Mùa gió chướng
Tết Nguyên đán là thời điểm đầu của chu kỳ năm mới. Khi căn cứ vào các sử liệu và văn hóa dân gian, chúng ta khó xác định người Việt bắt đầu ăn tết vào dịp lập xuân từ khi nào; tuy nhiên, nhắc về nguồn gốc tết chúng ta lại có nhiều thông tin thú vị.PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ, Giảng viên cao cấp Viện Phát triển năng lực lãnh đạo, Đại học Quốc gia TP.HCM cho biết, người Việt cổ sớm hiểu và xác định Tết Nguyên đán là mở đầu cho một năm nông lịch nhờ vào khả năng nhận thức sự tuần hoàn của thời tiết và sự thích ứng của vụ mùa ngoài đồng. Từ thời cổ đại, khi tổ tiên người Việt nhận thức được sự chuyển giao của thời tiết và chu kỳ thời gian trong năm đã có một số hình thức sơ khai về việc xác lập chu kỳ tuần hoàn và tổ chức đón tết. Khảo cứu về phong tục của người Bách Việt cổ, trong đó có tổ tiên Lạc Việt, cho thấy ngày tết đầu năm trước đây rơi vào đầu tháng 11 âm lịch (ứng với tháng Tý), chứ không phải đầu tháng giêng (tháng Dần). Cụ thể, người Việt xưa không dùng số đếm để gọi ngày, tháng mà dùng Thiên can – Địa chi để gọi tên, chẳng hạn hết tháng Tý thì tới tháng Sửu, rồi đến Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi là hết một năm. Giờ Tý là giờ chuyển giao giữa hai ngày trong đêm, tháng Tý là tháng lạnh nhất trong năm - tháng 11, ứng với thời điểm Đông chí, thời điểm để bắt đầu một chu kỳ đếm mới. Lúc này mùa màng cũng đã kết thúc, người Việt xưa nghỉ ngơi để chờ đến khi thời tiết ấm lên mới tính tới việc gieo cấy mùa sau. Vì vậy, họ đã chọn đầu tháng Tý (tức tháng 11 âm lịch) để ăn tết. Tính từ đầu tháng 11 cho tới đầu tháng 5 năm sau là trọn 6 tháng; do đó, người Việt gọi Tết Đoan ngọ ngày mùng 5.5 âm lịch là Tết nửa năm. "Có giả thuyết cho rằng, tháng 11 ở Việt Nam trời chưa quá lạnh, người Việt cổ có thể tổ chức các hoạt động đón tết. Trong khi đó, ở Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản… tháng 11 là bắt đầu vào chính đông, quá lạnh không ăn tết được nên họ phải tính toán lựa chọn thời điểm tiết lập xuân để ăn tết, chính vì thế họ xác định tết âm lịch vào tháng Dần (tức tháng giêng, ngay trước hoặc sau tiết lập xuân). Họ xác định tháng Dần là tháng đầu năm, gọi là "Chính nguyệt" (tức tháng chính trong năm). Quá trình này diễn ra rất sớm trong lịch sử, dưới nhãn quan "di phong định tục" . Trong quá trình tiếp xúc văn hóa và hội nhập, người Việt cổ đã dần chuyển đổi tổ chức đón tết từ đầu tháng Tý (tháng 11) sang đầu tháng Dần (tháng giêng) như ngày nay vậy", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ chia sẻ.Trước đây không lâu, một số làng quê ở Vĩnh Phúc, Phú Thọ - nơi được cho là vùng đất kinh đô xưa của nhà nước Văn Lang xưa của các vị vua Hùng còn lưu lại một số tập tục cổ (như tục ăn đất khoán hun khói, tục làm lễ mở cửa rừng...) gợi về ký ức của ngày tết cổ xưa vào đầu tháng 11 của người Việt cổ. Một số gia đình người Việt gốc Hoa ở Đồng bằng sông Cửu Long vốn có nền tảng Bách Việt cổ cũng tổ chức cúng tết Đông chí bằng chè trôi nước, bánh ngọt và trái cây, coi tết Đông chí là ngưỡng thêm tuổi mới của mọi người. Như đã nói, trên đây là một giả thuyết cần có nhiều khảo cứu hơn nữa để làm rõ hơn vấn đề.Theo PGS.TS. Nguyễn Ngọc Thơ, khó có thể biết rõ người Việt xưa ăn tết thế nào nhưng cơ bản tết không thay đổi về ý nghĩa. Tết xưa còn lưu lại trong ký ức người Việt Nam hôm nay chỉ có thể là ký ức tết từ thời bao cấp hay ở giai đoạn đầu của cải cách – mở cửa mà thôi. Phong tục ngày tết xưa về cơ bản thể hiện sinh động các ý nghĩa tạ ơn đất trời, thần linh và tổ tiên, củng cố mối quan hệ vốn có của gia đình - dòng tộc, thực hiện các nghi lễ cổ truyền để chào đón năm mới và truyền dạy văn hóa cho các thế hệ con cháu, củng cố và mở rộng giao tiếp với láng giềng xung quanh, tổng kết – đúc kết kinh nghiệm của năm cũ và gửi gắm mong ước cho năm mới, chuẩn bị tâm thế mới cho năm làm việc tiếp theo. Nhìn chung, dù là tết xưa hay tết nay gì đi nữa thì ngày tết vẫn là dịp để chúng ta nhìn lại những thành quả của năm cũ và rút ra bài học cho năm mới (đối với cá nhân) và củng cố truyền thống gia đình và các mối quan hệ (đối với xã hội). Ông Thơ cho rằng, trước đây, cuộc sống hằng ngày chưa thật đủ đầy nên người ta mong đến tết để được nghỉ ngơi, ăn ngon, mặc đẹp. Vậy nên mới có câu:Cu kêu 3 tiếng cu kêuMong mau tới tết dựng nêu ăn chè.Còn ngày nay, cuộc sống no ấm hơn nên việc ăn mặc không là vấn đề nữa. Thay vào đó, sau một năm làm việc vất vả, dịp tết được nghỉ dài ngày, nhiều người quay về gia đình đoàn tụ và đón tết với gia đình trong khi không ít người muốn được nghỉ ngơi, giải trí, giao tiếp (không muốn các nghi lễ theo họ là "rườm rà"), hoặc đi du lịch..., nên dường như có sự chuyển dịch từ "ăn tết" sang "chơi tết". Dù vậy, dù là "ăn tết", "chơi tết" hay gì đi nữa thì các nghi lễ truyền thống trong dịp tết như cúng ông Táo, cúng tất niên và đ1n ông bà tổ tiên về ăn tết, cúng giao thừa, mừng tuổi ông bà cha mẹ, lì xì trẻ thơ, chúc tết dòng họ, láng giềng, thăm viếng thầy cô cũ thưở thiếu thời, tạ ơn những quý nhân đã giúp đỡ trong đời... vẫn được ưu tiên gìn giữ. Nói cách khác, các ý nghĩa cơ bản của ngày tết vẫn được giữ nguyên trạng qua phong tục và nghi lễ, việc tổ chức "ăn tết" hay "chơi tết" chỉ là hình thức thích ứng của cuộc sống đương đại. Cũng cần nhấn mạnh rằng, các phong tục, nghi lễ quan trọng trong mấy ngày tết chỉ đẹp khi chúng ta không tạo gánh nặng các thành viên gia đình, nhất là phụ nữ (chẳng hạn bắt buộc phải mâm cao cỗ đầy, nấu nướng phải tươm tất nhiều món, gánh nặng con cháu làm ăn xa quay về phải "lễ nghĩa" đầy đủ với cả họ, cả làng...). Tết là dịp sum vầy để củng cố hay xây đắp truyền thống gia đình, chúng ta cần chú ý đến nhu cầu được nghỉ ngơi, chơi tết của phụ nữ trong nhà và những người trẻ vốn đã vất vả ngược xuôi mưu sinh trong suốt năm qua. Theo nhà nghiên cứu văn hóa, dù là ăn tết hay chơi tết chúng ta cũng cần chú ý yếu tố về sự ấm cúng của gia đình, đặc biệt là những người có tuổi, ông bà cao tuổi vì ngày tết là khoảng thời gian thiêng liêng để các bậc cao niên được sống trong không gian thiêng liêng của gia đình, được tương tác, đối thoại và thể hiện lòng tôn kính, kính nhớ với tổ tiên. Đối với nhiều gia đình Việt Nam, bàn thờ tổ tiên những ngày tết phải đầy đủ lễ phẩm và nhang khói, có như vậy họ mới cảm thấy ấm cúng, an lòng. Vậy nên người trẻ mong muốn tổ chức chơi tết (như mời bố mẹ đi du lịch xa nhà chẳng hạn) phải lưu ý việc này."Do đó, nếu người trẻ mong muốn mời ba mẹ rời quê lên thành phố ăn tết hay cùng nhau đi du lịch đó đây mà ba mẹ từ chối thì không nên buồn, bởi ba mẹ và những người lớn trong nhà còn có những nhiệm vụ phải làm để giữ lửa, giữ phong tục, giao tiếp với người tổ tiên đã khuất", PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ lưu ý.Thêm vào đó, những ai đang làm bố làm mẹ cần chú ý tạo điều kiện để con trẻ được trải nghiệm không khí tết qua những tập tục cổ truyền như cùng bố mẹ tảo mộ ông bà, bài trí bàn thờ, dán liễn xuân, quây quần bên nồi bánh chưng/bánh tét và sum họp đêm giao thừa, được mặc trang phục đẹp nhất chúc tết ông bà cha mẹ, mừng tuổi dòng họ, láng giềng, khuyến khích các con biết thể hiện lòng biết ơn đối với gia đình, thầy cô, láng giềng. Tất cả những hình ảnh ấy sẽ kết thành ký ức tuổi thơ thật đẹp về ngày tết, sẽ theo các con suốt cuộc đời, và sẽ thôi thúc chúng thực hiện những điều tương tự đối với thế hệ sau nữa khi chúng trưởng thành.Màu truyền thống sáng bừng trong... âm nhạc ngày Valentine
Sáng 6.2 (mùng 9 Tết Nguyên đán), hàng ngàn người đổ về Gò Thì Thùng (xã An Xuân, H.Tuy An, Phú Yên) để xem hội đua ngựa, tận hưởng bầu không khí lễ hội dân gian truyền thống có một không hai ở miền Trung.Hội đua ngựa năm nay có sự góp mặt của 32 "chiến mã" đến từ 4 xã: An Lĩnh, An Xuân, An Hiệp và An Thọ (H.Tuy An). Mỗi vòng đua gồm 4 ngựa tranh tài, chạy 2 vòng (2 km), sau đó chọn 8 ngựa nhanh nhất vòng bảng vào thi bán kết. 4 ngựa đoạt nhất và nhì ở vòng bán kết vào vòng chung kết tranh giải.Ngựa đua là các chú ngựa thồ hằng ngày, dùng để vận chuyển nông sản. Còn người đua ngựa là những nông dân chân lấm tay bùn. Chính vì vậy đã tạo nên hội đua ngựa Gò Thì Thùng độc lạ, thú vị, khiến hàng ngàn khán giả được dịp cười sảng khoái.Lần đầu tiên đứng trước đám đông reo hò nên nhiều chú ngựa hoảng hốt, bỏ chạy khỏi đường đua. Không ít chú ngựa đã có lệnh xuất phát từ lâu nhưng... cương quyết không chạy, phải nhiều người rượt đuổi, la hét, đánh vào mông mới chịu... nhấc bước.Có chú ngựa đang chạy lại... không thích đua nữa, lạ đời hơn là có ngựa hất ngã luôn cả người cưỡi xuống đất cho đỡ vướng víu để chạy nhanh về đích.Sau hơn 2 tiếng tranh tài, kết quả: giải nhất thuộc về ngựa số 23 (xã An Hiệp); giải nhì thuộc về ngựa số 25 (xã An Hiệp); đồng giải ba thuộc về ngựa số 9 (xã An Xuân) và ngựa số 15 (xã An Hiệp).Ông Nguyễn Hữu Sơn (điều khiển ngựa đua số 23) đoạt giải nhất cuộc đua năm nay. Ông Sơn cho biết không có bí quyết nào để dành chiến thắng. "Cuộc đua này phụ thuộc vào ngựa rất nhiều, vì là ngựa thồ hàng nên cũng tùy ý lắm. Đứng trước đám đông, ngựa dễ bị hoảng, chạy loạn xạ. Tôi phải dùng roi thúc mạnh nó mới chịu đua, hơn nữa phải tập trung cao độ, nếu không sẽ bị nó hất rớt là bị loại ngay", ông Sơn nói.Năm nào cũng về xem hội đua ngựa ở Gò Thì Thùng, ông Lưu Văn Khánh (70 tuổi, xã Hòa Trị, H.Phú Hòa, Phú Yên) vẫn rất hào hứng. "Tuy không chuyên nghiệp nhưng cả người lẫn ngựa đều rất nhiệt tình, tạo những tràng cười sảng khoái cho mọi người. Nhiều khi vì sự nghiệp dư này mà lễ hội để lại ấn tượng, cuốn hút người xem", ông Khánh nói.Ông Huỳnh Gia Hoàng, Chủ tịch UBND H.Tuy An, cho biết: "Lễ hội đua ngựa Gò Thì Thùng là một nét đẹp văn hóa đặc trưng của H.Tuy An và đã có từ lâu đời. Trong thời gian tới, chúng tôi tiếp tục duy trì và quảng bá nét đẹp văn hóa này đến rộng rãi trong cộng đồng người dân và cả nước. Từ đó thu hút đầu tư, kích thích phát triển kinh tế, tăng thu nhập của người dân địa phương, đồng thời góp phần bảo tồn, phát triển nét văn hóa đặc sắc của địa phương".
Tuyển sinh lớp 10: Lưu ý quan trọng trước khi hết hạn đăng ký nguyện vọng
Bước sang năm mới 2025, Meghan Markle nỗ lực tạo dựng lại hình ảnh, sức ảnh hưởng tích cực sau những ồn ào. Cựu diễn viên Mỹ bắt đầu bằng việc trở lại mạng xã hội, ngay sau đó, đoạn trailer giới thiệu With Love, Meghan - series thực tế về phong cách sống của cô, cũng nhanh chóng được trình làng.Trong đoạn giới thiệu, bà mẹ hai con đưa người xem bước vào cuộc sống yên bình, đầy màu sắc và tiếng cười của mình ở điền trang rộng lớn tại Montecito, California (Mỹ). Nữ công tước Sussex thích thú với các hoạt động thường ngày như nấu ăn, làm vườn, thu hoạch rau củ, thử nuôi ong… hay tổ chức những buổi tụ họp rôm rả với những người bạn cũ lẫn mới: đầu bếp Roy Choi, Abigail Spencer (bạn diễn của cô trong Suits), nữ nghệ sĩ Mindy Kaling… Thước phim ngắn cũng "nhá hàng" khoảnh khắc ngọt ngào, hạnh phúc của người đẹp bên Hoàng tử Harry. Dù mới chỉ tung đoạn giới thiệu hơn 1 phút, chương trình thực tế của Meghan Markle đã thu hút sự chú ý của đông đảo khán giả trong nước lẫn quốc tế với nhiều ý kiến trái chiều. Nhiều người bị choáng ngợp bởi không gian sống tiện nghi với biệt thự, nông trại rộng lớn cùng các hoạt động thú vị của Meghan Markle và mong chờ được khám phá những khía cạnh chưa từng được biết đến trong cuộc sống riêng của nàng dâu hoàng gia Anh. Trong khi đó, With Love, Meghan cũng vấp phải không ít ý kiến chê bai, chỉ trích từ người xem. Nhiều ý kiến cho rằng người đẹp sinh năm 1981 đang phô trương cuộc sống xa hoa trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế. Ngoài ra, nhiều khán giả nhận xét chương trình nhàm chán, thiếu sáng tạo còn Meghan Markle thì "màu mè" khi tráng trứng, làm bánh bông lan, tận hưởng mọi thứ trong căn nhà thậm chí không phải của cô. Bên dưới trailer, nhiều khán giả mỉa mai rằng phần hấp dẫn nhất không nằm ở đoạn phim giới thiệu về chương trình mà những bình luận đầy tính giải trí liên quan đến những cảnh quay này. "Netflix thật tuyệt vời khi đã chi 100 triệu USD chỉ để tôi được thưởng thức phần bình luận về một chương trình mà tôi sẽ không bao giờ xem!", một tài khoản bày tỏ và nhận được nhiều sự đồng tình.Dân mạng thi nhau chia sẻ: "Đối tượng mục tiêu của chương trình này là ai? Phụ nữ có nhiều tiền và thời gian rảnh rỗi để làm những món ăn, đồ thủ công cầu kỳ?", "Chính câu nói: 'mọi người đều được mời' đã thu hút tôi. Tất cả mọi người ngoại trừ con cái của cô ấy, gia đình cô ấy bao gồm cả người cha già đau yếu của cô ấy, bất kỳ người bạn lâu năm nào của cô ấy, gia đình chồng của cô ấy, nhân viên của cô ấy…", "Dùng bài nhạc nền Do You Believe In Magic rất phù hợp vì chương trình này sẽ cần đến phép thuật để mọi người có thể xem", "With Love là tựa đề châm biếm nhất từ trước đến nay, sau tất cả những gì cô ta đã gây ra cho gia đình mình và hoàng gia Anh"… With Love, Meghan cũng bị nhận xét kém chân thực. Theo Daily Mail, thay vì quay chương trình thực tế trong dinh thự trị giá hơn 14,6 triệu USD của mình ở Montecito, California (Mỹ) thì Meghan Markle thực hiện With Love, Meghan ở khu điền trang trị giá 8 triệu USD thuộc sở hữu của Tom và Sherrie Cipolla cách đó 2 dặm (hơn 3,2km). Một nguồn tin chia sẻ với New York Post rằng Markle tìm kiếm địa điểm này vì nghĩ nó sẽ mang đến cho người xem cảm giác "mộc mạc, bình dị" thay vì quay mọi thứ trong dinh thự xa hoa của hai vợ chồng.Tuy nhiên trên thực tế, khu nhà mới này cũng hoành tráng không kém với ngôi nhà được trang bị nội thất, đồ dùng đắt tiền, sang trọng bên cạnh khu vực nông trại rộng lớn trồng bơ, chanh và đủ loại rau củ. Nhiều khán giả thấy khó chịu khi Meghan Markle thực hiện series về cuộc sống riêng nhưng lại "vay mượn" không gian khác để quay phim từ đó khiến mọi thứ trông giả tạo. Ngôi sao truyền hình Meghan McCain cũng công khai bình luận chương trình của Meghan Markle, cho rằng nó thiếu nhạy bén và không phù hợp với bối cảnh chung. Người dẫn chương trình nổi tiếng này bày tỏ: "Hãy làm điều gì đó để giúp đỡ những người khó khăn thay vì cái tôi của bạn. Đây là lý do tại sao thế giới không thích bạn, không còn gì khác". Nhà bình luận khác cho rằng khán giả ngày nay thích xem những điều chân thực và có xu hướng không còn thần tượng những người người nổi tiếng được tạo hình hoàn hảo nữa. Trong khi đó, một người có sức ảnh hưởng khác đánh giá: "Đây là một trong những điều lạc lõng nhất mà tôi từng thấy trong một thời gian dài. Nhiều người Mỹ đang phải vật lộn để kiếm thức ăn, trả tiền thuê nhà, tiền thế chấp… Ai muốn xem một người từng là nữ công tước đi dạo quanh dinh thự của mình, hái hoa từ khu vườn sang trọng? Đó là lối sống mà rất ít người có thể liên tưởng đến".
Theo ghi nhận của phóng viên Báo Thanh Niên, những ngày đầu năm 2025, đa dạng mẫu mã và các loại bánh kẹo, mứt tết được bày bán ngay tại chợ Bình Tây, Q.6, TP.HCM.Tại sạp hàng của bà Ứng Thị Hoa, ngoài những loại mứt tết như hàng năm thì năm nay có thêm một số bánh kẹo cũng được nhiều khách hàng ưa chuộng. Đặc biệt là loại kẹo táo đỏ kẹp hạt đang hút khách và bán chạy, giá dao động khoảng 120.000 – 130.000 đồng/kg.Một số loại bánh kẹo, mứt khác có giá từ khoảng 60.000 – 180.000 đồng/kg tùy loại. Để phục vụ cho nhu cầu mua sắm bánh kẹo Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, nhiều tiểu thương chia sẻ, về giá cả các mặt hàng không tăng so với mọi năm. Đặc biệt là có những phần quà và khuyến mãi kèm theo khi khách hàng mua số lượng lớn.Không khí tại chợ Bình Tây đông đúc, nhộn nhịp hơn hẳn so với những ngày thường. Theo các tiểu thương, đa phần là khách hàng của họ là những mối sỉ từ các tỉnh lẻ mua về để bán lẻ. Kỳ vọng về một cái tết vừa đủ là điều mà nhiều tiểu thương mong chờ trong những ngày cận kề Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025. Đặc biệt, trong thời điểm mà nhiều người thắt chặt chi tiêu, hạn chế mua sắm khi nền kinh tế khó khăn chung.
‘Lỡ hẹn với ngày xanh’ tập 35: Ông Kỳ giở trò gì với Duyên?
Theo thông tin từ Tổng công ty Du lịch Sài Gòn (Saigontourist Group) - đơn vị chủ trì tổ chức thực hiện, thời gian thi công đường hoa Nguyễn Huệ sẽ diễn ra từ 7 giờ 9.1.2025 đến 12 giờ 27.1.2025.Kể từ lần thực hiện đầu tiên vào năm 2004, đường hoa Nguyễn Huệ Tết 2025 đã bước sang tuổi 22. Với chủ đề "Non sông gấm hoa, vui xuân thái hòa", đường hoa năm nay được phân thành 3 phân đoạn "Kết đoàn", "Chuyển mình" và "Phát triển", thể hiện những chặng đường lịch sử của dân tộc Việt Nam.Đại diện đơn vị tổ chức cho biết trong số 12 con giáp, rắn là loài bò sát có máu lạnh và là một loài "đa tính cách" tồn tại đan xen. Nhắc đến rắn, ta thường cảm thấy có chút không an toàn, nhưng ở khía cạnh khác, rắn lại mang đặc tính linh hoạt, giỏi ứng biến hoặc như ngành y sử dụng biểu tượng hình ảnh một con rắn quấn mình quanh một cây gậy và đằng sau biểu tượng này là một truyền thuyết đặc biệt. Vượt qua những thử thách này, đơn vị thiết kế đã chăm chút, sáng tạo nên hình tượng linh vật của năm Ất Tỵ thành một tác phẩm nghệ thuật, nhẹ nhàng, uyển chuyển.Bên cạnh những linh vật ấn tượng, thiết kế đại cảnh có diện tích lớn, chiếm gần như toàn bộ chiều ngang đường hoa thường được sử dụng những năm gần đây đã mang lại hiệu quả tích cực, được khách tham quan yêu thích. Đại cảnh quy mô lớn giúp khách tham quan cảm nhận rõ hơn nghệ thuật chế tác, nghệ thuật tạo hình ở bên ngoài và bên trong đại cảnh.Với sự đa dạng về thiết kế, hình ảnh và nét đặc trưng văn hóa cổ truyền dịp năm mới của mỗi quốc gia được phô diễn đặc sắc, hứa hẹn mang đến cho khách tham quan Đường hoa năm nay nhiều khám phá thú vị, góc "check-in" lưu giữ hình ảnh đặc trưng, chỉ có tại đường hoa Nguyễn Huệ 2025.
