HLV Kim Sang-sik sẽ ‘xáo tung’ bóng đá Việt Nam tìm người tài cho đội tuyển, hay là…
Vì DeepSeek-R1 là sản phẩm đến từ một công ty của Trung Quốc nên nhiều dự đoán cho biết chatbot AI này có thể hạn chế phản hồi của mình về các chủ đề nhạy cảm liên quan đến chính phủ Trung Quốc. Để làm rõ vấn đề, công ty đánh giá AI PromptFoo đã tiến hành một nghiên cứu về chatbot AI đang gây sốt đối với giới công nghệ.Trong nghiên cứu, DeepSeek-R1 đã được sử dụng để trả lời 1.360 câu hỏi liên quan đến các chủ đề nhạy cảm ở Trung Quốc, bao gồm vấn đề Đài Loan, biểu tình ở Hồng Kông và sự kiện Thiên An Môn năm 1989. Kết quả cho thấy 85% câu hỏi, tương đương 1.156 câu, nhận được các câu trả lời ủng hộ quan điểm của chính phủ Trung Quốc.PromptFoo cũng chỉ ra rằng DeepSeek-R1 thường sử dụng các phản hồi "thô thiển và thô bạo", nhưng chúng có thể dễ dàng bị bỏ qua bằng cách thay đổi ngữ cảnh câu hỏi. Tuy nhiên, một cuộc điều tra do Ars Technica thực hiện cho thấy kỹ thuật bỏ qua mà PromptFoo nêu ra không cần thiết để có được phản hồi hợp lệ. Đáng chú ý, câu trả lời của DeepSeek-R1 không nhất quán. Khi được hỏi về sự kiện ở Quảng trường Thiên An Môn, mô hình này từ chối trả lời và khuyên người dùng chuyển sang các vấn đề khác. Trong khi đó, khi hỏi về vụ thảm sát khu phố người Hoa ở Boston, Mỹ (hay Boston Massacre), DeepSeek-R1 đã cung cấp thông tin cụ thể chỉ trong 23 giây.So với các mô hình AI khác như ChatGPT và Gemini, DeepSeek-R1 có những hạn chế rõ rệt trong việc xử lý các chủ đề nhạy cảm. Tuy nhiên, mặc dù ChatGPT và Gemini có thể đưa ra câu trả lời chính xác cho các vấn đề này nhưng chúng cũng không hoàn hảo và có thể từ chối cung cấp thông tin về một số chủ đề nhất định.Hiện tại vẫn chưa rõ liệu các hạn chế của chính phủ Trung Quốc có được áp dụng khi DeepSeek-R1 hoạt động cục bộ hay không, và liệu có mô hình nào cho phép người dùng hoàn toàn tránh được các hạn chế này. Ars Technica khuyến cáo người dùng nên chọn một mô hình AI khác nếu họ có ý định đặt câu hỏi liên quan đến các vấn đề nhạy cảm của Trung Quốc.Mô phỏng để răn đe
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
Phát hiện nhiều khảo cổ học giá trị tại danh thắng Tam Chúc
Ông Đỗ Quang Ba, Chủ tịch FAVIJA cho biết, đây là giải đấu thường niên được đông đảo người Việt tại Nhật chờ đợi mỗi năm. Vừa qua, giải bị gián đoạn do diễn biến của dịch Covid-19. Giải đấu năm 2022 là tiền đề cho các hoạt động đánh dấu bước ngoặt lịch sử trong mối quan hệ ngoại giao giữa 2 nước Việt Nam - Nhật Bản vào năm tới.
Nhìn nhận các kết quả đạt được có vai trò rất quan trọng của ngành ngân hàng và có sự đóng góp của các ngân hàng nhà nước, trong đó có Vietcombank, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh một số kết quả nổi bật của Vietcombank.
PSG ra giá cho Salah, mở đường cho Messi đến Mỹ
Có 12 đội lọt vào vòng chung kết (VCK) futsal nữ châu Á 2025, gồm chủ nhà Trung Quốc, đương kim vô địch Iran, Thái Lan (nhóm hạt giống số 1); Nhật Bản, Việt Nam, Uzbekistan (nhóm 2); Indonesia, Đài Loan, Hồng Kông (nhóm hạt giống số 3); Bahrain, Philippines và Úc (nhóm 4).Việc phân nhóm hạt giống dựa trên xếp hạng của các đội theo bảng xếp hạng FIFA. Nguyên tắc bốc thăm vòng đấu bảng thuộc VCK giải futsal vô địch châu Á 2025: sẽ có tổng cộng 3 bảng, mỗi bảng có 4 đội, các đội trong từng bảng đến từ các nhóm hạt giống khác nhau, sao cho từng bảng có đủ đại diện của cả 4 nhóm hạt giống. Chiếu theo nguyên tắc này, về lý thuyết, cả 4 đội Đông Nam Á có thể rơi vào cùng 1 bảng đấu tại VCK. Nếu điều đó xảy ra, đây sẽ là trường hợp hy hữu trong lịch sử bóng đá trong khu vực.Đặt trường hợp 4 đội Đông Nam Á gồm Thái Lan (hạng 6 FIFA), Việt Nam (hạng 11), Indonesia (24) và Philippines (59) cùng bảng tại VCK giải châu Á, cơ hội vượt qua vòng bảng của đội tuyển futsal nữ Việt Nam sẽ tăng lên đáng kể. Thái Lan dù là đội futsal nữ tại Đông Nam Á có thứ hạng cao nhất trên bảng xếp hạng FIFA, nhưng đội tuyển futsal nữ Việt Nam mới là đội đương kim vô địch giải futsal nữ khu vực. Theo điều lệ của VCK giải futsal nữ vô địch châu Á 2025, các đội thi đấu vòng tròn 1 lượt ở vòng bảng, tính điểm, xếp hạng. 2 đội đứng đầu mỗi bảng, cùng 2 đội xếp thứ 3 có thành tích tốt nhất sẽ giành quyền vào vòng tứ kết. Từ vòng tứ kết, các trận đấu sẽ diễn ra theo thể thức loại trực tiếp sau 1 lượt trận.VCK giải futsal vô địch châu Á 2025 sẽ diễn ra từ ngày 7-18.5, tại Trung Quốc. 3 đội có thứ hạng cao nhất giải châu Á năm nay (không tính chủ nhà của World Cup là Philippines), sẽ tham dự World Cup futsal nữ 2025, diễn ra cuối năm nay.
