as roma

Trường công lập tự chủ tài chính là gì? Khác gì với trường thường?

Các nhà nghiên cứu đã có những dự báo về hiện tượng thiên văn trên bầu trời tháng 3, trong đó có nhiều sự kiện người yêu thiên văn Việt Nam có thể chiêm ngưỡng.Do có chu kỳ ngắn, sao Thủy nhanh chóng đi sang phía bên kia của mặt trời theo góc nhìn của chúng ta. Lúc này, bạn sẽ thấy nó vào lúc chiều tối ở dưới thấp của bầu trời phía tây, khi mặt trời bắt đầu lặn. Trăng tròn tháng 3 được gọi là Trăng Giun. Tên của nó bắt nguồn từ những con giun đất xuất hiện khi đất ấm lên. Người Anglo Saxon gọi trăng tròn tháng 3 là Trăng Mùa Chay, bắt nguồn từ tiếng Đức và có nghĩa là mùa xuân. Trăng Mùa Chay cũng được dùng để chỉ thời kỳ mùa chay của Kitô giáo trước Lễ Phục sinh.Những tên gọi khác cũng liên quan đến sự "thức tỉnh" của thiên nhiên vào mùa xuân: các bộ lạc người Mỹ bản địa gọi nó là Trăng Quạ, Trăng Vỏ Tuyết và Trăng Nhựa Cây hoặc Trăng Đường . Những cái tên của người châu Âu là Trăng Gió, Trăng Cày, Trăng Chết.Sau hơn 2 năm nhật thực toàn phần hoành tráng "thống trị" bầu trời, cuối cùng nhiều người trên thế giới cũng sẽ được chứng kiến nguyệt thực toàn phần hay "trăng máu" vào ngày 13 - 14.3.Theo tính toán của các nhà nghiên cứu, hơn 1 tỉ người ở Mỹ, Canada và các nơi còn lại ở Bắc và Nam Mỹ có vị trí lý tưởng để chứng kiến trăng tròn chuyển sang màu đỏ trong hơn 1 giờ đồng hồ, trong điều kiện thời tiết thuận lợi.Điều này đồng nghĩa với việc nguyệt thực toàn phần lần này, Việt Nam không quan sát được. Trong năm nay, nguyệt thực toàn phần lần thứ hai diễn ra vào ngày 7 - 8.9, có thể quan sát được tại châu Âu, châu Á, Úc, châu Phi và một số khu vực phía đông Nam Mỹ, Alaska và Nam Cực. Như vậy, người yêu thiên văn văn Việt Nam sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng lần nguyệt thực toàn phần vào tháng 9 tới đây.Đây là một thời điểm thú vị, khi mà nếu nhìn vào sao Thổ qua kính thiên văn, bạn sẽ không thể nhìn thấy vành đai của nó như một đĩa dẹt, mà sẽ là một đoạn thẳng rất mỏng (tới mức khó mà nhìn thấy với những kính thiên văn nhỏ).Các hành tinh gần mặt trăng sao Kim vẫn sáng rực vào tháng 3. Vào ngày 1 - 2.3, hãy nhìn về phía chân trời phía tây ngay sau khi mặt trời lặn để tìm sao Kim gần trăng lưỡi liềm.Nếu bạn ở Bắc bán cầu bao gồm Việt Nam, bạn có thể có cơ hội phát hiện ra sao Thủy khó nắm bắt ở gần đó. Tuy nhiên, vì hành tinh này nhỏ và nằm gần mặt trời nên có thể khó quan sát bằng mắt thường.

Món khoai Quảng Bình có gì mà vào top 10 đặc sản quà tặng Việt Nam?

Ngày 20.1, đoàn kiểm tra an toàn thực phẩm của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có buổi làm việc tại TP.HCM về đảm bảo nguồn cung thực phẩm trong dịp Tết Nguyên đán 2025.Tại buổi kiểm tra ở Công ty TNHH MM Mega Market, theo đại diện công ty trong năm 2024 tỷ lệ phát hiện vi phạm của nhà cung cấp chiếm 1 - 2%. Chủ yếu là ngành hàng thủy sản có nhiễm kháng sinh. Khi phát hiện, công ty ngưng nhận hàng từ nhà cung cấp, đến tận nơi sản xuất tìm nguyên nhân để quyết định có hợp tác tiếp tục với nhà cung cấp. Đồng thời, giám sát hàng hoá 3 lần liên tục nếu đạt thì tiếp tục, không thì ngưng hợp tác. Ngoài ra, nếu nhà cung cấp vẫn vi phạm thì siêu thị Mega Market sẽ thông báo cho các hệ thống siêu thị khác để cùng tẩy chay hàng nhà cung cấp này. Bên cạnh đó, các hệ thống siêu thị sẽ cung cấp thông tin vi phạm cho cơ quan chức năng để xử lý. Đây là chương trình ràng buộc cho để các nhà cung cấp hoạt động đúng nguyên tắc. “Vì khi phát hiện sai phạm, nhiều nhà cung cấp vi phạm họ nói rằng không giao cho anh thì tôi giao cho bên hệ thống siêu thị khác. Ngoài ra số tiền xử phạt rất ít khiến họ không sợ, vì thế cách tốt nhất là các hệ thống siêu thị cùng tẩy chay hàng hóa của nhà cung cấp sai phạm”, vị đại diện Công ty TNHH MM Mega Market nói. Qua buổi kiểm tra, đoàn phát hiện nhiều vấn đề còn tồn tại như: khu vực sơ chế thực phẩm vẫn còn đồ cá nhân của nhân viên; nhân viên sơ chế không đeo găng tay, khẩu trang; một số hàng thủy hải sản còn để bên cạnh các bình ắc quy (có nguy cơ lây nhiễm chéo); một vài mặt hàng scan không thấy giấy chứng nhận, giấy tờ còn nhập nhằng; chưa có khu phân loại hàng tiêu hóa và hàng hóa nhập vào… Nhìn nhận các bất cập còn tồn tại, đại diện công ty cho biết sẽ rút kinh nghiệm và sửa chữa.Tại buổi làm việc, bà Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, cho biết sở đang khó khăn trong việc xử phạt vi phạm. Đơn cử, như mặt hàng nông sản đi lấy mẫu rất nhiều nhưng số vi phạm lại ít nên băn khoăn về cách xử phạt, khi đi kiểm tra phải mất 3 - 4 ngày mới có kết quả. Tuy nhiên nếu kết quả có sai phạm thì họ đã bán hết, tẩu tán hàng hoá, không thể thu giữ hay phạt được. Ngoài ra, theo bà Lan chưa thể kiểm được 100% số thịt heo có an toàn hay không vì các lò nhỏ lẻ số lượng rất nhiều, đa số hàng hóa đều chuyển về TP.HCM. Trong khi đó, lực lượng kiểm tra của Sở An toàn thực phẩm TP.HCM có 10 đội, số nhân lực ít không thể kiểm soát hết, toàn diện.“Chúng tôi tập trung kiểm tra ở các chợ đầu mối, các chợ truyền thống. Ở các hệ thống siêu thị đôi khi hơi chủ quan, chúng tôi sẽ chấn chỉnh lại, giám sát siết chặt hơn”, bà Lan nói. Kết luận buổi kiểm tra, ông Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn lưu ý Sở An toàn thực phẩm TP.HCM cần tăng cường công tác kiểm tra thanh tra đột xuất nhất là trong dịp cao điểm Tết Nguyên đán. Đặc biệt, ông Nam lưu ý cần kiểm tra kỹ, gắt gao các cơ sở giết mổ heo ở các khu vực giáp ranh với các tỉnh tránh để thịt heo bẩn, không rõ nguồn gốc xuất xứ đi vào các chợ, siêu thị.

Nước mắm bạn 'đồng liêu' giúp phở Việt thêm đậm vị

Theo đó, HLV Mourinho phàn nàn về các quyết định của trọng tài, nhưng đã có lời nói khiến phía CLB Galatasaray cực kỳ tức giận, cho rằng đó là hành động phân biệt chủng tộc và đã khởi kiện nhà cầm quân người Bồ Đào Nha."Tôi nghĩ lý do duy nhất khiến trận đấu hôm nay không hay là do trọng tài. Cả hai đội đều chiến đấu rất tốt. Nhưng trọng tài là người phải chịu trách nhiệm cho trận đấu (trọng tài Slavko Vincic, người Slovenia). Mục tiêu của ông ấy là rút thẻ vàng cho một cầu thủ của Galatasaray ở đầu trận. Nếu là trọng tài người Thổ Nhĩ Kỳ, cầu thủ này đã phải nhận thẻ vàng, thậm chí bị đuổi khỏi sân vì phản ứng. Trong tình huống tôi đã đề cập, mọi người trên băng ghế dự bị của đối phương đều nhảy dựng lên như khỉ. Màn trình diễn của trọng tài chỉ ở mức hạng nhất. Đây là một trận đấu rất cạnh tranh, có lẽ không phải là một trận đấu hay về mặt bóng đá, nhưng có sự cạnh tranh tốt", HLV Mourinho nói sau trận, nhưng đã kích động sự phản ứng dữ dội từ phía CLB Galatasaray.Theo kênh CBS Sports Golazo, CLB Galatasaray đã gửi đơn kiện HLV Mourinho có lời lẽ phân biệt chủng tộc lên ban tổ chức giải VĐQG Thổ Nhĩ Kỳ (Super Lig), cũng như các tổ chức UEFA và FIFA. Thậm chí, đội bóng này còn tiến hành thủ tục tố tụng hình sự đối với nhà cầm quân nổi tiếng người Bồ Đào Nha.Trong thông báo, CLB Galatasaray cho biết: "Kể từ khi tiếp quản vị trí HLV ở Thổ Nhĩ Kỳ, HLV Mourinho của Fenerbahce liên tục đưa ra những tuyên bố xúc phạm người dân Thổ Nhĩ Kỳ. Ngày nay, bài phát biểu của ông đã chuyển từ những bình luận vô đạo đức thành lời lẽ vô nhân đạo rõ ràng. Chúng tôi chính thức tuyên bố ý định khởi xướng các thủ tục tố tụng hình sự liên quan đến những phát biểu phân biệt chủng tộc của Mourinho và sẽ nộp đơn khiếu nại chính thức lên UEFA và FIFA. Hơn nữa, chúng tôi sẽ cẩn thận quan sát lập trường của Fenerbahce, một tổ chức tuyên bố duy trì "các giá trị đạo đức mẫu mực", để đáp lại hành vi đáng chê trách từ HLV của họ".Mặc dù vậy, CLB Fenerbahce đã lên tiếng bảo vệ HLV Mourinho, khẳng định ông không hề có sự phân biệt chủng tộc trong lời nói. "Những gì Mourinho nói là sai, nhưng không phải là phân biệt chủng tộc. Họ chỉ muốn tạo dựng sự cố và cáo buộc vô cớ", ông Volkan Demirel, cựu cầu thủ và là thành viên ban lãnh đạo CLB Fenerbahce, cho biết. Phó chủ tịch CLB Fenerbahce, Akun Ilacli cũng cho rằng: "Lời nói của HLV Mourinho không có hàm ý phân biệt chủng tộc. Ông ấy chỉ ám chỉ đối phương phản ứng thái quá, nhưng dùng từ ngữ không phù hợp".Tại giải VĐQG Thổ Nhĩ Kỳ, trận hòa trước kình địch Galatasaray khiến Fenerbahce vẫn còn thua đối thủ 6 điểm sau 24 trận (64 so với 58), trong khi giải còn 10 vòng đấu. Cơ hội vô địch với đội quân của HLV Mourinho vẫn còn, nhưng vụ tranh cãi xảy ra với Galatasaray sẽ khiến mọi thứ trở nên vô cùng căng thẳng. Thậm chí, có khả năng nhà cầm quân này sẽ đối mặt án phạt nặng vì những lời nói không hay đã thốt ra.

Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa gửi tới Bộ KH-ĐT góp ý đối với hồ sơ đề nghị xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam.Dự thảo quy định đối tượng được đăng ký thành viên trung tâm tài chính là các tổ chức tín dụng, công ty tài chính, sàn giao dịch chứng khoán, vàng, ngoại tệ, quỹ đầu tư tài chính… Đây là các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ tài chính.VCCI cho rằng, dự thảo chưa đề cập đến các khách hàng sử dụng dịch vụ tài chính lớn như các tập đoàn, công ty mẹ, công ty holding. Điều này dẫn đến câu hỏi, các doanh nghiệp phi tài chính có được phép đăng ký thành viên của trung tâm tài chính hay không.Tham khảo kinh nghiệm một số trung tâm tài chính khác trên thế giới cũng có quy chế đăng ký thành viên, VCCI cho biết đối tượng được phép tham gia được chia thành 2 nhóm rõ ràng là các doanh nghiệp tài chính và các doanh nghiệp phi tài chính.Liên quan tới chính sách thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), theo VCCI, mục 2.2.3 của dự thảo về sandbox đối với fintech (mô hình kinh doanh ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực tài chính) đang được thiết kế theo hướng giao Chính phủ quy định chi tiết về các biện pháp quản lý tài sản mã hóa, tiền mã hóa, token tiện ích…Nhìn nhận quy định như vậy sẽ dẫn đến nguy cơ Chính phủ gặp khó trong việc ban hành văn bản hướng dẫn do không thể quy phạm hóa các vấn đề quá mới và đang biến đổi rất nhanh, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo thay đổi cách tiếp cận, cho phép doanh nghiệp đề xuất giải pháp để đáp ứng các mục tiêu quản lý của nhà nước.Cụ thể, Nhà nước cần đặt ra các mục tiêu như bảo vệ quyền sở hữu, phòng chống lừa đảo, bảo đảm an toàn, an ninh mạng, phòng chống rửa tiền, an ninh năng lượng và môi trường… Các doanh nghiệp fintech khi xin phép sẽ trình bày mô hình kinh doanh của mình và thuyết minh các giải pháp để đạt được các mục tiêu trên.Cơ quan nhà nước tiến hành xem xét, đánh giá, thẩm định các giải pháp và cấp phép cho hoạt động fintech đó. Doanh nghiệp phải thực hiện đúng các giải pháp đã cam kết và phải báo cáo cũng như chịu sự kiểm tra giám sát thường xuyên của cơ quan nhà nước. Sau một thời gian, khi giải pháp của doanh nghiệp được chứng minh là hiệu quả, Nhà nước mới tiến hành xây dựng thành quy phạm quản lý.VCCI cũng góp ý nội dung về thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động đầu tư cho đổi mới, sáng tạo.Mục 2.3.6 về chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp mới chỉ tập trung vào việc miễn giảm loại thuế này. Tuy nhiên, theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp startup, quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp đang cản trở dòng vốn đổ vào thị trường này.Ví dụ, trường hợp một doanh nghiệp chuyên đầu tư mạo hiểm cho các startup, doanh nghiệp này góp vốn vào nhiều doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Khi doanh nghiệp đầu tư mạo hiểm bán phần vốn góp ở startup thành công và có doanh thu sẽ chịu thuế thu nhập doanh nghiệp. Tuy nhiên, khoản chi phí đã đầu tư vào các startup thất bại không được trừ khi xác định nghĩa vụ thuế.VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung chính sách quy định về cơ chế thuế phù hợp với các doanh nghiệp đăng ký hoạt động đầu tư mạo hiểm tại trung tâm tài chính.Chia sẻ tại hội thảo "Phát triển trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam" diễn ra ở Đà Nẵng cách đây vài ngày, ông Rich McClellan, Giám đốc Quốc gia Viện Tony Blair tại Việt Nam, phân tích cơ chế ưu đãi dành cho các trung tâm tài chính quốc tế (IFC) thường tập trung vào các biện pháp như miễn thuế doanh nghiệp và miễn thuế khấu trừ tại nguồn.Khi xem xét áp dụng các cơ chế tương tự cho IFC của Việt Nam, cần điều chỉnh mức giảm hoặc miễn thuế phù hợp với các ưu tiên phát triển mà Việt Nam đã xác định để tối ưu hóa phân bổ nguồn lực tài chính. "Chúng tôi khuyến nghị áp dụng khuôn khổ khuyến khích theo từng cấp độ, tương tự như Chương trình khuyến khích khu vực tài chính (FSI) của Singapore. Trong đó, các tổ chức tài chính được hưởng những ưu đãi tương ứng với giá trị chiến lược trong hoạt động của họ", ông Rich McClellan nói.Ông Andy Khoo, Tổng giám đốc Tập đoàn Terne Holdings, nhấn mạnh thuế là một trụ cột quan trọng trong xây dựng IFC tại Việt Nam, đặc biệt là trung tâm tài chính ở Đà Nẵng.Một hệ thống thuế bậc thang có thể làm cho trung tâm tài chính tại Đà Nẵng trở nên cạnh tranh mà vẫn tuân thủ các tiêu chuẩn toàn cầu. Việc áp dụng chiến lược thuế linh hoạt sẽ hỗ trợ thu hút đầu tư mà không gây bất lợi cho sự ổn định tài chính.

Nhà nghiên cứu Vương Hồng Sển kể: Thời ông học Trường Chasseloup Laubat (nay là Trường THPT Lê Quý Đôn) từ năm 1919 - 1923, đường chạy từ Kho Đạn chỉ đụng tới đường Lê Văn Duyệt (nay là Cách Mạng Tháng Tám) là dứt: "Bên kia đường Lê Văn Duyệt vẫn chưa có đường, còn là bãi tha ma rộng lớn, gồm vườn tược, mồ mả và nhà lá lúp xúp, đúng đó là ranh giới của đồng Tập trận, Pháp dịch là Plaine des Tombeux" (Sài Gòn tạp pín lù).Trong bản đồ Sài Gòn năm 1952, đường bắt đầu từ rạch Thị Nghè (Arroyo de l'Avalanche), bây giờ có đường Hoàng Sa chạy dọc theo. Đoạn từ Cách Mạng Tháng Tám hiện nay chạy đến đường Cao Thắng đã có nhưng gọi là đường Richaud mở rộng (Rue Richaud prolong gée). Lúc đó chưa có đoạn từ Cao Thắng đến đường Lý Thái Tổ (đang là đại lộ Hui Bon Hoa) sau này.Từ ngày 22.3.1955, đường mang tên Phan Đình Phùng. Đến ngày 14.8.1975, đổi thành đường Nguyễn Đình Chiểu.Đến khoảng thập niên 1990, tên Hẻm Kho Đạn ở đầu đường vẫn còn được dùng. Không rõ chính xác vị trí kho đạn - ắt là của người Pháp - nằm chỗ nào ở đầu đường, giáp với rạch Thị Nghè?Đi từ đầu đường, dễ nhận ra hẻm Cây Điệp bên phải, có từ thời Pháp thuộc. Hẻm thông từ đường này sang đường Tự Đức (nay là Nguyễn Văn Thủ), nay đã được gọi chính thức là đường Cây Điệp.Cuối thời Pháp thuộc, tháng 1.1951, có sự kiện chấn động dân chúng trên đường. Buổi trưa hôm đó, ký giả nổi tiếng người Pháp De Lachevrotiere (còn là chủ đồn điền cao su; chủ các báo L'Impartial, La Dépêche và L'union française; chủ và giám đốc các khách sạn Majestic, Grand) ngồi trên xe hơi bỏ mui có tài xế lái, chạy trên đường này. Một chiếc xe jeep mang biển số vàng ngoại giao đoàn trờ tới, từ trên xe ném hai trái tạc đạn vào xe của ông. Ông cầm một tạc đạn định ném lại nhưng nó phát nổ. Ông chết trong xe, người tài xế bị thương nặng nhưng thoát chết.Từ năm 1954, chấm dứt chế độ thuộc địa, đời sống phát triển, báo chí đua nhau ra đời. Trong số đó, có tờ bán nguyệt san Bách Khoa là tờ báo sống lâu nhất miền Nam, từ 1957 - 1975 là 18 năm. Bài vở trong báo có chất lượng cao và đứng đắn, tập hợp được nhiều cây bút với các xu hướng chính trị khác nhau. Ban đầu, địa chỉ của tòa soạn Bách Khoa trên đường Bà Huyện Thanh Quan, sau chuyển về đường Trần Hưng Đạo và từ tháng 9.1958, tòa soạn chính thức về 160 Phan Đình Phùng - Sài Gòn, là địa chỉ lâu dài nhất của tờ này. Nhà văn Võ Phiến mô tả không khí làm việc ở đây: "...Những buổi họp hàng tuần, vào buổi tối, tại tòa soạn 160 Phan Đình Phùng, thường thường chỉ để chuyện trò, trao đổi ý kiến về những số báo vừa ra và sắp tới. Ngoài ra, trong các nhóm khác anh chị em gặp nhau ở tòa soạn, ở quán cà phê, ở những chỗ cùng nhau vui chơi giải trí, chuyện văn chương nghệ thuật lẫn lộn với chuyện tiêu khiển, thỉnh thoảng mới có những cuộc hội họp chính thức để bàn việc... Tòa soạn Bách Khoa là chỗ trao đổi tài liệu: một vị giáo sư già có nhiều quen biết với Trung tâm Văn hóa Pháp và mua lại đều đều nhiều thứ sách báo Pháp với giá rẻ, một vị giáo sư Văn khoa trẻ tuổi và cũng là một trong số khảo luận gia viết nhiều nhất bấy giờ thường tìm cách mua được nhiều sách báo xuất bản ở Hà Nội, các vị ấy sẵn lòng cho Bách Khoa mượn; riêng tòa soạn cố nhiên cũng sắm được nhiều sách báo. Tôi đã nhờ vả nhiều vào cái vốn tài liệu chung của nhóm để bồi dưỡng sự hiểu biết của mình".Con đường do có vị trí sát trung tâm thành phố, là đường một chiều không quá đông xe cộ nên thu hút giới văn nghệ sĩ. Nhà đôi vợ chồng nhạc sĩ - ca sĩ Dương Thiệu Tước - Minh Trang nằm gần chợ Vườn Chuối. Họ được nhà văn Tạ Tỵ nhận xét trong hồi ký: "Đời sống của hai người có vẻ hạnh phúc". Nhà nhiếp ảnh chuyên chụp ảnh nghệ sĩ Đinh Tiến Mậu ở số nhà 277, khu Bàn Cờ đối diện với cây xăng. Từ năm 2004, ông đóng cửa tiệm chụp ảnh, cho thuê phòng sát mặt phố để làm tiệm bán mannequin. Đến thăm ông, tôi đi vào con hẻm kế bên, vào nhà bằng cửa hông chỉ đủ dắt chiếc xe gắn máy nhỏ. Ông tiếp khách bên cái bàn tròn kê sát vách trong bếp, hoặc đưa lên lầu hai cho xem bộ ảnh chụp các nghệ sĩ. Nhà văn viết truyện trinh thám Phạm Cao Củng ở số 351A. Ông Hoàng Minh Tuynh, tác giả viết sách và đồng sáng lập tờ Bách Khoa (cùng ông Lưu Văn Lang) ở số nhà 254B.Cà phê Gió Bắc ở đường Phan Đình Phùng là quán cà phê của người Bắc di cư. Theo nhà văn Trần Tuấn Kiệt, đây là nơi các văn nghệ sĩ đến để thưởng thức từng giọt cà phê có hương vị ngọt ngào thơm ngát và cũng để "trầm tâm hồn trong sóng tóc mỹ nhân" là cô chủ quán đẹp với nhan sắc "trầm ngư lạc nhạn" hơn cả gái liêu trai. Nhưng cô lạnh lùng và lặng thinh với hầu hết văn nhân thi sĩ đến đó. Sau quán dời nơi khác.Ca sĩ hát nhạc trẻ Paolo, sau này tái xuất với ca sĩ Thanh Lan hát rất hay liên khúc nhạc Pháp trong ban nhạc Asia, thời trẻ sống gần khu vực tiệm áo cưới gần cuối đường. Theo ngài "Hippy Chúa" tức nhạc sĩ Trường Kỳ trong hồi ký Một thời nhạc trẻ, Paolo Tuấn tên thật là Doãn. "Dạo ấy, Doãn ở căn nhà trong hẻm đường Phan Đình Phùng, gần ngã ba Lý Thái Tổ. Trong suốt những tháng hè năm 61, gần như sáng nào Doãn cũng cưỡi chiếc xe mobylette màu vàng lại nhà tôi chơi. Mới buổi sáng khi còn mắt nhắm mắt mở, chưa chui ra khỏi màn đã nghe tiếng xe mobylette ngừng trước cửa với tiếng huýt sáo làm hiệu, cũng là lúc tiếng ông nội tôi cất lên: "Kìa, thằng Twist nó lại rồi kìa!". Hỗn danh "Thằng Twist" do ông nội của Trường Kỳ đặt cho Paolo, vì "cứ đứng đâu là hai chân hắn nhún nhẩy ở đó trong khi vừa búng ngón tay vừa nghêu ngao hát một cách say sưa, bất kể trời trăng!".Trên đường này có một tụ điểm mà giới văn nghệ "buộc phải lui tới". Dễ hình dung, đó là Đài phát thanh Sài Gòn, nay là Đài tiếng nói nhân dân TP.HCM. Ngoài các nghệ sĩ đến trình diễn trên sóng phát thanh còn có các nhà văn, nhà thơ, nhà báo, học giả hay chính khách được mời đến nói chuyện, được phỏng vấn. Đối diện với đài là tiệm Phở 44, khai trương năm 1956, gắn bó với nhân viên của đài hay các văn nghệ sĩ đến cộng tác. Người đi đường có cơ may nhìn thấy Đinh Hùng hay Hồ Điệp trong chương trình ngâm thơ Tao Đàn, ca sĩ Duy Trác hay nhạc sĩ Vũ Thành An, ca sĩ Chế Linh hay Duy Khánh, Trúc Mai hay Hoàng Oanh. Một bài viết rất tiếc không rõ tác giả ghi lại: "Gặp buổi đẹp trời, bạn có thể bất chợt thấy cùng lúc xuất hiện trên lối ra vào đài năm bảy nữ danh ca của làng tân nhạc hay kịch nghệ cải lương với tiếng nói như chim, nét cười như hoa, dáng dấp kiều diễm trong kiểu áo thời trang lộng lẫy, làm sáng rực cả khung trời trước cổng đài... Bạn sẽ ngất ngây trong giây phút để rồi thấy ngày hôm đó đẹp hơn mọi ngày. Tôi còn nhớ có lần xe lưu thông trước cổng đài chợt ngưng trệ, ngó ra thì thấy Thái Thanh, Thanh Nga, Bạch Tuyết, Thẩm Thúy Hằng, Bích Thuận, Bích Sơn, Túy Hồng đang phơi phới trên lối vào đài... Người Sài Gòn vốn được tiếng ái mộ và trân quý các nghệ sĩ".Quanh khu Bàn Cờ những năm 1960 có một tiệm hớt tóc ở số 405B đường Phan Đình Phùng, đoạn giữa chợ Vườn Chuối và đường Cao Thắng. Tiệm có tên là Đời Mới, bảng hiệu vẽ ba đầu tóc đàn ông chải bồng kiểu tăng-gô. Giống như một số tiệm hớt tóc thời đó, Đời Mới còn là tụ điểm chơi đờn ca tài tử. Những người thường ghé chơi là các thầy dạy bên Trường Quốc gia Âm nhạc và các nghệ sĩ như Duy Lân, Mười Phú, Mười Hoa (nhạc phụ nghệ sĩ Viễn Sơn), Văn Giỏi, Minh Hữu nhạc sĩ đờn kìm, Tư Tuất (nghệ sĩ đờn cò gánh Hương Mùa Thu, thân phụ các nghệ sĩ Hoài Dung, Hoài Mỹ)...Sau năm 1975, có một sạp báo trên đường này mà nhà báo Phạm Chu Sa nhắc đến trong bài viết: "Nhà phê bình văn học Cao Huy Khanh (tức Cao Huy Vĩnh) sau 1975 cũng chuyển sang viết… bình luận bóng đá! Vĩnh có một sạp báo ở vỉa hè ngã tư Phạm Ngọc Thạch - Nguyễn Đình Chiểu, khi có giải bóng đá nào hấp dẫn như Euro hay World Cup, mỗi ngày "ông chủ quầy" Cao Huy Vĩnh viết giới thiệu các trận đấu sắp tới trên mấy tấm pa-nô như quảng cáo cho các báo thể thao - chuyên bóng đá. Một công hai việc, Vĩnh vừa bán báo vừa viết báo". Tôi nhớ có vài lần mua báo chỗ sạp này, có thể khoảng giữa năm 1980, chỉ nhận thấy ông chủ sạp trầm lặng cao gầy, giống như một thầy giáo hơn là người buôn bán.Là sân vận động Phan Đình Phùng, số nhà 75. Sau năm 1975, tên đường đổi thành Nguyễn Đình Chiểu, còn sân vận động trở thành nhà thi đấu vẫn mang tên Phan Đình Phùng. Nhà thi đấu này xây lại ôm cả vườn hoa Vạn Xuân trước 1975, trở thành nhà thi đấu thể thao lớn và hiện đại nhưng thành phố mất đi một vườn hoa xanh mát. Đến nay, nơi này là bãi đất đầy cỏ mọc đợi xây lại.Là khách sạn Liberty số 49 ngay góc ngã tư giáp đường Hai Bà Trưng, sau năm 1975 đổi thành khách sạn Quê Hương. Là Thư viện Trung tâm văn hóa Đức, số 120.Các trường học trước đây có: Trường cao đẳng (sau lên đại học) Kiến trúc số 61 bis, Tiểu học Lê Văn Duyệt số 91 (thành lập năm 1911), Trung học tư thục Lê Quý Đôn số 216, Trường dạy tiếng Anh London School số 223/5A, Trường chuyên nghiệp Trưng Vương số 417, Tiểu học Phan Đình Phùng số 491/7, Tiểu học Bàn Cờ số 522, Trường Rạng Đông (Ecole Aurore) số 576.Dinh thự lớn chiếm góc đường giáp với đường Trần Quốc Thảo là Tòa Tổng giám mục ở số 180 Nguyễn Đình Chiểu với ngôi nhà gỗ gọi là Dinh Tân Xá tạo ấn tượng bậc nhất trên đường này. Ban đầu, ngôi nhà được cất bên bờ kinh Thị Nghè để Giám mục Bá Ða Lộc (Cha Cả) ở sau khi cùng Hoàng tử Nguyễn Phúc Cảnh từ Pháp trở về Gia Ðịnh năm 1789. Năm 1864 người Pháp xây Thảo Cầm Viên, cho dời nhà về đất của các thừa sai trên đường Alexandre de Rhodes. Ông Trương Vĩnh Ký, khi đề cập đến ngôi nhà gỗ này nằm trong khu đất mới, thường gọi nó là Dinh Tân Xá. Năm 1911, Tòa Tổng giám mục xây mới trên đường Richaud, vị trí hiện nay. Ðức cha Mossard cho dời ngôi nhà gỗ về đây để làm nhà nguyện. Ðến năm 1962, vách nhà bị mục nên được xây lại tường gạch bao quanh thay thế. Đến năm 1980, tiếp tục gia cố. Ðến năm 2011, thấy nhà đã xuống cấp quá nặng có thể sụp đổ bất cứ lúc nào, Tòa Tổng giám mục cho cất mới lại toàn bộ, dựa theo cấu trúc cũ nguyên thủy.Số nhà 84/3 trên đường này là của kỹ sư Dương Kích Nhưỡng, quê ở Mỹ Tho, từng tốt nghiệp Đại học Grenoble ở Pháp năm 1954 chuyên ngành kỹ thuật thủy lực. Sau ông được bổ nhiệm làm Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (miền Nam) rồi Giám đốc Công ty Kỹ nghệ giấy Việt Nam. Ông còn là Tổng trưởng Bộ Công chánh và Phó thủ tướng Việt Nam Cộng hòa.Tòa nhà 216 được thiết kế bởi kiến trúc sư Phạm Văn Thâng thuộc công ty kiến trúc nổi tiếng Hoa - Thâng - Nhạc từng là văn phòng của lãnh sự Pháp vào những năm 1960. Tòa nhà tiêu biểu cho "thiết kế hiện đại trừu tượng". Chung cư số 218 được xem là "mang đến nét độc đáo cho kiến trúc hiện đại Việt Nam" (Mel Schenk, sách Kiến trúc hiện đại miền Nam Việt Nam).Tòa soạn Báo Thanh Niên hiện nay ở số 268 - 270 từng là tòa nhà xây từ thời Pháp thuộc, quét vôi vàng, bậc tam cấp đi lên phòng, vách tường dày và cửa sổ rộng thoáng. Sau năm 1975 là trụ sở chi nhánh phía nam của Nhà xuất bản Kim Đồng và Nhà xuất bản Thanh Niên. Đến năm 2015, tòa soạn Báo Thanh Niên dọn về đây, sau khi đã xây dựng thành một tòa nhà cao tầng hiện đại.Trước tháng 12.1960, tiệm bánh mì Hòa Mã của nhà thơ Lê Minh Ngọc còn đặt ở số 511 trên đường này, sau mới dời về đường Cao Thắng gần đó.Số 636 là nhà của chính trị gia Phan Khắc Sửu, gốc Cần Thơ, năm 1924 từng du học ở Tunis (Tunisia) rồi sang Paris, Pháp, nơi ông đậu bằng kỹ sư canh nông. Sau này ông tham gia chính trị, từng làm quốc trưởng ở miền Nam giữa thập niên 1960.Ký ức về con đường này không thể không nhắc đến tiệm cho thuê sách Cảnh Hưng gần đoạn giáp đường Cao Thắng, có thể là tiệm cho thuê sách lớn nhất Sài Gòn. Tiệm có tới năm tầng lầu chứa sách. Chủ tiệm là ông Huỳnh Công Đáng, một người Việt gốc Hoa am hiểu về sách, thường mặc bộ pyjama ra tiếp khách. Đến năm 1971, số sách ông cho thuê đã lên tới 20 ngàn cuốn, có đủ các thể loại từ tiểu thuyết, học làm người, truyện dịch. Tất cả sách được đóng gáy, bìa bọc giấy dầu. Tiệm có năm cuốn mục lục dày cộm, kê theo số thứ tự cũ, mới và theo tên tác giả các loại sách có trong tiệm. Khách đến, nói tên sách là sau vài giây, ông Đáng có thể nói số thứ tự và khu vực tủ kệ có cuốn đó. Nhiều sinh viên đến đây tìm sách để tham khảo, nghiên cứu rất nể ông Đáng, gọi ông là từ điển sống. Theo một bài báo, đến năm 1971, ước tính tiệm Cảnh Hưng thu vào mỗi tháng khoảng 150 ngàn đồng, một số tiền lớn lúc đó. Đến năm 1975, trong chiến dịch thu gom văn hóa phẩm chế độ cũ, tiệm Cảnh Hưng nộp cho đội công tác sinh viên, học sinh Trường Trí Đức 36 ngàn cuốn sách các loại, một con số rất lớn (Theo báo Tiền Phong, số 24.6.1975).Quán xá trên đường quy tụ nhiều từ ngã tư giáp đường Lê Văn Duyệt (nay là Cách Mạng Tháng Tám) đổ ra Lý Thái Tổ. Dân Sài Gòn có người còn nhớ quán Tây Hồ của cụ Thanh góc Phan Đình Phùng - Lê Văn Duyệt, đối diện tòa đại sứ Miên. Quán không có bảng hiệu, nhỏ xíu nhưng đắt khách vì có món thịt dê trứ danh. Món thịt này chỉ được cụ Thanh bán vỏn vẹn ngày thứ năm trong vòng một tiếng đồng hồ từ 10 giờ đến 11 giờ sáng là hết. Thứ ba và thứ bảy cụ bán thịt chó và những ngày khác... nghỉ ngơi.Nhà hàng Sing Sing số 236 - 238 nằm ở góc đường giáp đường Đoàn Thị Điểm (Trương Định) bán thức ăn Việt và món Tây, trong đó có món cà ri gà ăn với cơm nị kiểu Ấn có tiếng. Còn tiệm cơm Nam Sơn góc đường giáp Nguyễn Thiện Thuật bán món Hoa kiểu Quảng Đông. Tiệm này giá vừa phải. Các món ngon tiêu biểu là sườn xào giấm, cá chưng hay cá lăn bột chiên, canh cải hay gà ác hầm thuốc bắc, mì xào hải sản...; nay là tiệm giò chả Nguyên Hương.Hiện nay có nhiều nhà hàng cao cấp trên đường này với các món ăn Hoa, Nhật, Hàn và Việt.***Đường Nguyễn Đình Chiểu tuy nhỏ nhưng lề đường rộng, là con đường sang trọng với nhiều nhà hàng cao cấp, nhiều biệt thự của các viên chức ngoại giao nước ngoài với cây xanh trong sân tỏa bóng mát ra ngoài. Những năm 1990, có người nhận ra trên đường có trồng cây cứt mọt, còn gọi là thàn mát đen, thân không cao lắm, có hoa tím nhạt dễ thương. Còn có cây gõ mật, lim sét, lọ nồi (còn gọi là cây đại phong tử), phượng vĩ, sung… Khác với đoạn trên sang trọng, đoạn đường từ Cách Mạng Tháng Tám ra đến Lý Thái Tổ đa số là nhà ống tận dụng mặt tiền để buôn bán, bày áo cưới, tiệm giày… với không khí đông vui. Con đường một chiều này lặng lẽ chứng kiến những thăng trầm của đời sống Sài Gòn với bao đổi thay, những xuất hiện và mất đi những tên tuổi, chủ nhân sở hữu, cây cối, quán ăn… Nó là một phần của Sài Gòn, ở phần hồn đẹp đẽ nhất.Đường Nguyễn Đình Chiểu song song với các đường Võ Thị Sáu (trước 1975 là đường Hiền Vương), Tú Xương, Điện Biên Phủ (Phan Thanh Giản), Ngô Thời Nhiệm, Võ Văn Tần (Trần Quý Cáp) và Nguyễn Thị Minh Khai (Hồng Thập Tự).Đi ngang các đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, Mai Thị Lựu (Phạm Đăng Hưng), Phan Kế Bính, Đinh Tiên Hoàng, Cây Điệp (hẻm Cây Điệp), Mạc Đĩnh Chi, Phùng Khắc Khoan, Hai Bà Trưng, Phạm Ngọc Thạch (Duy Tân), Pasteur, Nam Kỳ Khởi Nghĩa (Công Lý), Lê Quý Đôn, Trần Quốc Thảo (Trương Minh Giảng), Nguyễn Gia Thiều, Trương Định, Bà Huyện Thanh Quan, Cách Mạng Tháng Tám (Lê Văn Duyệt), Nguyễn Thượng Hiền, Vườn Chuối, Cao Thắng, Bàn Cờ, Nguyễn Thiện Thuật và Lý Thái Tổ.