Bánh mì dì Thanh 30 năm nức tiếng: Chỉ 1 loại topping, mỗi ngày bán 2 tiếng
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Ban Thường vụ Quân ủy Trung ương làm việc với TP.HCM về công tác quốc phòng
Chiều 3.1, HĐND tỉnh Nghệ An khóa XVIII (nhiệm kỳ 2021 - 2026), đã tổ chức Kỳ họp thứ 26 bầu ông Lê Hồng Vinh, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Nghệ An, giữ chức Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An (nhiệm kỳ 2021 - 2026).Ông Vinh được bầu giữ chức Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An thay ông Nguyễn Đức Trung, người đã được Bộ Chính trị, Ban Bí thư luân chuyển giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An. Ông Vinh sinh năm 1974, quê ở xã Lưu Sơn (H.Đô Lương, Nghệ An), có trình độ đại học chuyên ngành Cầu đường, thạc sĩ Quản lý Khoa học công nghệ; Cao cấp Lý luận Chính trị. Ông Vinh từng kinh qua các chức vụ: Chuyên viên công nghiệp, Văn phòng UBND tỉnh Nghệ An; Phó giám đốc Sở GTVT tỉnh Nghệ An; Bí thư Huyện ủy Anh Sơn; Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Nghệ An, Trưởng ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh Nghệ An. Tháng 12.2018, Ông Vinh được HĐND tỉnh Nghệ An bầu giữ chức Phó chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An.
Bước tiến mới trong điều trị và kiểm soát bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thúc đẩy lệnh ngừng bắn hoàn toàn trong 30 ngày như bước đầu tiên hướng tới một giải pháp rộng rãi hơn cho cuộc xung đột Nga-Ukraine kéo dài hơn 3 năm qua.Tuy nhiên, trong cuộc điện đàm kéo dài 90 phút với Tổng thống Trump hôm 18.3, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã từ chối ngừng bắn hoàn toàn, nhấn mạnh rằng bất kỳ thỏa thuận nào như thế sẽ phụ thuộc vào việc phương Tây ngừng mọi viện trợ quân sự cho Ukraine.Theo Điện Kremlin, Tổng thống Putin đã ra lệnh cho quân đội Nga tạm dừng tấn công vào các mục tiêu năng lượng của Ukraine trong 30 ngày. Ông Zelensky đã hoan nghênh lệnh ngừng bắn nhắm vào cơ sở năng lượng được đề xuất nhưng cho hay ông cần thêm "chi tiết" từ Mỹ.Sau cuộc điện đàm giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Putin hôm 18.3, đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff nói với Kênh Fox News rằng các cuộc đàm phán với Nga về xung đột Nga- Ukraine sẽ diễn ra tại thành phố Jeddah của Ả Rập Xê Út vào ngày 23.3.Tuy nhiên, chỉ vài giờ sau cuộc điện đàm nói trên, tiếng nổ xuất hiện và còi báo động không kích hú lên ở Ukraine, theo AFP.Tổng thống Zelensky hôm nay 19.3 nói rằng "đã có những cuộc tấn công, cụ thể là vào cơ sở hạ tầng dân sự", trong đó có một bệnh viện ở tỉnh Sumy của Ukraine. "Những cuộc tấn công ban đêm kiểu này của Nga đã phá hủy ngành năng lượng, cơ sở hạ tầng và cuộc sống bình thường của người dân Ukraine. Hôm nay, ông Putin đã bác bỏ đề xuất ngừng bắn hoàn toàn", ông Zelensky nói.Hiện chưa có thông tin về phản ứng của Nga đối với cáo buộc mới của Ukraine.Ông Zelensky đã chấp nhận đề xuất ngừng bắn hoàn toàn trong các cuộc đàm phán tại Ả Rập Xê Út trong tuần trước, và chỉ trích Nga không sẵn sàng trong việc đạt được thỏa thuận. "Họ chưa sẵn sàng chấm dứt cuộc chiến này, và chúng tôi có thể thấy điều đó", ông Zelensky nhấn mạnh.Mặt khác, ông Zelensky đã tuyên bố quân đội Ukraine sẽ tiếp tục chiến đấu ở tỉnh Kursk của Nga "miễn là chúng tôi cần", sau nhiều ngày Nga tiến quân mạnh vào khu vực bị lực lượng của Kyiv kiểm soát một phần vào năm ngoái.Trong khi đó, Reuters hôm nay đưa tin chính quyền vùng Krasnodar thuộc Nga cáo buộc rằng một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine đã gây ra đám cháy nhỏ tại một kho dầu gần làng Kavkazskaya. Không có ai bị thương trong vụ cháy lan rộng trên diện tích 20 m2, nhưng 30 nhân viên đã được sơ tán, theo chính quyền khu vực thông báo trên ứng dụng nhắn tin Telegram.Phía Ukraine chưa bình luận thông tin Nga đưa ra.
Ngoài thưởng thức âm nhạc, cư dân, du khách được du xuân, trải nghiệm khám phá ẩm thực, trò chơi dân gian gắn kết tình thân. Hòa cùng không khí đón chào năm mới, Tết đến xuân về trên mọi miền Tổ quốc, đêm nhạc "Tự hào xứ Nghệ - Chào xuân 2025" sẽ được nhà sáng lập Ecopark tổ chức tại công viên Hồ Thiên Nga, Eco Central Park (rộng gần 200ha, tại TP Vinh, Nghệ An) vào 17h tối nay - ngày mùng 3 Tết, tức 31.1. Với sự góp mặt của nhiều ngôi sao nổi tiếng như giọng ca trữ tình quốc dân Trọng Tấn hay ca nhạc sĩ Duy Mạnh, chủ nhân của những bản hit triệu view, chương trình sẽ mang đến không khí bùng nổ, thu hút hàng nghìn khán giả Nghệ An và các tỉnh lân cận, trở thành đêm nhạc hoành tráng nhất xứ Nghệ dịp Tết này. Đặc biệt, chương trình mở cửa tự do để khán giả thoải mái thưởng thức âm nhạc đỉnh cao giữa không gian xanh mát, khoáng đạt của đại công viên xanh lớn nhất miền Trung.Theo tiết lộ từ đơn vị tổ chức, ca sĩ Duy Mạnh sẽ mang đến nhiều điều đặc biệt dành riêng cho khán giả xứ Nghệ, trong đó có sự kết hợp với con gái - ca sĩ Cầm. Hai cha con giọng ca Kiếp đỏ đen sẽ song ca nhạc phẩm Tình em là đại dương do chính Duy Mạnh sáng tác. Bản hit gắn với tên tuổi Duy Mạnh từ nhiều năm trước nay được làm mới hoàn toàn, mang hơi thở trẻ trung và rộn ràng, phù hợp với không khí Tết. Không chỉ mang đến bản song ca với con gái, Duy Mạnh còn dự định khiến không khí đêm nhạc "Tự hào xứ Nghệ - Chào xuân 2025" bùng nổ với các nhạc phẩm: Bắt taxi, Hãy dừng lại đi em, Tôi là dân 37 và Thích phông bạt. Cầm, con gái của Duy Mạnh, cũng sẽ có màn solo với các ca khúc: Có đâu ai ngờ, Yêu hay không yêu và Lưới tơ tình. Cầm tên thật Nguyễn Thu Cầm. Cô quyết tâm theo đuổi con đường ca hát với hình tượng trẻ trung cùng ca khúc đầu tay mang tên Có đâu ai ngờ vào tháng 9.2022. Ca khúc được đón nhận trên TikTok, đạt gần 8 triệu lượt nghe trên Spotify và gần 9 triệu lượt xem trên YouTube. Cầm là một trong những nữ nghệ sĩ được trình chiếu hình ảnh tại Quảng trường Thời Đại, Mỹ trong chiến dịch EQUAL của Spotify.Ngoài màu sắc trẻ trung, sôi động do Duy Mạnh và con gái đem lại, đêm nhạc tại Eco Central Park tối mùng 3 Tết sẽ làm say lòng khán giả với những giai điệu dân ca ngọt ngào, sâu lắng do Trọng Tấn, Đinh Thành Lê thể hiện. Trọng Tấn - giọng ca trữ tình quốc dân - dự kiến mang đến không khí rộn ràng, tươi vui với các ca khúc đậm hơi thở mùa xuân như: Mùa xuân đến rồi đó, Mùa xuân gọi và Cung đàn mùa xuân. Trong khi đó, Đinh Thành Lê - một trong những giọng ca hàng đầu của dòng nhạc dân gian - sẽ trình diễn các ca khúc đậm chất miền Trung như Chơi vơi và Điệu ví dặm là em bên cạnh ca khúc trữ tình Mùa xuân đầu tiên. Đêm nhạc còn có sự góp mặt của ca sĩ Thanh Quý, Thanh Tài, A Páo.Để thổi làn gió trẻ trung, sôi động, ca sĩ Đông Chull sẽ thể hiện bản remix của các ca khúc đình đám như: Tái sinh, Một vòng Việt Nam, Tràn bộ nhớ, Mất kết nối và Thủy triều. Không chỉ quy tụ nghệ sĩ tên tuổi, đêm nhạc "Tự hào xứ Nghệ - Chào xuân 2025" còn được đầu tư hoành tráng với sân khấu thiết kế dựa trên cảm hứng từ thiên nhiên và tinh thần Tết Việt, hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại. Âm thanh, ánh sáng đỉnh cao, ứng dụng công nghệ hiện đại bậc nhất hiện nay cũng sẽ góp phần mang lại trải nghiệm nghệ thuật đặc sắc, biến không gian công viên Hồ Thiên Nga, Eco Central Park thành một đại nhạc hội khó quên. Ngoài đêm nhạc, nhiều hoạt động chào mừng năm mới 2025, phục vụ người dân du xuân sẽ diễn ra tại Eco Central Park - điểm hẹn văn hóa và giải trí mới của thành Vinh, trong đó có lễ hội văn hóa 2025 diễn ra từ 31.1 - 3.2 (tức mùng 3- mùng 6 âm lịch) tại phố đi bộ Hùng Vương với 20 gian hàng, hơn 10 workshop dân gian và trò chơi sẽ mang không khí Tết xưa đến với tất cả mọi người. Đặc biệt, hệ thống nhà hàng ẩm thực tại Eco Central Park sẽ mang tới cho cư dân, khách tham quan những món ăn dân dã nhưng là đặc sản của nhiều vùng miền trên cả nước.Dịp này, nhà sáng lập Ecopark trang hoàng khu đô thị bằng nhiều cây cảnh và hoa tươi rực rỡ khiến mỗi m² đều cho ra điểm check-in với những bức ảnh đẹp, ghi dấu kỷ niệm của cư dân, du khách bên những người thân yêu trong những ngày đầu năm mới."Kiến tạo khu đô thị Eco Central Park, chúng tôi không chỉ mang đến những căn nhà tiện nghi hiện đại cho mỗi gia đình mà còn mang đến đời sống tinh thần đầy màu sắc cho cư dân, du khách. Tại không gian sống của cư dân sẽ là nơi giao thoa cảm xúc và khởi đầu của những hành trình mới, mang tinh thần tự hào của mỗi người dân xứ Nghệ", đại diện nhà sáng lập Ecopark - đơn vị tổ chức chương trình - cho biết. Eco Central Park được kiến tạo bởi nhà sáng lập Ecopark. Trong đó chủ đầu tư dành 50 ha cho cây xanh, nước mặt, công viên Hồ Thiên Nga rộng 10 ha và trục cảnh quan dài 5 km tại trung tâm. Mật độ 100 cây xanh trên một người, phù hợp xu hướng phát triển của thế giới lẫn đặc trưng khí hậu Vinh, Nghệ An.Gần 2 năm khai trương công viên Hồ Thiên Nga, phố đi bộ Hùng Vương, Clubhouse, đại đô thị Eco Central Park trở thành trở thành điểm đến mới, thu hút hàng chục nghìn cư dân cũng như du khách với hơn 80 sự kiện quy mô lớn, được tổ chức liên tục, mới nhất là Lễ hội Tết 2025 với 2.500 chiếc bánh chưng được gói tặng cư dân, du khách; hay lễ hội đếm ngược chào đón năm mới với màn pháo hoa mãn nhãn bên dòng Lam huyền thoại…
Vườn tiêu hữu cơ bạc tỉ
Báo Thanh Niên cập nhật nhanh nhất kết quả xổ số (KQXS), kết quả xổ số miền Bắc (XSMB), kết quả xổ số miền Nam (XSMN), kết quả xổ số miền Trung (XSMT), kết quả xổ số điện toán trực tiếp nhanh nhất hôm nay thứ năm ngày 27.2.2025.KQXS Tây Ninh, An Giang, Bình Thuận, Bình Định, Quảng Trị, Quảng Bình...Mời bạn đọc xem kết quả xổ số (KQXS) miền Bắc (XSMB), kết quả xổ số miền Nam (XSMN), kết quả xổ số miền Trung (XSMT) được cập nhật trên Báo Thanh Niên mỗi ngày.