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hành vi phạm tội của đối tượng là thiếu sự quản lý, giáo dục của gia đình. Phần lớn các thanh thiếu niên phạm tội đều thuộc đối tượng chơi bời lêu lổng, nhận thức về pháp luật chưa đầy đủ, chưa ý thức hết được hậu quả của các hành vi mình gây ra, dễ bị lôi kéo, rủ rê thông qua mạng xã hội. Vì vậy, mỗi gia đình cần có biện pháp quản lý, giáo dục con em mình, không để bị lôi kéo, tham gia vào các băng, ổ nhóm thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.Trước đó, Công an TP.Thái Bình cũng ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Tạ Tiến Đạt (22 tuổi, trú P.Phú Khánh), Nguyễn Tiến Dũng (16 tuổi, trú P.Tiền Phong, Ngô Mạnh Hải (16 tuổi, trú tại xã Vũ Phúc, TP.Thái Bình), Trần Mạnh Dũng (17 tuổi, trú xã Minh Hòa, H.Hưng Hà), Đoàn Hải Dương (18 tuổi, trú xã Nam Bình, H.Kiến Xương); khởi tố bị can, lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với Lương Tuấn Kiệt (16 tuổi, trú P.Kỳ Bá) để điều tra về tội cướp tài sản. Các quyết định, lệnh đã được VKSND cùng cấp phê chuẩn.Trước đó, Công an TP.Thái Bình phát hiện tại khu vực sân cầu lông M.D tại P.Tiền Phong, (TP.Thái Bình) xảy ra vụ việc đánh người có dấu hiệu cướp tài sản nên đã khẩn trương huy động lực lượng, tổ chức xác minh, làm rõ.Qua điều tra, lực lượng chức năng xác định, do mâu thuẫn trên mạng xã hội Facebook về việc mua bán vợt cầu lông, các đối tượng trên đã hẹn N.T.T (16 tuổi, trú P.Tiền Phong, TP.Thái Bình) đến sân cầu lông M.D để giải quyết.Tại đây, do bực tức nên Đạt, Hải đã dùng thanh gậy là giá đỡ cần câu cá để đánh, vụt T. và yêu cầu phải trả cho Đạt số tiền 1 triệu đồng. Đến lịch hẹn vào ngày 16.2, do không đủ tiền trả, các đối tượng trong nhóm của Đạt tiếp tục đánh và cướp số tiền 600.000 đồng của T.
Các nội dung thi đấu của S-Race 2023 chia theo 3 nhóm tuổi: học sinh THCS (11 - 14 tuổi), học sinh THPT (15 - 17 tuổi), sinh viên các trường cao đẳng và đại học (18 - 23 tuổi). Cự ly thi đấu 3 km dành cho sinh viên nam và nam sinh THPT, cự ly thi đấu 1,5 km dành cho nam sinh THCS, sinh viên nữ, nữ sinh THPT và nữ sinh THCS. Nội dung thi đấu mở rộng S-Race Family (dành cho học sinh tiểu học, học sinh THCS lớp 6, lớp 7 và gia đình), S-Race Teacher (dành cho thầy cô và học sinh THCS lớp 6, lớp 7) thi đấu ở cự ly 1 km.
Thế cờ vây từ bóng dáng liên minh Mỹ - Nhật - Philippines
Chiều 15.2 trên sân Bà Rịa - Vũng Tàu, U.19 Bà Rịa - Vũng Tàu chạm trán với U.19 Đà Nẵng ở trận đấu khai mạc giải U.19 quốc gia 2025. U.19 Bà Rịa - Vũng Tàu có lợi thế sân nhà, nhưng U.19 Đà Nẵng mới là đội giành thế chủ động trong phần lớn thời gian trận đấu. Tuy nhiên, đội bóng sông Hàn đành phải chấp nhận quy luật của bóng đá, khi chơi ép sân và tạo ra nhiều cơ hội nhưng không thể tận dụng để đốt lưới đối phương.Khi trận đấu bước vào giai đoạn cuối, ban huấn luyện U.19 Bà Rịa - Vũng Tàu có những sự thay đổi người để tạo ra bước ngoặt. Con trai của cựu tiền đạo đội tuyển Việt Nam vô địch AFF Cup 2008 Nguyễn Quang Hải - Nguyễn Lê Quang Khôi cực son khi vừa vào sân đã ghi bàn duy nhất để ấn định chiến thắng cho chủ nhà.Quang Khôi được tung vào sân ở phút 73. Khi MC trận đấu còn chưa kịp giới thiệu tên của Quang Khôi với khán giả, chân sút mang áo số 99 đã lập công. Xuất phát từ một tình huống ném biên lỗi của cầu thủ đối phương, Quang Khôi đi bóng vào trung lộ rồi bất ngờ tung cú sút vào góc hẹp, không cho thủ môn của U.19 Đà Nẵng bất cứ cơ hội nào để cản phá. Đáng chú ý, đây cũng là pha chạm bóng đầu tiên của Quang Khôi sau khi được vào sân.Trong thời gian còn lại của trận đấu, CLB Đà Nẵng đẩy cao đội hình với nỗ lực tìm kiếm bàn gỡ hòa. Tuy nhiên, nhiều cầu thủ của đội bóng sông Hàn đã xuống sức ở cuối trận, trong khi chủ nhà U.19 Bà Rịa - Vũng Tàu đã chơi phòng ngự rất chặt chẽ.Chung cuộc, đội U.19 Bà Rịa - Vũng Tàu đánh bại U.19 Đà Nẵng với tỷ số 1-0, qua đó giành trọn 3 điểm và có màn ra quân suôn sẻ tại giải U.19 quốc gia 2025.Vòng chung kết giải bóng đá vô địch U.19 quốc gia 2025 quy tụ 12 đội bóng tham dự. Các đội được chia đều vào 3 bảng, thi đấu theo thể thức vòng tròn 1 lượt tính điểm và xếp hạng. Đội đứng nhất và nhì mỗi bảng, cùng 2 đội xếp thứ 3 có thành tích tốt nhất giành quyền vào tứ kết. Chủ nhà U.19 Bà Rịa - Vũng Tàu nằm ở bảng A cùng Đà Nẵng, Hà Nội và Bình Dương. Bảng B gồm: Đồng Tháp, Đồng Nai, PVF và Thể Công Viettel. Bảng C có sự hiện diện của TP.HCM, Bình Phước, Hà Tĩnh và SLNA. Các trận đấu diễn ra từ ngày 15.2 đến ngày 28.2 tại Bà Rịa - Vũng Tàu.
