Phim Việt lép vế trước bom tấn ngoại
Người đẹp trai nhất...
Tại P.Hòa Cường Bắc (Q.Hải Châu, TP.Đà Nẵng), đường 30 Tháng 4 được chọn làm đường cờ Tổ quốc, trang trí cờ đỏ sao vàng, cờ Đảng dọc vỉa hè.Đường 30 Tháng 4 dài 1,2 km, rộng 34 m, đây là một trong những tuyến đường sầm uất, được đầu tư đồng bộ hạ tầng kỹ thuật hiện đại cùng nhiều tiện ích. Trên địa bàn Q.Hải Châu còn có đường cờ Tổ quốc trên tuyến đường 2 Tháng 9, đồng thời phát động nhân rộng mô hình này ở nhiều khu dân cư P.Thanh Bình, Thuận Phước…Ông Trương Thanh Dũng, Phó chủ tịch UBND Q.Hải Châu, cho biết năm 2025, quận có nhiều nhiệm vụ chính trị quan trọng như chào mừng đại hội Đảng các cấp, mừng các ngày lễ lớn trong năm, qua đó nhân rộng mô hình ra các phường còn lại trên địa bàn Q.Hải Châu có thêm nhiều tuyến đường cờ Tổ quốc.Mô hình đường cờ Tổ quốc nhằm tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho bà con nhân dân về giá trị văn hóa tinh thần, ý nghĩa sâu sắc, thiêng liêng của cờ Tổ quốc, cờ Đảng; khơi dậy lòng yêu nước của nhân dân, thể hiện tinh thần quyết chiến, quyết thắng, tinh thần đoàn kết, chung sức, chung lòng; đồng thời góp phần vào lối sống văn minh, hiện đại của người dân, làm đẹp đường phố, chỉnh trang cảnh quan đô thị, tạo diện mạo trang trọng, đem lại vẻ mỹ quan cho địa phương trên cơ sở đẩy mạnh tuyên truyền Đề án "Nếp sống văn hóa, văn minh đô thị", Cuộc vận động "3 hơn"...Tại các địa phương khác trên địa bàn TP.Đà Nẵng cũng đã thực hiện mô hình đường cờ Tổ quốc trước đó, như P.Hòa Hải (Q.Ngũ Hành Sơn), P.Hòa Xuân (Q.Cẩm Lệ), P.Nại Hiên Đông, Mân Thái (Q.Sơn Trà), P.Thạc Gián (Q.Thanh Khê), xã Hòa Tiến (H.Hòa Vang)…
MSI trình làng máy chơi game cầm tay với CPU Intel Core Ultra
Thường khi nhìn vào một bức ảnh đen trắng, người thưởng thức cho rằng ảnh không màu sắc, rất khó nhận thấy ánh sáng nhưng Phạm Tuấn Ngọc lý giải là "nếu màu sắc tạo nên ánh sáng trong hội họa thì sáng tối tạo nên màu sắc của ảnh đen trắng".
Cục diện của nhóm 4 trước lượt trận cuối như sau: đội Trường ĐH Công nghệ Sài Gòn có 6 điểm, chỉ cần không thua ở lượt trận cuối lúc 17 giờ 30 hôm nay với đội Trường ĐH Ngoại ngữ - Tin học TP.HCM là giành ngôi nhất nhóm cùng tấm vé tham dự vòng play-off. Đội Trường ĐH Ngoại ngữ - Tin học TP.HCM và đội Trường ĐH Cảnh sát nhân dân có cùng 3 điểm, buộc phải thắng ở trận cuối mới cạnh tranh ngôi đầu hoặc nhì bảng có thành tích tốt nhất.Với việc chạm trán với đội Trường ĐH Mở TP.HCM đã hết cơ hội cạnh tranh tấm vé đi tiếp là thuận lợi cho đội Trường ĐH Cảnh sát nhân dân. Tuy nhiên quyền tự quyết không còn nằm trong tay thầy trò HLV Nguyễn Thế Anh nên đội bóng này đặt mục tiêu trước mắt là giành trọn 3 điểm. Các cầu thủ đội Trường ĐH Cảnh sát nhân dân sở hữu nền tảng thể lực sung mãn nhưng sự phối hợp chưa nhuần nhuyễn và thiếu tự tin. Vì thế muốn đạt kết quả tốt, các học trò HLV Nguyễn Thế Anh phải thay đổi lối chơi, nhất là tinh thần tự tin, mạnh dạn phối hợp trong triển khai bóng tấn công.Không còn cơ hội đi tiếp nhưng đội Trường ĐH Mở TP.HCM cũng bày tỏ quyết tâm chơi trận cầu cống hiến để chia tay giải, hướng đến mục tiêu mới, nhất là sự trở lại mạnh mẽ ở mùa giải tiếp theo. Xếp hạng nhóm 3 trước lượt trận cuối như sau: 1/Trường ĐH Công nghệ Sài Gòn (6 điểm), 2/Trường ĐH Cảnh sát nhân dân (3 điểm), 3/Trường ĐH Ngoại ngữ - Tin học TP.HCM (3 điểm), 3/Trường ĐH Mở TP.HCM (0 điểm).
Sốc: Giá cà phê chính thức vượt mốc 100.000 đồng/kg
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
