Minh Tú: Tôi và chồng tiền ai nấy xài, tôn trọng riêng tư của nhau
Những người sống bên dòng Kinh Giang có câu ca dao hay đọc cho bạn bè, du khách nghe: "Sông Kinh phong cảnh hữu tình/Dừa xanh tươi thắm đậm tình quê hương". Câu ca đã gói gọn tất cả những nét đặc sắc nhất của dòng sông.Bà Đỗ Thị Tiến (69 tuổi, ở thôn Trường Định, xã Tịnh Khê) đã gắn bó với rừng dừa nước bên dòng Kinh Giang từ thuở bé. Trải qua bao thăng trầm, rừng dừa đã trở mình thành điểm du lịch thú vị, đem lại thu nhập ổn định cho người dân nơi đây.Bà Tiến kể giai đoạn từ năm 1969 - 1975, chiến sự ác liệt, rừng dừa nước là nơi che chở cho bộ đội và du kích. Khi ấy, máy bay địch cày nát xã Tịnh Khê, khiến vùng đất này trở nên hoang tàn. Lực lượng du kích không có chỗ trú ẩn nên rút ra rừng dừa nước bên sông, lấy đây làm căn cứ. Lúc đó, cá tôm ngoài rừng dừa nhiều vô số, gạo thì được người dân tiếp tế nên không sợ đói. Rừng dừa rất rậm rạp nên quân địch dùng máy bay truy lùng vẫn không phát hiện ra căn cứ. Dưới nước, bùn sình nhão cùng với bẫy mìn được cài cắm bí mật trở thành nỗi khiếp sợ của địch."Rừng dừa nước đã vươn mình, ưỡn ngực để che chở cho bộ đội, du kích Tịnh Khê và các địa phương khác. Không có nó, có lẽ phong trào cách mạng ở Tịnh Khê sẽ gặp nhiều khó khăn", bà Tiến nói.Còn bà Nguyễn Thị Tía (69 tuổi, thôn Trường Định) vẫn nhớ như in những năm tháng khốc liệt của chiến tranh. Bà Tía tham gia du kích ở địa phương, từng chứng kiến không biết bao nhiêu trận đánh trên dòng Kinh Giang."Nhiều lần bom nổ ngay trước mũi ghe. Rồi khi địch càn, phải trốn dưới công sự trong rừng dừa nước, nước dâng ngang cổ, ngập đầu. Lúc đó, hiểm nguy rình rập, ai cũng có tâm lý sẵn sàng hy sinh để bảo vệ đất nước", bà Tía bộc bạch.Cũng như nhiều hộ dân khác, gia đình ông Phạm Vinh Tâm (72 tuổi, ở thôn Trường Định) sống bằng nghề đánh bắt thủy sản trên dòng Kinh Giang.Nhiều năm trôi qua nhưng ông Tâm vẫn nhớ mãi một thời con sông luôn dồi dào thủy sản. Thời ấy, người ta ví rừng dừa nước như một miền Tây thu nhỏ. Dưới tán rừng dừa, tôm, cá bơi thành đàn...Ông Tâm nhớ lại thời ấy, trừ mùa bão lũ, còn lại ngư dân thả lưới, thả rớ trên sông quanh năm, cá, tôm thu về không chỉ đủ ăn mà còn đem bán."Tôi là đời thứ tư trong gia đình tiếp nối nghề đánh bắt thủy sản trên dòng Kinh Giang. Con sông này một thời được ví như mỏ vàng. Ngoài đánh bắt tôm cá, người dân địa phương còn có thể dùng dừa để chằm lá, đan lát rồi mang bán. Làm nghề này thu nhập không cao nhưng người dân không nỡ bỏ vì cây dừa nước đã gắn bó qua nhiều thế hệ", ông Tâm kể.Chèo ghe chừng 5 phút, vào sâu bên trong rừng dừa nước, phong cảnh hiện ra trước mắt đẹp như một bức tranh. Ông Tâm vừa chèo vừa chia sẻ: "Rừng dừa là nơi tránh rét của những đàn chim, đàn cò hoang dã vào mùa đông, còn dưới những gốc dừa là nơi trú ngụ, sinh sản của biết bao loài tôm, cá đối nước lợ, cua càng xanh, ốc, ghẹ, sò...".Rừng dừa nước trên sông Kinh đã được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh "Căn cứ rừng dừa nước" và được UBND tỉnh Quảng Ngãi công nhận là điểm du lịch. Người dân nơi đây đang phát triển mô hình du lịch cộng đồng, thu hút nhiều khách phương xa đến tham quan, trải nghiệm. Đến đây, du khách được trải nghiệm chèo thuyền băng qua các con lạch, thưởng thức trái dừa nước và cùng người dân làm nghề thủ công.Gia đình ông Phạm Văn Hiền (ở thôn Trường Định) có 2.000 m2 dừa nước. Hằng ngày, ông Hiền mưu sinh nhờ rừng dừa, hái lá dừa về chằm thành tấm để bán. Khi địa phương có chủ trương phát triển du lịch, ông cùng nhiều người dân tham gia du lịch cộng đồng, trong đó, những nông dân thạo nghề sông nước làm hướng dẫn viên cho du khách."Mỗi lần có khách tham quan rừng dừa, tôi vừa chèo vừa giới thiệu về lịch sử. Tôi kể với họ rằng mỗi người dân nơi đây tự hào với rừng dừa nước vì gắn liền với lịch sử đấu tranh của dân tộc", ông Hiền chia sẻ.Ông Võ Minh Chính, Chủ tịch UBND xã Tịnh Khê, cho biết xã này có khoảng 12 ha dừa nước, tập trung ở thôn Trường Định và thôn Cổ Lũy, dọc dòng Kinh Giang. Địa phương đã thành lập Hợp tác xã nông nghiệp và du lịch cộng đồng Mỹ Khê, hiện có khoảng 10 hộ dân tham gia chèo thuyền phục vụ khách tham quan."Sắp đến, địa phương sẽ mở rộng mô hình phát triển du lịch cộng đồng, đưa du khách đi tham quan trải nghiệm tại các địa điểm di tích lịch sử, căn cứ, đền thờ… trên địa bàn", ông Chính nói.Theo ông Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Sở VH-TT-DL tỉnh Quảng Ngãi, loại hình du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp, nông thôn tiếp tục được tỉnh quan tâm phát triển định hướng gắn với lợi thế cảnh quan thiên nhiên và các giá trị văn hóa đặc sắc của từng địa phương."Hiện TP.Quảng Ngãi đã đăng ký phát triển 6 mô hình phát triển du lịch nông thôn, gồm: mô hình du lịch cộng đồng dừa nước xã Tịnh Khê, mô hình phát triển du lịch làng hoa xã Nghĩa Hà, mô hình du lịch sinh thái kết hợp tham quan vườn rau an toàn xã Nghĩa Hà, mô hình du lịch cộng đồng xã Nghĩa Phú, mô hình du lịch cộng đồng bãi biển xã Nghĩa An và mô hình du lịch cộng đồng gắn với tham quan các khu di tích lịch sử", ông Dũng cho hay.Trong hai cuộc kháng chiến giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, rừng dừa nước Kinh Giang ở xã Tịnh Khê là căn cứ cách mạng vững chắc của lực lượng vũ trang phía đông Sơn Tịnh và là nơi đứng chân của Đại đội 21,Tiểu đoàn 48, Tỉnh đội Quảng Ngãi, đội công tác của các xã Nghĩa Phú, Nghĩa An, Nghĩa Dũng (TP.Quảng Ngãi).Rừng dừa nước có địa thế hiểm yếu, địch đã nhiều lần tổ chức hành quân càn quét, dùng nhiều lực lượng cùng xe tăng, máy bay yểm trợ và rải chất độc hóa học... hòng xóa bỏ căn cứ này. Tuy nhiên, tất cả đều bị quân ta đánh trả quyết liệt, bảo vệ vững chắc căn cứ.Căn cứ rừng dừa nước là biểu tượng cho ý chí kiên cường, bất khuất, niềm tự hào và tính sáng tạo trong nghệ thuật chiến tranh du kích của quân dân Tịnh Khê và phía đông Sơn Tịnh trong lịch sử đấu tranh cách mạng. Nơi đây được UBND tỉnh Quảng Ngãi công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh vào năm 2007 và công nhận là điểm du lịch vào tháng 7.2024.
'Bảo vật điện ảnh Nhật Bản' Hirokazu Kore-eda: Đôi khi làm được phim là do may mắn
Tại hệ thống bán lẻ FPT Shop 121 Lê Lợi (TP.HCM) đã diễn ra nhiều hoạt động thú vị đã tạo nên dấu ấn mạnh mẽ cho các tín đồ công nghệ vào đầu năm mới. Cụ thể, khách tham dự không chỉ có cơ hội tận tay trải nghiệm những tính năng đột phá của Samsung Galaxy S25 Series mà còn sở hữu ngay nhiều phần quà hấp dẫn. Ngoài ra, khách hàng đến nhận máy đặt mua trước tại sự kiện sẽ được FPT Shop tặng bộ sạc nhanh 45W trị giá 1,19 triệu đồng và tham gia quay số trúng 1 chỉ vàng 9999 tương đương 8 triệu đồng. Đồng thời, khách hàng dễ dàng lên đời Samsung Galaxy S25 Series với chương trình thu cũ đổi mới giảm đến 7 triệu đồng, đặc biệt quy trình định giá máy cũ độc lạ chỉ trong 5 phút nhanh chóng, tiện lợi, giúp khách hàng có thể tự định giá tại nhà. Ghi nhận tại sự kiện, khách hàng vô cùng thích thú khi tận tay khám phá những công nghệ tiên tiến nhất trên Samsung Galaxy S25 Series như: Trí tuệ nhân tạo Human-like AI giúp thiết bị hiểu và phản hồi lệnh giọng nói một cách tự nhiên, hỗ trợ tối ưu thao tác đa nhiệm; Camera Nightography thế hệ mới mang đến khả năng chụp ảnh xuất sắc trong môi trường thiếu sáng, trong khi Photo Assist giúp chỉnh sửa chuyên nghiệp ngay trên điện thoại. "Mình đã đặt trước Galaxy S25 ngay từ những ngày đầu vì rất háo hức với những nâng cấp lần này, đặc biệt các tính năng AI thông minh siêu tiện ích. Hôm nay đến FPT Shop nhận máy, vừa có quà tặng vừa được trải nghiệm không khí sự kiện náo nhiệt, thực sự rất đáng chờ đợi! FPT Shop luôn có nhiều ưu đãi thiết thực, hỗ trợ tận tình nên mỗi lần Samsung ra mắt máy mới, mình đều chọn mua ở đây”, một khách hàng đến nhận máy tại sự kiện chia sẻ. Ông Nguyễn Như Thành - Phó Giám đốc Ngành hàng Điện thoại FPT Shop phát biểu: "FPT Shop kỳ vọng Galaxy S25 Series sẽ tạo nên bước đột phá nhờ những nâng cấp mạnh mẽ về AI, hiệu năng vượt trội cùng thiết kế mới ấn tượng trên dòng Ultra. Chúng tôi rất vui khi hệ thống ghi nhận số lượng đơn đặt hàng tăng 15% so với dòng sản phẩm tiền nhiệm, cho thấy sức hút lớn của Galaxy S25 Series. Để giúp khách hàng dễ dàng lên đời, FPT Shop mang đến chương trình thu cũ đổi mới với mức trợ giá hấp dẫn lên đến 7 triệu đồng. Đặc biệt, quy trình định giá máy cũ siêu nhanh chỉ trong 5 phút, khách hàng thậm chí có thể tự định giá ngay tại nhà, mang đến sự tiện lợi tối đa".Tại hệ thống CellphoneS, đơn vị này cũng ghi nhận số lượng hơn 2.500 đơn đặt trước Galaxy S25 Series. Theo thị hiếu người dùng tại Việt Nam phần lớn đều chọn sản phẩm cao cấp nhất, nên Galaxy S25 Ultra vẫn là thiết bị được nhiều khách hàng chọn lựa tại hệ thống, chiếm đến gần 80% tổng số lượng đặt cọc.Trong đó bản dung lượng tiêu chuẩn 256 GB, chiếm 65% tổng số lượng đơn hàng bản Ultra. Bản 512 GB cũng được nhiều khách hàng chọn lựa chiếm tỷ lệ 30%. Galaxy S25 Series năm nay có 4 màu sắc đa dạng để chọn lựa. Riêng màu Xanh Dương và Đen trên Ultra được phần lớn khách hàng đặt trước tại CellphoneS.Nhiều khách hàng chia sẻ, Galaxy S25 Series khi cầm trực tiếp trên tay mang đến cảm giác mỏng nhẹ so với hình ảnh, bổ sung nhiều tính năng thông minh Galaxy AI tích hợp sâu như đa tác vụ liên ứng dụng bằng lời nói, ra lệnh tìm kiếm bằng câu lệnh và đàm thoại trực tiếp… Điều này đã thu hút được sự quan tâm lớn hơn nữa so với năm trước.Điểm nổi bật khi khách hàng đặt mua Galaxy S25 Series tại CellphoneS là chương trình thu cũ đổi mới. Các sản phẩm cũ được định giá tốt hơn so với thị trường, cũng như mức trợ giá lên đến 4 triệu đồng.Ngoài các hoạt động trả hàng và mở bán, hệ thống bán lẻ Di Động Việt cũng tổ chức talkshow công nghệ, chia sẻ những trải nghiệm thú vị trên từng dòng máy. Ngoài ra, khách hàng còn có thể nhìn lại “đường đua công nghệ” của Samsung với khu trưng bày các mẫu điện thoại Samsung đã đồng hành cùng người dùng trong suốt nhiều năm qua. Theo đại diện Di Động Việt: “Năm nay lượng khách hàng quan tâm và đặt trước Galaxy S25 tại hệ thống tăng gấp đôi sản phẩm tiền nhiệm. Dù giai đoạn đặt trước rơi vào dịp Tết Nguyên đán nhưng khách hàng vẫn dành sự quan tâm đến giá bán, thời gian mở bán sản phẩm tại Việt Nam và có nhu cầu nâng cấp lên dòng máy này. Sự kiện trả hàng và mở bán tại cửa hàng 79 Đồng Khởi (TP.HCM) cũng như những ưu đãi lớn trên toàn hệ thống cũng là dịp để chúng tôi tri ân khách hàng vì đã tin chọn Di Động Việt trong suốt thời gian qua. Với những con số ấn tượng trong hai tuần qua, chúng tôi kỳ vọng Galaxy S25 series sẽ là những sản phẩm top đầu về doanh số trong quý 1 và 2/2025”.
Trả lại tiền cho các bị hại vụ án Alibaba: Cần làm ngay đơn yêu cầu thi hành án
Chuyên gia Jamie Schenk DeWitt, nhà trị liệu hôn nhân và gia đình có trụ sở tại Los Angeles (Mỹ), nói: Không có quy tắc cứng nhắc nào buộc các cặp đôi phải ngủ chung. Nó có thể tốt cho cặp đôi này nhưng lại không tốt cho cặp đôi khác.
Ở Huế, hai tiệm vàng lớn nhất là Duy Mong và Rồng Vàng (ở khu chợ Đông Ba) trở thành những điểm “nóng”, thu hút đông khách nhất. Trong khi đó, những tiệm vàng nhỏ hơn lại tình trạng trái ngược, lượng khách ít hơn rõ rệt ngày vía Thần Tài."Mình mua vàng để lấy may mắn đầu năm. Năm nay đương nhiên vàng đắt hơn mọi năm rồi. Tại năm nào cũng sưu tầm một cái con giáp để để lưu lại để vài chục năm sau mình đem ra mình xem. Năm nay là năm đầu tiên mình mua ở chợ Đông Ba, mấy năm trước mua ở trong TP.HCM", anh Lê Quang Sang, một khách mua vàng, chia sẻ. Dù thời tiết không thuận lợi, người dân vẫn kiên nhẫn xếp hàng, chờ đợi để mua được những món vàng nhỏ như nhẫn, dây chuyền hoặc vàng miếng 1-2 chỉ. Nhiều người chia sẻ, họ không quá quan tâm đến giá vàng mà chủ yếu mua để lấy hên, cầu mong một năm mới thuận lợi, làm ăn phát đạt.Các loại vàng được người dân ưa chuộng trong ngày vía Thần Tài thường là nhẫn vàng, lá vàng đồng thường có hình Thần Tài hoặc linh vật phong thủy, các con giáp. Mỗi sản phẩm không chỉ mang giá trị vật chất mà còn mang yếu tố tâm linh, biểu tượng của sự khởi đầu năm mới an khang, phát đạt.
'Sale đậm 8.3': 'Lên hạng' nhan sắc, cầm hơn 100 ngàn là mua được hàng
Trước giai đoạn lượt về V-League 2024 - 2025, CLB Hà Nội nhận được bản hợp đồng tài trợ "khủng" từ Tập đoàn Hanaka (Bắc Ninh). Doanh nghiệp này tài trợ cho CLB Hà Nội 18 tỉ đồng theo bản hợp đồng có thời hạn đến ngày 10.2.2026, đồng nghĩa kéo dài 1,5 mùa giải. Thỏa thuận này đánh dấu sự hợp tác quan trọng giữa hai bên, không chỉ góp phần giúp CLB Hà Nội nâng cao chất lượng chuyên môn, mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của bóng đá Việt Nam."Thay mặt CLB Hà Nội, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Tập đoàn Hanaka. Khoản tài trợ trị giá 18 tỉ đồng này không chỉ giúp CLB Hà Nội có thêm nguồn lực trong công tác đào tạo, phát triển cầu thủ, mà còn là động lực để chúng tôi tiếp tục hướng tới những thành tích cao hơn, cống hiến những trận đấu chất lượng và giàu cảm xúc cho người hâm mộ", Chủ tịch CLB Hà Nội Đỗ Vinh Quang chia sẻ tại lễ ký kết.CLB Hà Nội là một trong những đội bóng giàu thành tích nhất Việt Nam, với kỷ lục 6 lần vô địch V-League, 3 Cúp quốc gia và 5 Siêu cúp quốc gia.Thành công của bóng đá Việt Nam thời gian qua như kỳ tích á quân U.23 châu Á 2018, những tấm HCV SEA Games, AFF Cup… có dấu ấn đậm nét từ những cầu thủ hoặc cựu cầu thủ CLB Hà Nội. Gần nhất, 5 cầu thủ của CLB Hà Nội là Duy Mạnh, Thành Chung, Hai Long, Tuấn Hải, Xuân Mạnh đều góp mặt trong trận chung kết lượt về AFF Cup 2024, ghi dấu ấn trong cả 3 bàn thắng vào lưới chủ nhà Thái Lan để giúp đội tuyển Việt Nam lên ngôi vô địch.18 tỉ đồng tài trợ này là nguồn động lực rất lớn cho CLB Hà Nội trước thềm giai đoạn lượt về V-League 2024 - 2025. Sau 13 lượt trận, CLB Hà Nội tạm xếp thứ 4 với 20 điểm.Mặc dù thất thế trong cuộc đua vô địch, nhưng CLB Hà Nội vẫn được đánh giá rất cao ở khả năng bứt tốc trong giai đoạn lượt về. Xuyên suốt 16 mùa giải cho đến trước V-League 2024 - 2025, CLB Hà Nội chỉ một lần đứng thứ 4, còn lại luôn có mặt trong tốp 3 vào cuối mùa.
Hơn 1 triệu lượt độc giả và du khách tham gia lễ hội Đường sách tết TP.HCM
Tựa game tin đồn ‘Quake II Remaster’ đã có mặt trên PC và Console
Trong những ngày cận kề Tết Nguyên đán, Doãn Ngọc Tân, tiền vệ CLB Thanh Hóa và đội tuyển quốc gia Việt Nam, đã mở tài khoản Facebook mới với hình đại diện là bức ảnh anh cầm chiếc cúp vô địch AFF Cup 2024. Đây là danh hiệu rất đặc biệt đối với tiền vệ 32 tuổi, khi ngay lần đầu tiên khoác áo đội tuyển quốc gia, anh đã cùng các đồng đội giành được chiếc cúp danh giá này.Trước đó, tài khoản Facebook của Ngọc Tân đã bị hacker tấn công ngay sau trận chung kết lượt về với đội tuyển Thái Lan. Việc mất quyền truy cập khiến anh không thể chia sẻ những hình ảnh ăn mừng cùng đội tuyển cũng như không thể trực tiếp phản hồi những lời chúc từ bạn bè, người thân. Doãn Ngọc Tân vừa có lần đầu tiên ra sân trong màu áo đội tuyển quốc gia và cũng lần đầu tham dự một kỳ AFF Cup ở tuổi 31. Dù là tân binh tại giải đấu, anh đã nhanh chóng hòa nhập và trở thành một phần không thể thiếu trong chiến thuật của HLV Kim Sang-sik. Thi đấu ở vị trí tiền vệ phòng ngự, Ngọc Tân luôn cho thấy sự quyết tâm, máu lửa và khả năng cân bằng tuyến giữa. Tại AFF Cup 2024, anh ghi được một bàn thắng và là bàn thắng có ý nghĩa đặc biệt, giúp đội tuyển Việt Nam giành được trận hòa quý giá trên sân Rizal Memorial khi đối đầu với Philippines.Ngoài những màn trình diễn xuất sắc trên sân cỏ, Ngọc Tân cũng đang nhận được rất nhiều sự yêu mến từ người hâm mộ. Gần đây, anh được fan hâm mộ đặt biệt danh mới là Tân “hứ”. Biệt danh này bắt nguồn từ một khoảnh khắc hài hước trong buổi phỏng vấn sau trận đấu với đội tuyển Philippines, khi anh không nghe rõ câu hỏi và có biểu cảm "hứ" thú vị để yêu cầu phóng viên nhắc lại.Tiền vệ sinh năm 1993 đến từ Sơn Tây, Hà Nội, là một minh chứng sống động cho câu nói: "Chậm mà chắc." Dù sự nghiệp bóng đá của anh bắt đầu muộn hơn so với nhiều đồng nghiệp, nhưng tài năng và nỗ lực của Tân đã giúp anh đạt được những thành công lớn lao mà không phải ai cũng làm được.Bước chân vào đội U.15 Thể Công khi còn nhỏ, Ngọc Tân đã sớm bộc lộ đam mê với trái bóng tròn. Tuy nhiên, sự nghiệp của anh không trải hoa hồng. Khi CLB bóng đá Hà Nội của bầu Kiên giải thể vào năm 2012-2013, anh buộc phải tạm dừng sự nghiệp và trở về quê nhà. Đó là quãng thời gian khó khăn khi anh phải làm nhiều công việc lao động tay chân như xúc cát, bốc gạch để phụ giúp gia đình. Nhưng ngay cả trong những ngày tháng gian khổ ấy, niềm đam mê bóng đá trong anh chưa bao giờ phai nhạt.Mặc dù từng đứng trước lựa chọn ổn định hơn như xuất khẩu lao động, Tân vẫn kiên định với ước mơ sân cỏ. Sự nỗ lực và quyết tâm của anh cuối cùng được đền đáp khi anh gia nhập CLB Thanh Hóa, thi đấu tại V-League và dần khẳng định mình là một trong những tiền vệ phòng ngự xuất sắc của giải đấu.Đỉnh cao sự nghiệp của Ngọc Tân đến vào năm 2024, khi ở tuổi 32, anh lần đầu tiên được gọi lên đội tuyển quốc gia tham dự AFF Cup. Không chỉ hòa nhập nhanh chóng, anh còn trở thành một mảnh ghép quan trọng trong hệ thống chiến thuật của HLV Kim Sang-sik, góp phần giúp đội tuyển Việt Nam giành chức vô địch AFF Cup một cách đầy thuyết phục.Hành trình của Doãn Ngọc Tân là minh chứng cho một tài năng nở muộn nhưng không hề lép vế. Với anh, mọi thành công đều là kết quả của nỗ lực không ngừng nghỉ và niềm tin kiên định vào ước mơ. Giờ đây, anh không chỉ là nhà vô địch AFF Cup mà còn là nguồn cảm hứng lớn cho nhiều cầu thủ trẻ đang tìm kiếm chỗ đứng trong sự nghiệp bóng đá.
Nghỉ lễ Giỗ tổ, Bộ Công thương 'hỏa tốc' dời lịch điều chỉnh giá xăng dầu
Trong khi hội bài chòi ở nhiều nơi có anh hiệu, chị hiệu (người hô thai) ở độ tuổi trưởng thành, anh hiệu, chị hiệu ở làng du lịch Gò Cỏ có cả người lớn và trẻ em.Em nhỏ trong vai anh hiệu, chị hiệu ngân nga những câu hát vui tươi: Uơ... uơ... chín chòi lẳng lặng mà nghe đây/Tay tôi rút xả là cái ông ầm/Hay đi sụp hầm là anh tứ cẳng/Một dề trăng trắng là chị bạch huê/Ăn cận nằm kề là anh chín gối/Ba chìm bảy nổi là chị sáu ghe/Lập bạn lập bè là anh ngủ dụm... Hay bươi hay mổ là anh ba gà/Có ngạnh có ngà là anh tứ tượng...Người chơi chăm chú lắng nghe rồi gõ mõ báo hiệu khi nghe hô đến thẻ bài mình đang nắm trong tay. Đôi khi, anh hiệu, chị hiệu là nữ và nữ giả nam với màn trình diễn đối đáp vô cùng sinh động.Giọng nam: Nếu em là gái chưa chồng/Cho anh kề cận má hồng một phen.Giọng nữ: Hỡi anh! Em thưa lại rằng/Em đã là gái có chồng một con.Giọng nam: Gái một con trông mòn con mắt/Thuốc đã ngon thì nửa điếu càng ngon.Giọng nữ: Bởi em duyên phận má hồng/Anh đừng trêu ghẹo kẻo chồng em ghen.Khán giả vỗ tay rần rần. "Tôi đã xem bài chòi ở nhiều nơi nhưng bài chòi ở đây có nét đặc trưng, rất hấp dẫn...", chị Nguyễn Thị Hoa (ở TP.Quảng Ngãi) tâm sự. Thuở trước, làng du lịch cộng đồng Gò Cỏ có tên là xóm Cỏ, nằm cạnh biển khơi bốn mùa lộng gió. Những ngôi nhà nhỏ ẩn hiện giữa cây lá, khung cảnh hoang sơ và thơ mộng.Bao đời, người dân cần mẫn mưu sinh với ước mơ cuộc sống no ấm, nhà nhà yên vui. Đàn ông sớm chiều chèo thuyền ra biển đánh lưới. Phụ nữ tay thoăn thoắt đan, vá lưới với hy vọng thuyền về bến tôm cá đầy khoang. Trên những thửa ruộng nhỏ cạnh chân núi, vạt đất bên sườn đồi, nhiều người cần mẫn vun trồng. Người dân nơi đây ngân nga những ca từ mộc mạc dặn dò con cháu và giới thiệu về quê hương của mình: Ngó lên núi đá vẫn còn/Tình sâu nghĩa nặng cho con ghi lòng/Con ơi hãy nhớ lời ông/Ông cha ngã xuống con ngược dòng bơi lên/Bây giờ núi đá vững bền/Làng xưa, xóm Cỏ vươn lên với đời...Và lời ca tha thiết yêu thương, nhắn nhủ những người con tha hương trở về quê cũ: Trở về quê cũ ai ơi/Chung tay xây dựng cho đời đẹp xinh/Quê mình bờ đá vẫn còn như xưa...Nhiều bậc cao niên trong làng Gò Cỏ nhớ về những năm sau giải phóng quê hương. Tầm tháng 9 âm lịch đến cuối tháng chạp, nhiều người tụ họp luyện tập bài chòi để biểu diễn văn nghệ mừng năm mới. Làng xóm rộn ràng, lời ca ngân vang thu hút người dân đến xem trong đêm lạnh.Sang năm mới, mọi người dâng nén hương thơm lên bàn thờ gia tiên, đi thăm hỏi bà con láng giềng rồi cùng nhau dựng sân khấu để biểu diễn văn nghệ trên bãi biển lộng gió.Đêm xuân, những chiếc đèn dầu treo trên cột quanh sân khấu tỏa ánh sáng vàng xua đi tăm tối. Rặng dương liễu vi vu như lời tự tình với gió từ khơi xa thổi vào bờ. Điệu bài chòi ngân nga hòa cùng sóng rì rầm vỗ vào bờ cát. Bao người hướng mắt về sân khấu đắm say cùng lời ca lẫn trong tiếng nhạc. Những câu hát với lối đối đáp dí dỏm khiến cho khán giả cười ngả nghiêng, vỗ tay cổ vũ."Hồi đó chúng tôi diễn đến 3 đêm liền, dân làng và người ở nơi khác đến xem rất đông. Nhiều người mong đến tối để ôm chiếu trải ra bãi biển ngồi xem, vui lắm. Tiền bà con ủng hộ trả cho chủ dàn nhạc, còn ít nhiều lo chuyện xóm làng chứ chúng tôi không lấy công gì cả...", bà Huỳnh Thị Thương (ở làng Gò Cỏ) hồi tưởng.Bà Thương được mọi người gọi là "tuyên truyền viên của làng". Bà cặm cụi sáng tác bài chòi kêu gọi người dân thay đổi phương thức sản xuất, xây dựng nếp sống mới... nơi làng quê. Bà viết những ca từ mộc mạc khuyến khích người dân gia nhập Hợp tác xã du lịch cộng đồng làng Gò Cỏ: Rồi đây khu du lịch nó đứng đầu/Khách đi qua lại ngày sau ta vững bền/Ông già bà lão đứng lên/Xây dựng cuộc sống vững bền cho các con...Du khách đến đây hào hứng với câu ca gọi mời: Đi về Gò Cỏ mà chơi/Nghe tiếng chim hót líu lo trên đường/Khách đi giữa đất quê hương/Thấm tình nặng nghĩa mến thương cho đồng bào... "Năm 2024 có khoảng 7.000 lượt khách đến đây tham quan. Nhiều người vô cùng thích thú khi được thưởng thức bài chòi do người dân trong làng biểu diễn. Trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ năm nay, làng Gò Cỏ sẽ là điểm đến hấp dẫn để người dân và du khách vui chơi, giải trí trong những ngày đầu xuân", chị Trần Thị Thu Thủy, Giám đốc Hợp tác xã du lịch cộng đồng làng Gò Cỏ cho biết.Hội bài chòi, hát hố làng Gò Cỏ thành lập năm 2020 với 23 thành viên. Các thành viên được mời biểu diễn vào dịp lễ, tết, sự kiện quan trọng hay phục vụ du khách đến tham quan."Hội có 3 thành viên nam, còn lại là phụ nữ và trẻ em, cả cụ bà 94 tuổi vẫn tham gia. Cháu nội tôi mười một tuổi cũng vô Hội và thường tham gia biểu diễn. Chúng tôi mong muốn giữ gìn và giới thiệu làn điệu bài chòi với du khách gần xa. Tiền bồi dưỡng chẳng đáng là bao nhưng mọi người vui lắm...", bà Bùi Thị Sen, Chủ tịch Hội bài chòi, hát hố làng Gò Cỏ, tâm sự.
8day
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
quay-thử-xổ-số-miền-trung-thứ-tư
