Buôn bán tràn lan trên đường
Khi được hỏi vì sao không theo đuổi ước mơ thuở bé, Nga nói: “Lúc nhỏ chưa biết gì, không có định hướng mà ước mơ thì lại không tốn tiền nên… ước đại. Sau này lên đại học thì dòng đời đưa đẩy nên chọn ngành y học dự phòng. Nhưng may mắn là khi ra trường mình được làm việc đúng với chuyên ngành”.Ưu, nhược điểm VinFast Lux A2.0 qua góc nhìn của chủ xe
Người dân phản ứng vì lo sợ việc khai thác cát sạn dưới lòng sông sẽ khiến nhà cửa của những hộ dân sống gần mép sông bị đe dọa bởi sạt lở. Chưa kể, có hơn 40 hộ dân ở đây sinh sống bằng nghề cào hến trên sông từ hàng chục năm qua cũng đối mặt với khó khăn.Cát sạn trên sông Con có chất lượng rất tốt nên nhiều năm qua trở thành tâm điểm chú ý của các DN khai khoáng. Chỉ khoảng 60 km, lòng sông vốn khá hẹp, nhưng hiện nay sông Con có hàng chục DN được cấp phép khai thác cát sạn. Hoạt động khai thác cát sạn khiến đất nông nghiệp hai bên bờ sông bị sạt lở, mực nước trên sông bị tụt sâu khiến nhiều trạm bơm lắp máy bơm chìm bị mất tác dụng, nhiều năm qua không thể lấy được nước tưới.Hoạt động khai thác cát sạn phải tuân thủ theo quy trình cấp phép. Tuy nhiên, việc giám sát khai thác của chính quyền và cơ quan chức năng là không thể liên tục khi hoạt động khai thác diễn ra cả ngày lẫn đêm. Việc DN lợi dụng khi không có kiểm soát để hút cát sạn sát bờ đã gây ra sạt lở, làm biến đổi dòng chảy của sông. Năm 2024, sông Con chỉ đón một vài đợt lũ nhỏ, không có lũ lớn như các năm để mang cát phù sa về.Khi làm thủ tục cấp phép khai khoáng phải lấy ý kiến của cư dân địa phương và đánh giá tác động môi trường. Trong hồ sơ cấp phép thể hiện có sự đồng ý của người dân, nhưng thực tế thì ngược lại, người dân ở nhiều khu vực có mỏ cát không đồng ý khi DN được cấp phép khai thác.Năm 2022, tỉnh Nghệ An phải đình chỉ hoạt động khai thác quặng thiếc ở một mỏ thiếc lớn tại H.Quỳ Hợp vì hoạt động khai khoáng gây ra sụt lún đất hàng loạt, đe dọa sự an toàn của người dân. Rõ ràng, bài học đánh giá tác động môi trường, lấy ý kiến dân cư theo kiểu "làm cho có", không tuân thủ nguyên tắc sẽ phải trả giá bằng hệ lụy nặng nề cho người dân và cả chính DN.
Phụ nữ châu Á 'lấn sân' các công việc vốn do đàn ông thống trị
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
Thông tin mẫu MPV gia đình cỡ lớn - Kia Carnival sắp có thêm phiên bản sử dụng động cơ lai xăng – điện đã không còn là "đồn đoán". Bởi Trường Hải (THACO AUTO) mới đây đã chính thức xác nhận việc bổ sung phiên bản Carnival Hybrid vào danh mục sản phẩm của hãng. Như vậy, đây sẽ là mẫu xe thứ hai của hãng xe Hàn Quốc có tùy chọn hybrid, sau Kia Sorento.Tại Việt Nam, Carnival Hybrid có giá bán 1,849 tỉ đồng. Cao hơn gần 300 triệu đồng so với bản Carnival 2.2D Signature 7S cao cấp nhất. Mặc dù vậy, về cơ bản Carnival Hybrid không có quá nhiều khác biệt so với các phiên bản thương, đã được phân phối từ tháng 9 năm ngoái. Ngoại trừ khả năng vận hành và một số trang bị công nghệ.Cụ thể, Carnival Hybrid trang bị khối động cơ lai, kết hợp giữa động cơ xăng SmartStream tăng áp, dung tích 1.6 lít cho công suất 178 mã lực, mô-men xoắn 265 Nm và một động cơ điện tích hợp pin lithium-ion Polymer (dung lượng 1.49 kWh), có công suất tối đa 72 mã lực, mô-men xoắn tối đa 304 Nm. Hệ thống này giúp xe đạt công suất lên đến 242 mã lực, mạnh mẽ hơn nhiều so với 4 phiên bản sử dụng động cơ dầu SmartStream 2.2D (công suất 199 mã lực).Đáng chú ý, phiên bản mới cũng điều chỉnh sang hộp số tự động 6 cấp (thay vì 8 cấp như các phiên bản máy dầu). Hộp số này được tối ưu riêng cho hệ thống hybrid, giúp xe đạt mức tiêu hao nhiên liệu chỉ khoảng 4,95 lít/100km. Đây là con số ấn tượng với một mẫu MPV cỡ lớn 7 chỗ, đồng thời vượt trội hơn hẳn những phiên bản Carnival sử dụng động cơ dầu (từ 7,5 – 13,5 lít/100km).Ngoài khác biệt về vận hành, Carnival hybrid còn có thêm cửa gió dưới cản trước đóng/mở tự động. Cùng với đó là một số tính năng công nghệ mới, như kiểm soát chuyển động E-VMC, ổn định thân xe E-Handling, hỗ trợ xử lý tránh va chạm E-EHA.Kiểu dáng và thiết kế trên phiên bản này nhìn chung không nhiều khác so với các phiên bản thường, ngoại trừ logo HEV đính kèm; cùng với đó là mâm xe 19 inch thể thao, được thiết kế với kiểu dáng hình học 3D đậm chất SUV, cùng màu sơn xám thay cho mâm phay đen như các phiên bản máy dầu.Xe vẫn sở hữu kích thước dài, rộng, cao lần lượt 5.155 x 2.010 x 1.775 mm, cùng chiều dài cơ sở ở mức 3.090 mm. Diện mạo xe nổi bật với thiết kế lưới tản nhiệt "mũi hổ" đặc trưng nhưng có thêm viền mạ crôm ở đầu xe. Cụm đèn pha mới đặt dọc, kết hợp dải đèn LED ban ngày hình chữ T. Bên cạnh đó, đèn sương mù nằm hai bên hốc gió trung tâm, cửa lùa chỉnh điện bên sườn. Phía đuôi xe gây chú ý với cụm đèn hậu LED cũng được thiết kế lại giao diện mới tương đồng với các dòng xe gần đây của hãng xe Hàn Quốc.Bên trong ca-bin, không gian nội thất trên Carnival bố trí kết cấu 7 chỗ ngồi, ghi điểm với xu hướng tương lai. Trong đó, ấn tượng phải kể đến màn hình cong Panoramic kết hợp cụm đồng hồ tốc độ dạng Full-LCD 12.3 inch và màn hình giải trí đa thông tin AVN 12.3 inch full HD; kết nối Apple Carplay và Android Auto không dây; có thể cài đặt và điều khiển các chức năng hệ thống trên xe thông qua màn hình cảm ứng AVN; hệ thống giải trí âm thanh vòm 12 loa thương hiệu BOSE cao cấp; hệ thống điều hòa tự động 3 vùng độc lập; hàng ghế 2 có nút điều khiển điều hòa độc lập, bố trí thêm cửa gió hàng ghế 3.Trên bản Carnival Hybrid, không gian nội thất sở hữu tông màu nâu đỏ, trang bị ghế da cao cấp thiết kế có lỗ thoáng khí. Phiên bản này cũng được trang bị nhiều tiện ích cao cấp như khác rèm che nắng và cửa sổ trời đôi hoạt động độc lập; cổng sạc nhanh USB Type-C ở tất cả các hàng ghế, khởi động xe từ xa, gương chiếu hậu chống chói ECM…Theo thông tin từ phía nhà phân phối, các đại lý Kia hiện đã nhận đặt cọc cho Carnival Hybrid. Trái với những đồn đoán trước đây, khách mua xe không phải chờ đợi quá lâu. Dự kiến, những chiếc Carnival sử dụng động cơ lai xăng – điện đầu tiên sẽ bàn giao đến tay khách hàng trước Tết Nguyên đán 2025.
FPT lần đầu tiên mua doanh nghiệp công nghệ tại Nhật Bản
Bản tin Xem nhanh 12h ngày 21.3.2025 của Báo Thanh Niên có những thông tin đáng chú ý sau:Một chuyến đi Grab từ cước phí 71.000 đồng bỗng thành 71 triệu đồng. Chỉ một cú chạm màn hình, số tiền 71.000 đồng bỗng thành 71 triệu. Nhưng điều khiến dư luận xôn xao không chỉ là cú chuyển khoản nhầm này, mà còn là phản ứng của tài xế GrabBike, là người đã nhận số tiền.Một nữ hành khách tại Vũng Tàu đặt xe GrabBike vào ngày 15.3. Khi thanh toán, chị vô tình nhập sai số tiền. Vì thói quen quét sinh trắc học khi giao dịch số tiền lớn, chị không kịp nhận ra sai sót.Chiều 19.3, tài xế và gia đình đến làm việc với chị tại cơ quan chức năng. Nhưng thay vì hoàn tiền ngay, gia đình tài xế yêu cầu chị công khai xin lỗi vì đã đăng tải hình ảnh và thông tin của anh lên mạng xã hội, khiến anh bị ảnh hưởng danh dự."Một viên kẹo bằng cả đĩa rau", lời quảng cáo vi diệu này có lẽ quý vị đã từng nghe đến trong thời gian qua, khi lùm xùm xoay quanh sản phẩm kẹo rau củ Kera được quảng cáo lố đã gây xôn xao trong dư luận.Thông tin này từng được người nổi tiếng quảng cáo rầm rộ trên mạng xã hội, nhưng thực tế, chính những người quảng cáo sản phẩm này, Hằng Du Mục và Quang Linh Vlogs, vừa bị xử phạt tổng cộng 140 triệu đồng vì hành vi “quảng cáo sai sự thật”.Chuyện phạt nguội đang làm khổ nhiều tài xế khi nhiều người nghĩ rằng chỉ cần đăng kiểm đúng hạn là xe sẽ không có vấn đề gì. Nhưng nhiều người đang "tá hỏa" khi đi đăng kiểm bỗng phát hiện mình bị phạt nguội từ… vài năm trước. Không chỉ một, mà rất nhiều chủ xe rơi vào tình cảnh này, thậm chí có người bị truy thu đến hàng chục triệu đồng.Tất cả sẽ có trong Bản tin Xem nhanh 12h, được phát trên thanhnien.vn cùng kênh YouTube Báo Thanh Niên. Kính mời quý vị theo dõi.Xem nhanh 12h sẽ quay trở lại vào lúc 12 giờ trưa mai 22.3.2025 với những thông tin trong nước và quốc tế nóng hổi khác.
