Hoàng Nguyên Thanh giành chiến thắng ở giải marathon Bình Phước - Trường Tươi Group
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.Võ Hồn Đại Lục VNG: Thế giới võ hồn huyền bí sẽ ra mắt vào ngày 23.5
Ngày 1.1, thời tiết tại TP.Đà Nẵng se lạnh, không có mưa. Hàng nghìn du khách trong và ngoài nước đổ về chùa Linh Ứng (bán đảo Sơn Trà) và danh thắng Ngũ Hành Sơn (Q.Ngũ Hành Sơn) để viếng chùa, ngắm cảnh...Ghi nhận của PV Thanh Niên, tại chùa Linh Ứng, hàng ngàn người dân và du khách đến tham quan, cầu may trong ngày đầu năm mới. Du khách đến chùa Linh Ứng tham quan, dâng hương dịp Tết Dương lịch 2025 chủ yếu là các đoàn khách ngoại đến từ các nước châu Âu và Hàn Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản...Đưa đoàn khách Ấn Độ tham quan, lễ Phật tại chùa Linh Ứng, chị Hoàng Thanh Thảo (hướng dẫn viên du lịch tại TP.Đà Nẵng), cho biết lịch trình của đoàn có thay đổi vì đa số khách muốn tham quan chùa Linh Ứng sớm hơn dự kiến và sau đó mới di chuyển đi Thánh địa Mỹ Sơn. "Nhiều du khách chọn chùa Linh Ứng để đến cầu may mắn vào ngày đầu năm mới trong hành trình khám phá Đà Nẵng, Quảng Nam kéo dài hơn 10 ngày", chị Thảo nói.Tại khu danh thắng Ngũ Hành Sơn, từ sáng sớm ngày đầu năm mới 2025, du khách đổ về đây để mua vé vào tham quan. Anh Đinh Văn Hòa (trú H.Hòa Vang, TP.Đà Nẵng) cho biết nhân dịp nghỉ Tết Dương lịch, nhóm bạn anh Hòa từ tỉnh Quảng Trị vào tham quan TP.Đà Nẵng nên cả nhóm quyết định ngắm toàn cảnh biển Đà Nẵng từ núi Ngũ Hành Sơn."Cả nhóm tranh thủ đi sớm qua mua vé để tham quan Danh thắng Ngũ Hành Sơn sau đó sẽ vào Hội An", anh Hòa nói.
Lao động phía bắc dễ dàng tìm việc làm sau tết
Đội bóng Phoenix Suns đã kết thúc chuỗi 3 trận thua bằng chiến thắng đánh bại Houston Rockets với tỷ số 129-113. Trong đó Kevin Durant cũng kết thúc tin đồn về sự “chán nản" của mình trong thời gian qua khi bỏ túi triple-double đầu tiên ở mùa giải năm nay (thứ 18 trong sự nghiệp), ghi 27 điểm cùng 10 rebounds và cán mốc career-high 16 kiến tạo để cùng Suns giành chiến thắng ấn tượng trước đối thủ.
Tối 13.2, nguồn tin Thanh Niên cho biết, Công an Q.1 (TP.HCM) đã làm rõ sự thật clip người phụ nữ ôm con khóc, cầu cứu cộng đồng mạng, nhà hảo tâm vì cho rằng bị dàn cảnh móc túi ở Bệnh viện Nhi Đồng 2.Cùng ngày, công an đã di lý người phụ nữ đăng thông tin sai sự thật nhằm trục lợi nói trên, từ tỉnh Đắk Lắk về TP.HCM để xử lý về hành vi lợi dụng mạng xã hội để chia sẻ thông tin sai sự thật.Theo cơ quan điều tra, hôm 10.2, mạng xã hội lan truyền clip người phụ nữ ôm con, khóc trước Bệnh viện Nhi Đồng 2 (P.Bến Nghé).Theo nội dung, rạng sáng 10.2, chị dẫn con từ quê lên Bệnh viện Nhi Đồng 2 để khám bệnh. Khi ngồi chờ xe ngoài cổng thì có 2 người đến hỏi đường, đưa điện thoại cho chị nhìn vào điện thoại rồi chị không biết gì nữa và bị móc túi mất 9,5 triệu đồng, còn điện thoại để trong bịch tã nên không bị mất. Do không còn tiền khám bệnh cho con nên người này cầu cứu cộng đồng mạng, nhà hảo tâm giúp đỡ.Tiếp nhận thông tin, Công an Q.1 chỉ đạo Đội Cảnh sát hình sự phối hợp Công an P.Bến Nghé và Bệnh viện Nhi Đồng 2 vào cuộc xác minh.Hình ảnh camera cho thấy, lúc 4 giờ 37 phút ngày 10.2, người phụ nữ bế đứa trẻ từ cổng số 4 vào bệnh viện. Đến 6 giờ 18 phút, người này đi bộ qua đường ăn sáng rồi vào lại bệnh viện ở khu vực sảnh trước.Đến 6 giờ 49 phút thì người này bế đứa trẻ ra khu vực cổng bệnh viện, mở điện thoại livestream, sau đó dẫn đứa trẻ vào bên trong khám. đĐến 12 giờ 37 phút thì cả 2 đi qua đường ăn trưa. Khoảng 1 tiếng sau thì cả 2 quay lại bệnh viện. Trong suốt quá trình nói trên, công an phát hiện không có ai tiếp xúc với người phụ nữ như clip đã chia sẻ. Đến 14 giờ 8 phút, người phụ nữ cùng đứa trẻ ra cổng số 5 và đặt xe công nghệ biển số tỉnh Tiền Giang chở đến Bến xe An Sương. Sau đó, người phụ nữ thanh toán bằng chuyển khoản rồi đi đâu không rõ.Qua xác minh tài khoản ngân hàng, công an phát hiện tài khoản tên Ho Thi Xuan, chủ tài khoản là người phụ nữ tên Hồ Thị Xuân (38 tuổi, quê huyện Đạ Huoai, Lâm Đồng), tuy nhiên thực tế người này không cư trú tại nơi có hộ khẩu này, đi đâu không rõ.Ngày 12.2, Công an Q.1 cử lực lượng đến huyện Ea Kar (tỉnh Đắk Lắk) phối hợp xác minh, phát hiện chị Hồ Thị Xuân cư ngụ tại thôn 4 (xã Ea Ô, huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk).Làm việc với cơ quan công an, chị Xuân thừa nhận thông tin chia sẻ bị móc túi như clip là sai sự thật. Nguyên nhân mà chị Xuân có hành động nói trên là do vô ý làm mất 9,5 triệu đồng trong lúc di chuyển từ Bến xe Miền Đông đến Bệnh viện Nhi Đồng 2. Mục đích mà chị Xuân đăng đoạn clip là muốn xin hỗ trợ, quyên góp từ cộng đồng mạng, nhà hảo tâm để có tiền khám bệnh cho con và mua vé xe về quê.Số tiền mọi người quyên góp được chuyển vào tài khoản ngân hàng mang tên Ho Thi Xuan là 28,3 triệu đồng. Chị Xuân đã thanh toán viện phí 977.000 đồng, trả tiền xe ôm 150.000 đồng và trong tài khoản hiện còn là 27,3 triệu đồng. Chị Xuân đã tự nguyện xóa đoạn clip đăng tải trên mạng xã hội. Vụ việc hiện đang được Công an Q.1 tiếp tục làm rõ, xử lý theo quy định.Theo công an, thời gian qua, cơ quan chức năng ghi nhận xuất hiện tình trạng lợi dụng mạng xã hội, đăng bài viết kêu gọi quyên góp cho các bệnh nhân, người có hoàn cảnh khó khăn nhằm trục lợi. Đây là hành vi vi phạm pháp luật, cần xử lý nghiêm.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam tuyển 204 viên chức
Hôm qua, khu vực Nam Bộ có nắng nóng, có nơi nắng nóng gay gắt với nhiệt độ cao nhất là Đồng Phú (Bình Phước) 38,5 độ C, Tây Ninh 37,3 độ C, Tà Lài (Đồng Nai) 37,5 độ C…
