Vì sao bao lì xì thường có màu đỏ?: Lý giải của viện chủ tu viện Khánh An
Chúng ta ai mà không biết và yêu Biển cạn chứ, nhất là thế hệ từ 6X đến 8X. Tôi chắc rằng mỗi khi đi karaoke thư giãn cùng bạn bè, thể nào bạn cũng hát tuyệt khúc này. Nhưng bạn có nhận ra điều gì ẩn dưới những lời ca vô cùng khao khát và cũng đầy tuyệt vọng về một tình yêu, cùng với giai điệu buồn sâu thẳm của Biển cạn không?
4 dấu hiệu cảnh báo cơ thể bị tổn thương do thoát vị đĩa đệm
Sau thông tin úp mở từ CEO Tim Cook, Apple vừa chính thức trình làng bản kế nhiệm của iPad Air thế hệ thứ sáu. So với bản tiền nhiệm, iPad Air mới là bản nâng cấp lớn về thông số. Model 2025 chạy chip M3, hỗ trợ trí tuệ nhân tạo Apple Intelligence. Mặc dù không trang bị con chip hiện đại nhất (M4), Apple cho biết iPad Air mới vẫn mạnh gấp đôi bản dùng chip M1 và A14 Bionic. Trong thông tin gửi báo chí, Apple không trực tiếp so sánh sức mạnh của máy tính bảng mới với bản tiền nhiệm, ra mắt chưa đầy một năm. iPad Air mới có bốn màu gồm xám, xanh dương, tím và vàng. Người dùng có thể tùy chọn hai phiên bản kích thước màn hình 11 inch hoặc 13 inch. Cả hai dùng màn hình Retina với lớp phủ chống phản chiếu và True Tone. Riêng bản 13 inch có độ sáng 600 nit, theo công bố của Apple. Máy vẫn có các tùy chọn về kết nối Wi-Fi hoặc 5G. Các thông số kỹ thuật khác không được Apple nhắc đến nhiều. Model này gần như không quá khác biệt về ngoại hình so với bản tiền nhiệm.Tại Việt Nam, iPad Air dùng chip M3, bản 128 GB có giá khởi điểm từ 16,9 triệu đồng cho bản 11 inch. Bản 13 inch có giá từ 22,5 triệu đồng. Phiên bản đắt nhất dùng bộ nhớ 1 TB, kết nối 5G, giá 39,9 triệu đồng. Máy hỗ trợ bút Apple Pencil Pro (giá 3,5 triệu đồng) và Apple Pencil (giá 2,1 triệu đồng). Ngoài ra Apple cũng giới thiệu thêm phụ kiện cho iPad Air là Magic Keyboard. Bàn phím mới có giá từ 8,2 triệu đồng. Phụ kiện này bổ sung hàng phím chức năng và bàn di chuột được thiết kế lớn hơn.Theo The Verge, iPad Air là dòng máy tính bảng đặc thù trên thị trường. Đôi khi nó là sản phẩm hấp dẫn bậc nhất trong dòng thiết bị của Apple khi kết hợp hoàn hảo giữa giá thành và hiệu năng. Đôi khi nó lại là lựa chọn khó khăn với người dùng. Với việc nâng cấp con chip M3 nhưng không tăng giá, Apple dường như đang tìm cách giúp người mua bớt băn khoăn hơn khi chọn mua dòng iPad Air.Trong khi đó, Bloomberg cho rằng model mới là bản sửa đổi nhanh chóng của dòng Air, ra mắt chưa đầy một năm. Apple muốn tận dụng đà tăng trưởng mạnh của iPad trên thị trường. Hãng gần như không có đối thủ trong ngành máy tính bảng, do đó việc nâng cấp iPad Air chủ yếu để chạm đến nhóm khách hàng còn đang do dự.Tuy nhiên, sự ra mắt liên tục của iPad Air cũng phần nào cho thấy Apple vẫn mắc kẹt trong câu hỏi kéo dài hai thập kỷ: iPad thực sự dùng để làm gì? iPad Air vừa ra mắt trông như một bản nâng cấp mạnh mẽ, nhưng nói về trải nghiệm người dùng, không phải lúc nào nó cũng mang đến những khác biệt rõ ràng. Về ngoại hình, model này càng không nổi bật. Nhiều người thậm chí đặt câu hỏi vì sao Apple không trang bị con chip mới nhất (M4) cho iPad Air mà chỉ dừng lại chip M3? Với những người lần đầu mua iPad, đây có thể vẫn là lựa chọn khó nhưng với những người muốn nâng cấp từ một iPad đời cũ, iPad Air chạy chip M3 vẫn là bước tiến lớn về thông số kỹ thuật trong khi giá không tăng.Bom tấn được quan tâm hơn cả là MacBook Air thế hệ mới vẫn chưa được Apple giới thiệu. Laptop thế hệ mới của hãng có thể được trang bị chip M4, tương tự iPad Pro, MacBook Pro, iMac và Mac mini ra mắt trước đó. Theo giới phân tích, nếu trang bị chip M4 cho MacBook Air, Apple cho thấy họ đang ưu tiên nâng cao hiệu suất cho dòng máy tính xách tay trong bối cảnh thị trường cạnh tranh khốc liệt.
Lật lại hồ sơ vụ đắm tàu Wilhelm Gustloff: Số tử vong cao nhất lịch sử
Sau thành công với chức vô địch AFF Cup 2024, sự kỳ vọng của người hâm mộ dành cho đội tuyển Việt Nam là rất lớn. Giải đấu quan trọng đầu tiên mà đoàn quân của HLV Kim Sang-sik sẽ chinh chiến trong năm mới Ất Tỵ là vòng loại thứ 3 Asian Cup 2027.Theo đó, đội tuyển Việt Nam sẽ bắt đầu tranh tài ở vòng loại thứ 3 Asian Cup 2027 từ tháng 3.2025. Tại vòng này, 24 đội bóng được chia đều vào 6 bảng đấu, thi đấu vòng tròn 2 lượt (sân khách và sân nhà). Sáu đội bóng đứng đầu bảng sẽ giành vé vào chơi vòng chung kết Asian Cup 2024. Vòng chung kết Asian Cup 2027 có 24 đội bóng, gồm 6 đội vượt qua vòng loại thứ 3 kể trên và 18 đội góp mặt ở vòng loại thứ 3 World Cup 2026 khu vực châu Á.Bên cạnh việc dẫn dắt đội tuyển Việt Nam, HLV Kim Sang-sik cũng sẽ đảm nhận nhiệm vụ dẫn dắt đội trẻ tham dự Đại hội thể thao Đông Nam Á 2025 - SEA Games 33, được tổ chức ở Thái Lan vào tháng 12.2025. Theo công bố của nước chủ nhà, các đội bóng tranh tài ở SEA Games 33 sẽ sử dụng toàn bộ cầu thủ lứa U.22.Các chàng trai trẻ Việt Nam sẽ không có sự dẫn dắt của các đàn anh giàu kinh nghiệm hơn khi ra sân tại SEA Games 33. Tuy nhiên, "khó người khó ta", các đội bóng khác trong khu vực cũng đối mặt với khó khăn tương tự. Nguồn lực của bóng đá Việt Nam hiện tại không thiếu các cầu thủ lứa tuổi U.22 có chất lượng. Về khía cạnh này, bóng đá Thái Lan và Indonesia cũng rất đáng gờm. Bởi bóng đá xứ chùa vàng và xứ vạn đảo đã có những bước đi nhằm chuẩn bị cho lứa kế cận từ sớm.Trước đó, HLV Kim Sang-sik cũng sẽ dẫn dắt đội tuyển U.23 Việt Nam tranh tài tại vòng loại U.23 châu Á 2026 vào tháng 9.2025.Đội tuyển nữ Việt Nam sẽ hướng đến SEA Games 33 với mục tiêu bảo vệ tấm HCV. Nếu đăng quang chức vô địch, đội tuyển nữ Việt Nam sẽ lần thứ 5 liên tiếp giành HCV (từ năm 2017 đến 2023).Bên cạnh đó, đội tuyển nữ Việt Nam dự kiến còn chinh chiến ở giải vô địch bóng đá Đông Nam Á 2025. Chưa hết, đội tuyển nữ Việt Nam cũng tham dự vòng loại Asian Cup nữ 2026 từ tháng 6.2025.Đội tuyển futsal nữ Việt Nam tranh tài tại vòng chung kết futsal nữ châu Á 2025 tại Trung Quốc vào tháng 5.2025. Tại giải đấu này, 12 đội bóng được chia đều vào 3 bảng. Hai đội đứng đầu mỗi bảng (6 đội), cùng 2 đội đứng ba có thành tích tốt nhất sẽ vào chơi tứ kết.Vòng chung kết futsal nữ châu Á 2025 cũng đồng thời là vòng loại World Cup futsal nữ 2025, do Philippines đăng cai (lần đầu tổ chức). Theo đó, 3 đội đạt thành tích cao nhất tại vòng chung kết futsal nữ châu Á 2025 sẽ giành vé dự World Cup.Một đấu trường rất quan trọng với bóng đá trẻ Việt Nam trong năm 2025 là vòng chung kết U.17 châu Á, diễn ra vào tháng 4.2025 ở Ả Rập Xê Út. 16 đội bóng được chia 4 bảng (mỗi bảng 4 đội). Hai đội đứng đầu mỗi bảng sẽ tiến vào tứ kết. Tám đội tiến vào tứ kết giải U.17 châu Á 2025, đồng thời sẽ giành vé dự U.17 World Cup 2025 tổ chức ở Qatar vào tháng 11.2025.Tuy nhiên, việc vào đến tứ kết không phải là nhiệm vụ dễ dàng với U.17 Việt Nam. Tại giải U.17 châu Á 2025, U.17 Việt Nam nằm ở bảng B với U.17 Nhật Bản, U.17 Úc và U.17 UAE.
Anh N.B.T, một "biker" chính hiệu, đã có những chia sẻ sau lần đầu trải nghiệm Yamaha Exciter 155 VVA trên hành trình từ Hà Nội đến vùng đất hùng vĩ này. Ngay khi xuất phát từ trung tâm Hà Nội theo hướng hầm chui Trung Hòa đến Mễ Trì, Yamaha Exciter đã gây ấn tượng với anh T. nhờ vào thiết kế nhỏ gọn, tay ga nhẹ, dễ dàng tăng giảm tốc độ hoặc luồn lách trong điều kiện giao thông đông đúc. "Đi trong phố đông mà vẫn cảm thấy thoải mái, không có cảm giác nặng nề" - anh T. chia sẻ.Khi thoát khỏi sự nhộn nhịp của thành phố, ra đến Quốc Lộ 32, mặt đường rộng rãi và thông thoáng hơn, anh T. đã được trải nghiệm sức mạnh vượt trội của Exciter. Động cơ 155,1cc và hộp số côn tay 6 cấp kết hợp công nghệ van biến thiên VVA giúp Exciter vận hành ổn định, chắc chắn ngay cả khi di chuyển ở tốc độ cao.Chuyến đi kéo dài 3 ngày, đi qua nhiều cung đường nổi tiếng như Thanh Sơn, Thu Cúc, Dế Xu Phình, và đèo Khau Phạ. Anh T. hào hứng khi chia sẻ về trải nghiệm vượt qua Đèo Khau Phạ, một trong những cung đường hiểm trở nhất của Tây Bắc: "Công nhận là đi qua đèo này gặp nhiều quả cua gấp rất đã. Mình chạy Exciter cảm nhận rõ cái thiết kế SOHC có độ rung nhẹ khi lái, với dáng xe underbone như này thì cảm giác lái phấn khích hơn hẳn. Con xe này còn được cái ôm cua đầm, vào cua tốc độ cao mà vẫn chắc nên mình đánh giá khá cao phuộc sau dạng lò xo trục đơn thể thao của con này".Không chỉ ở khả năng vận hành, anh T. còn đánh giá Exciter là một mẫu xe khá tiết kiệm nhiên liệu, đặc biệt phù hợp cho những hành trình dài, chinh phục tốc độ. Theo số liệu từ hãng đưa ra, xe có mức tiêu hao nhiên liệu chỉ khoảng 2,1 lít/100 km. Không chỉ mang lại trải nghiệm lái ấn tượng, ngoại hình bắt mắt của chiếc xe còn giúp anh có được những bức ảnh "check-in" tại Mù Cang Chải. Dải đèn LED định vị của xe được thiết kế dạng móc câu cùng mặt nạ trước lớn hình "mặt cú" kèm hai bên yếm với đường nét sắc cạnh khiến Exciter có vẻ ngoài hầm hố, đậm chất thể thao.Nói về những đặc điểm nổi bật của xe, chủ nhân chiếc Exciter chia sẻ: "Yên xe thiết kế liền khối, hai tầng kiểu mấy con mô tô phân khối lớn, nhìn khá thể thao. Mình chạy cung Mù Cang Chải, qua đèo Móng Ngựa với bản Lìm Mông, đường khá hiểm, nhiều đoạn trơn trượt nhưng bánh xe lớn, độ bám của xe khá ổn, vào cua chắc, không bị trượt bánh nên khá ưng. Chỉ có điều mình không khoái kiểu gai chéo zích zắc lắm, vì dù dễ đánh lái nhưng chạy tốc độ cao lại không đầm bằng lốp gai đối xứng. Pô xe ngắn, gọn, tiếng khá êm, nhưng theo cá nhân mình cảm nhận dường như chưa đủ phấn khích, cảm giác vẫn còn hơi hiền".Tuy nhiên, Exciter 155 không có cốp, điều này có thể gây bất tiện khi mang theo đồ đạc trong những chuyến đi dài. Dù vậy, với những biker đam mê tốc độ, đây không phải là một trở ngại quá lớn khi có thể trang bị thêm thùng đựng đồ.Một trong những điểm khiến anh chàng "biker" ấn tượng với mẫu xe này chính là hệ thống giảm xóc được nâng cấp đáng kể. Phuộc trước đã được tinh chỉnh với hành trình dài hơn, giúp cải thiện hiệu quả giảm chấn, mang lại cảm giác lái êm ái và ổn định, đặc biệt khi di chuyển trên những cung đường đèo dốc. Đánh giá về những công nghệ trên Exciter, anh T. đánh giá cao cổng sạc USB tích hợp trên xe: "Đi phượt cả ngày ngoài đường, nhiều khi chẳng có chỗ sạc điện thoại, nên có sẵn cổng sạc trên xe như này ok hơn hẳn". Hệ thống Smart Key với nhiều tính năng như tìm xe trong bãi đỗ, chống trộm và công tắc ngắt động cơ trong trường hợp khẩn cấp, giúp anh an tâm hơn trong quá trình sử dụng.Là người luôn đề cao yếu tố an toàn trong mỗi chuyến đi, anh T. đặc biệt quan tâm đến hệ thống chống bó cứng phanh ABS trên xe: "Đi đường đèo núi, nhất là lúc trời mưa hay đường có cát sỏi, trơn trượt là chuyện bình thường, đi không cẩn thận chút là trượt bánh ngay. Mình đi phượt vui nhưng an toàn vẫn là trên hết. Bình thường chọn xe lúc nào mình cũng quan tâm cái phanh nhất, có ABS thì yên tâm hơn nhiều, nhất là lúc cần phanh gấp, xe vẫn ổn định, không bị khóa bánh, giảm nguy cơ té ngã".Dù chỉ mới đồng hành cùng Exciter 155 VVA trong chuyến phượt Mù Cang Chải, anh T. đã có những trải nghiệm ấn tượng với mẫu xe này. Đối với anh, "người bạn đồng hành" mới này đem đến cảm giác hứng khởi trên từng chặng, từ những con phố trong nội thành đến các cung đường phượt đầy thử thách.Xem thêm tại đây: https://yamaha-motor.com.vn/xe/exciter-155-vva-abs-bnv1/
Tội phạm mua bán người, nội tạng làm giả giấy tờ ngày càng tinh vi
Là người kinh doanh thời trang nam trên đường Lê Văn Sỹ hơn 5 năm, anh Lê Hoàng Phương (31 tuổi), cảm thấy rất bất an khi chứng kiến nhiều chủ cửa hàng lân cận trả mặt bằng.
Bệnh phổi mùa đông: Viêm phổi, hen suyễn, xơ phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
Phá kỷ lục, thưởng tết Nguyên đán 2024 đạt mức cao nhất gần 5,7 tỉ
Hôm nay 1.3, Đại học Quốc gia Hà Nội phối hợp với Đại học Thanh Hoa - một đại học hàng đầu Trung Quốc, tổ chức hội thảo quốc tế "Giáo dục Đại học Việt Nam - Trung Quốc: Cơ hội và thách thức của giáo dục đại học trong thế kỷ 21 - kỷ nguyên trí tuệ số". Hội thảo là diễn đàn để các nhà khoa học của hai đại học chia sẻ, thảo luận về cơ hội phát triển của giáo dục đại học trong thời đại bùng nổ sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI). Tại hội thảo, PGS Nguyễn Viết Nhung, Trưởng khoa Y, Trường đại học Y dược - Đại học Quốc gia Hà Nội, nguyên Giám đốc Bệnh viện Phổi T.Ư, cho biết từ nhiều năm trước, ở Việt Nam, nhà nước đã có chương trình quốc gia KC 4.0 nhằm đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng AI trong y tế. Cũng theo PGS Nguyễn Viết Nhung, hiện Việt Nam đã có phần mềm học sâu hỗ trợ chẩn đoán lao phổi dựa trên ảnh X-quang ngực. Khi sử dụng phần mềm này, bác sĩ đưa ảnh đạt tiêu chuẩn kỹ thuật vào, sau đó phần mềm sẽ xử lý và đưa ra kết quả. Dự đoán của phần mềm với độ chính xác trên 95%. Việc ứng dụng AI đạt hiệu quả phát hiện sớm bệnh lao tăng gấp đôi so với trước khi ứng dụng AI. Công nghệ AI được gắn vào các máy X-quang và có phần mềm hỗ trợ đọc phim X-quang. AI sẽ hỗ trợ bác sĩ tìm những bệnh nhân nghi mắc lao dựa trên các tổn thương. Từ đó, bác sĩ sẽ cho chỉ định xét nghiệm tìm vi khuẩn lao chính xác hơn."Từ nhiều năm trước, tại Bệnh viện Phổi T.Ư, tôi là chủ nhiệm đề tài nghiên cứu ứng dụng AI trong chẩn đoán và dự báo dịch tễ bệnh lao phổi, dựa trên dữ liệu của Việt Nam. Chúng tôi sở hữu kho dữ liệu gồm 30.018 phim X.Q đạt tiêu chuẩn kỹ thuật dán nhãn lao phổi, hiện dữ liệu này được công khai dùng chung trong cả nước", PGS Nguyễn Viết Nhung cho biết. Theo PGS Nguyễn Viết Nhung, AI được coi là chìa khóa cho tương lai y tế, mang lại những đột phá trong chẩn đoán, điều trị, và phòng ngừa bệnh tật. Tuy nhiên, một trong những thách thức hiện nay là thiếu sự kết nối liên ngành, đặc biệt từ khâu đào tạo, giữa các ngành khoa học sức khỏe với các ngành công nghệ - kỹ thuật. "Bác sĩ thì không biết về AI, còn kỹ sư AI thì không biết về công việc thầy thuốc. Để phát triển ngành khoa học sức khỏe (trong đào tạo, nghiên cứu cũng như khám chữa bệnh), yêu cầu tất yếu là các thầy thuốc và các kỹ sư AI cần phải có "cùng một tiếng nói", nghĩa là hai bên phải hiểu được công việc của nhau, để giúp nhau tạo ra những công cụ công nghệ hỗ trợ đắc lực cho các bác sĩ. Vì thế, đào tạo liên ngành cho bác sĩ và kỹ sư AI là giải pháp hết sức quan trọng", PGS Nguyễn Viết Nhung nói. PGS Nguyễn Viết Nhung chia sẻ thêm: "Chúng ta vẫn nghe nói, AI phát triển thì bác sĩ mất việc. Chúng tôi không nghĩ như vậy, mà là bác sĩ sử dụng AI sẽ thay thế những bác sĩ không sử dụng AI". PGS Nguyễn Viết Nhung cũng bày tỏ mong muốn được hợp tác với Đại học Thanh Hoa trong nghiên cứu và đào tạo nhân lực AI y tế. Hình thức hợp tác có thể là đào tạo bác sĩ sử dụng AI thông qua các khóa học ngắn hạn, qua đó bác sĩ Việt Nam được học về phân tích dữ liệu, ứng dụng AI cơ bản; kỹ sư AI Việt Nam được học về kiến thức y khoa, thiết kế AI hiệu quả. Sự hợp tác giữa hai bên còn được thực hiện thông qua các chương trình trao đổi sinh viên, nghiên cứu sau đại học… Có những chương trình hợp tác để nghiên cứu sinh Đại học Thanh Hoa được thực hành tại bệnh viện Việt Nam, sinh viên Việt Nam được tiếp cận công nghệ AI tiên tiến tại Đại học Thanh Hoa.Theo PGS Nguyễn Viết Nhung, "mong ước thiết tha" của Trường đại học Y dược - Đại học Quốc gia Hà Nội là có một trung tâm mô phỏng y khoa đào tạo tiền lâm sàng. Hiện nay, việc đào tạo lâm sàng cho sinh viên y khoa hầu như chỉ thực hiện tại bệnh viện. Việc sinh viên trực tiếp học trên bệnh nhân ẩn chứa nhiều rủi ro và hiện cũng gặp khó khăn do thực hiện luật Khám chữa bệnh."Theo chuẩn mực đào tạo y khoa quốc tế thì đào tạo tiền lâm sàng là đào tạo trong các mô hình mô phỏng. Học qua mô phỏng thì sinh viên được phép sai lầm, được lặp đi lặp lại nhiều, có như thế các em mới nhanh giỏi lên được", PGS Nguyễn Viết Nhung chia sẻ.
Honda Jazz và Toyota Yaris: Hatchback nào phù hợp với phái đẹp?
đình tuyên
kết quả bóng đá nam seagame 32
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
quay-thử-xổ-số-miền-trung-thứ-tư
